Rady dla mam leworęcznych dzieci

1-2 lata: Nie narzucaj prawej ręki

To, którą ręką sprawniej posługuje się twoje dziecko, zależy od... mózgu. A dokładnie od dominacji jednej z jego dwóch półkul. Prawa półkula "steruje" lewą stroną ciała, natomiast lewa - prawą. U leworęcznych aktywniejsza jest prawa półkula. Właśnie dlatego ich lewa ręka, a także np. noga czy oko, są sprawniejsze niż prawe. Na to, której ręki będzie wolało używać twoje dziecko, duży wpływ mają także geny.

Jeśli jedno z rodziców jest leworęczne, prawdopodobieństwo wystąpienia tej cechy u dziecka jest bliskie 25 procent. Gdy oboje rodzice są leworęczni, wzrasta ono do 50 procent.

Jak rozpoznać sygnały leworęczności?

U małych dzieci trudno określić, która ręka jest dominująca. Niemowlę powoli oswaja się z otaczającym je światem. Zanim osiągnie sprawność w chwytaniu, używa obu rąk na zmianę - raz lewej, raz prawej.

• Pierwsze oznaki - Kiedy szkrab skończy rok, możesz zauważyć pierwsze sygnały wskazujące, którą rękę wybiera. Zwróć uwagę, którą częściej: macha, odpycha i przyciąga zabawki, podpiera się przy upadku, przytula misia, trzyma smoczek lub butelkę, turla piłkę. Przyglądaj się, której rączki używa jako pierwszej, sięgając po przedmioty.

• Obserwuj, jak dziecko je - Ważnych wskazówek dostarczą ci czynności regularnie się powtarzające, takie jak np. samodzielne jedzenie. Patrz, którą ręką dziecko sięga po łyżeczkę, kubek. Źródłem kolejnych informacji będą też pierwsze dziecięce rysunki (to, którą ręką maluch chwyta kredki) czy robienie babek w piaskownicy.

Co możesz zrobić?

Na tym etapie cierpliwie obserwuj rozwój sprawności pociechy i pozostaw jej wybór. Pozwól, by natura sama wyznaczyła kierunek. Nie narzucaj, nie sugeruj maluchowi, którą ręką ma chwytać zabawki czy trzymać łyżkę - może być to niezgodne z jego naturalnym instynktem i powodować u niepotrzebną frustrację.

• Stawiaj rzeczy pośrodku - Kiedy podajesz dziecku talerzyk z jedzeniem, kubek z piciem czy przybory do rysowania, stawiaj je centralnie przed maluchem. Tak, by mógł łatwo sięgać po nie obiema rękami.

• Czekaj, aż wyciągnie rękę - Gdy szkrab poprosi cię o zabawkę, zawsze podaj mu ją do tej ręki, którą wyciągnie. Zamiast kierować podawany przedmiot w prawą stronę, zatrzymaj swoją rękę pośrodku ciała malucha i pozwól, by sam zadecydował, którą dłonią weźmie przedmiot.

Jeśli dziecko przy jedzeniu czy rysowaniu używa na zmianę obu rąk, możesz spróbować spokojnie przełożyć mu łyżkę czy kredkę do prawej ręki. Jeśli jednak maluch będzie protestował lub szybko zmieni kierunek, nie ponawiaj próby. Niech dziecko zdecyduje, którą rączką woli się posługiwać.

3-5 lat: Rozwijaj umiejętności manualne dziecka

Po trzecim roku życia u większości dzieci wyraźnie widać dominację jednej ręki nad drugą. Jeżeli malec konsekwentnie używa lewej przy jedzeniu czy zabawie, możesz być prawie pewna, że jest leworęczny (ostatecznie można to ocenić ok. 5-6 r. ż.).

Obserwuj też, którą nogą chętniej kopie piłkę; stawia pierwszą, wchodząc po schodach; na której stanie, gdy poprosisz, by udawało bociana. Do którego oka przykłada zwinięty w rulon papier udający lunetę. Do którego ucha przykłada słuchawkę telefonu czy muszlę, żeby posłuchać, jak szumi.

Co możesz zrobić.

Kilkulatek uczy się zapinać guziki, zakładać i wiązać buty, czesać się, myć zęby itp. Pozwól mu wykonywać te czynności samodzielnie. Bądź cierpliwa i nie wyręczaj szkraba - w przedszkolu będzie musiał radzić sobie sam. Uprzedź też nauczycielkę, że twoja pociecha preferuje lewą rękę.

• Ucz, jak w lustrze - Ucząc dziecko np. wiązania sznurowadeł, trzymania szczoteczki do zębów czy widelca, nie siadaj obok, tylko naprzeciw, by mogło naśladować twoje ruchy jak w lustrzanym odbiciu.

• Pomóż przy rysunkach - Gdy dziecko rysuje, daj mu dużo przestrzeni, by nic nie ograniczało jego ruchów. Niech rysuje na dużej powierzchni, np. połóż karton na podłodze. Kup kredki, mazaki o trójkątnym kształcie, które łatwiej utrzyma w dłoni oraz nożyczki dla leworęcznych, które mają przestawione ostrza.

Gdy dziecko zacznie kreślić linie poziome, szlaczki, zachęcaj, by rysowało od lewej do prawej. Linie pionowe - z góry na dół, a okręgi - w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

Zabawy usprawniające rączki

Dbaj, by dziecko ćwiczyło motorykę obu rąk. Proponuj zabawy, które będą kształtowały szybkość i precyzję lewej. Dzięki temu nie będzie "odstawało" w umiejętnościach od praworęcznych rówieśników.

• Ćwiczenie precyzji - Nawlekajcie korale, plećcie ze sznurka warkoczyki - dziewczynki mogą pleść je lalkom. Obrysowywanie przedmiotów, ugniatanie kulek z plasteliny i papieru, robienie wydzieranek czy lepienie pierogów z mamą - nie tylko poprawią precyzję ruchów, ale sprawią, że dziecko lepiej poradzi sobie z podobnymi zadaniami w przedszkolu, a potem w szkole.

• Trening koordynacji - W rozwijaniu koordynacji ręka-oko pomogą puzzle i kalkowanie rysunków, majsterkowanie i trafianie do celu, np. tenisową lub gumową piłeczką do wiklinowego kosza lub okręgu ułożonego ze skakanki.

• Gimnastyka palców - Proponuj zabawy typu: "idzie kominiarz po drabinie", malowanie palcem farbą na dużym kartonie, kreślenie paluszkami wzorów na tacce z piaskiem czy kaszą. Bawcie się w teatrzyk cieni - twórzcie z palców fi gury i pokazujcie ich cienie na ścianie (potrzebne będzie źródło punktowego światła).

6-8 lat: Ułatw naukę pisania

Najtrudniejszy jest pierwszy rok w szkole. Stresująca bywa zwłaszcza nauka pisania. Leworęczny smyk może mieć kłopot z przyswojeniem kierunku pisania - od strony lewej do prawej, z ustawieniem długopisu wobec kartki. Może rozmazywać i zasłaniać ręką tekst. I czuć się gorszy, bo jego pismo będzie brzydsze niż rówieśników, a tempo pisania, rozwiązywania zadań wolniejsze.

Co możesz zrobić

Stwórz dziecku przyjazne warunki do pracy. Lampkę umieść z prawej strony biurka, by ręka nie rzucała cienia na zeszyt. Jeśli macie komputer, dla dziecka wygodna będzie myszka bezprzewodowa lub dla leworęcznych. Są też klawiatury dla nich, ale lepiej, by korzystało z tradycyjnej - z taką zetknie się w szkole.

• Kup przybory dla leworęcznych - Spraw dziecku specjalnie wyprofilowany ołówek, pióro kulkowe dopasowane do palców lewej dłoni, nożyczki, linijkę, ekierkę z podziałką skalowaną od prawej strony, temperówkę (np. na: www.lewareka.pl i www.leworeczni.pl).

• Ucz trzymania długopisu - Naucz dziecko chwytać przybory do pisania trzema palcami(między kciukiem a palcem wskazującym, palec środkowy ma być oparciem), a nie całą garścią. Niech za mocno ich nie przyciska. Naucz je układać zeszyt ukośnie: lewym górnym rogiem do góry, prawym dolnym do dołu. Będzie widziało, co pisze i nie rozmaże liter.

Współpraca ze szkołą

Na początku roku szkolnego porozmawiaj z nauczycielem o leworęczności swojej pociechy, powiedz, z czym ma największe problemy.

• Jak ma siedzieć w ławce - Poproś nauczyciela, aby twoje leworęczne dziecko posadził w środkowym rzędzie, gdzie światło jest rozproszone i nie daje zbyt widocznego cienia. Powinno w ławce zajmować miejsce po lewej stronie, jeśli dzieli ją z praworęcznym kolegą; może też siedzieć z innym leworęcznym uczniem - by w trakcie pisania dzieci nie zderzały się łokciami.

• Rady na wf i plastykę - Na zajęciach wychowania fizycznego czy plastyce dziecko uczy się m.in. przez naśladowanie nauczyciela. Poproś, by stawał naprzeciwko pociechy. Dzięki temu łatwiej odwzoruje trzymanie przedmiotów czy np. serwowanie piłki w siatkówce.

Olga Kamińska