Rozwój pamięci u niemowlaka

Specjaliści uważają, że mózg dziecka to najdoskonalsza maszyna do zapamiętywania i nabywania nowych umiejętności. Dlatego każdy maluch jest w stanie błyskawicznie nauczyć się mówić, czytać i pisać oraz chłonie wiedzę jak gąbka. Co ciekawe, proces przyswajania informacji rozpoczyna się już w okresie płodowym.

W 25. tygodniu ciąży maleństwo zapamiętuje głos mamy, bicie jej serca i melodię języka, którym ona się posługuje. A po przyjściu na świat potrzebuje zaledwie paru godzin, aby te informacje sobie przypomnieć i bezbłędnie zidentyfikować! Od tego momentu maluszek codziennie doświadcza czegoś nowego i staje się coraz mądrzejszy. Warto jednak wspierać go w tym treningu intelektualnym. Przeczytaj zatem, co pomoże ci usprawnić pamięć malucha, a co może ci w tym procesie przeszkodzić.

Jak już wspomnieliśmy, noworodek pamięta twój głos jeszcze z okresu płodowego. Po narodzinach potrafi bezbłędnie go rozpoznać wśród innych głosów - mimo że przez wody płodowe docierał on do dziecka trochę zmieniony. W pierwszych dniach życia maluszek przyswaja sobie także twój zapach.

Gorzej jest z twoją twarzą - początkowo trudno mu ją zapamiętać, bo widzi nieostro i nie rozróżnia kolorów. Dopiero po mniej więcej miesiącu zaczyna odróżniać ją od innych twarzy i kojarzyć. Nie dzieje się to jednak przypadkowo.

Aby maluch mógł szybko zapamiętać te wszystkie rzeczy, potrzebuje bliskiego kontaktu z tobą. Przytulaj go zatem często - najlepiej skóra do skóry, dużo mów do niego i śpiewaj mu kołysanki.

Podczas czynności pielęgnacyjnych pochylaj swoją twarz 15-30 cm nad główką dziecka. Jedynie z takiej odległości smyk może ją dobrze dostrzec. Dzięki bliskiemu kontaktowi z tobą noworodek nie tylko szybciej zapamięta twój zapach i twoją twarz, ale też zyska poczucie bezpieczeństwa.

Maluszek potrzebuje go do prawidłowego rozwoju. Gdy przebiega on harmonijnie, także i mózg dziecka działa o wiele sprawniej.

Po 1. miesiącu życia u niemowlęcia rozwija się tzw. pamięć krótkoterminowa. Oznacza to, że nawet jeśli maluch nie będzie cię widział przez 24 godziny, gdy wrócisz, rozpozna cię, bo wie, że jesteś jego mamą. W wieku 3 miesięcy dziecko zaczyna kojarzyć już pewne fakty i świadomie korzystać z najprostszych zabawek.

Pamięta, że np. trzeba potrząsnąć grzechotką, żeby usłyszeć jej dźwięk. Co prawda nie zawsze potrafi zrobić to, o co mu chodzi, ale rozumie już pewne zależności. Jeśli chcesz wesprzeć rozwój pamięci w tym momencie, dawaj smykowi do rączki przedmioty o różnych fakturach.

Są one ważne dlatego, że wewnętrzna strona dłoni jest bardzo unerwiona. Gdy maluch dotyka różnych faktur, w mózgu powstają nowe połączenia nerwowe, dzięki czemu smyk może więcej rzeczy zapamiętać.

Po 3. miesiącu życia maluch zauważa, że pewne wydarzenia pojawiają się regularnie w jego planie dnia. Brzdąc czeka więc na spacer o określonej porze. Wie też, że gdy lejesz wodę do wanienki, to za chwilę będzie kąpiel.

Przestrzegaj więc stałego rozkładu dnia. Dbaj o to, by poszczególne czynności pojawiały się o stałej porze i według tego samego scenariusza. Małe dzieci nie lubią chaosu. Uwielbiają za to powtarzalność, bo porządkuje ona ich świat i daje im poczucie bezpieczeństwa.

Ponadto pozytywnie wpływa ona na rozwój pamięci. Dzięki powtarzaniu ciągle tych samych elementów maluch może łatwiej zapamiętać dane czynności i informacje.

Około 8. miesiąca życia dziecko pojmuje, że jest odrębną osobą, a nie częścią mamy. To odkrycie wywołuje u niego obawę przed rozstaniem z tobą (tzw. lęk separacyjny). Maluch boi się zostać bez ciebie nawet na chwilę, dlatego wybucha płaczem, gdy np. znikasz w łazience. Nie lubi też, gdy obcy biorą go na ręce. Tym bardziej, że nie zawsze rozpoznaje nawet znajome osoby.

Dziecko w tym wieku kojarzy bowiem ludzi i przedmioty z otoczeniem czy porą dnia, w której je widuje. Może np. przestraszyć się swojej wanienki, postawionej w czasie porządków na środku pokoju, zamiast jak zwykle w łazience. Na tym etapie rozwoju malcowi pomoże zabawa w "A kuku!".

Dzięki niej maluch dowiaduje się, że coś nadal istnieje, choć tego nie widać. Zabawa ta wspomaga także jego pamięć, zdolności myślenia i wnioskowania oraz przewidywania, co się dalej stanie.

W wieku 8.-9. miesięcy dziecko zaczyna pełzać, a potem raczkować. Gdy zauważysz, że maluch podejmuje próby przemieszczania się na czworakach, nie pozbawiaj go możliwości samodzielnego poruszania się, tylko zachęcaj smyka do tego.

Często sadzaj go na dywanie wśród zabawek, jednak odsuwaj je dalej niż na wyciągnięcie rączek dziecka. To nakłoni maluszka do pełzania i raczkowania w kierunku zabawek. Zastanawiasz się, jaki to ma związek z rozwojem pamięci

Ogromny - podczas raczkowania maluch wykonuje naprzemienne ruchy kończyn (prawa rączka, lewa nóżka i odwrotnie). Wtedy w jego mózgu tworzą się nowe połączenia nerwowe łączące obie półkule, co przyczynia się do szybszego i lepszego przetwarzania informacji oraz ich zapamiętywania.

Po 9. miesiącu zaczyna rozwijać się u dziecka tzw. pamięć świadoma. Oznacza to, że maluch próbuje świadomie korzystać z informacji, które zapamiętał. Dlatego gdy ukryjesz gdzieś jego ulubioną zabawkę, będzie jej szukać, zastanawiając się, gdzie widział ją po raz ostatni, i domagając się jej zwrotu (wcześniej natychmiast by o niej zapomniał).

W tym okresie maluch zaczyna też rozpoznawać słowa i kojarzyć je z określonymi rzeczami oraz sytuacjami. Słysząc, jak mówisz np.: "Kaszka gotowa", i widząc cię w kuchni, orientuje się, że zaraz będzie jeść posiłek.

Brzdąc macha rączką na pożegnanie tacie, który wychodzi do pracy. Cieszy się, gdy bierzesz z półki książkę. Dla niego jest to znak, że za chwilę będziecie czytać. Rozpoznaje coraz więcej osób, nie tylko rodziców. Zaczyna też rozumieć, czego od niego oczekujesz, potrafi już kierować swoim zachowaniem, wykonywać proste polecenia.

By na tym etapie wesprzeć rozwój pamięci malucha, często oglądaj z nim książeczki z obrazkami. Nazywaj rzeczy i osoby przedstawione na ilustracjach, a potem zadawaj pytania typu: "Gdzie jest krówka?", "Jaki dźwięk ona wydaje?". Taka zabawa wspomaga rozwój mowy dziecka, a jednocześnie rozwija jego pamięć. Dzięki niej smyk zaczyna kojarzyć wygląd krówki z wydawanym przez nią odgłosem.

Konsultacja: Helena Turlejska-Walewska, psycholog dziecięcy. Tekst: Iwona Jankowska