Urlop bez niespodzianek
Każdy pracownik ma prawo do odpoczynku - to wiemy wszyscy. Ale zasady udzielania urlopów wzbudzają często wątpliwości... W naszym poradniku objaśniamy przepisy.
1. Podjęłam pierwszą pracę na całym etacie. Kiedy dostanę urlop?
Już po miesiącu pierwszej pracy pracownik ma prawo do odpoczynku - do 1/12 urlopu (wymiar urlopu zależy od stażu - szczegóły w ramce niżej). Jeśli za cały rok przysługuje Pani np. 20 dni wolnego, to 1/12 wynosi 1,6 dnia, co zaokrągla się do pełnej liczby, a więc po miesiącu pierwszej pracy przysługują 2 dni urlopu wypoczynkowego.
2. Kończy mi się urlop macierzyński. Czy mogę od razu wziąć urlop wypoczynkowy?
Tak, ale proszę zawiadomić o tym pracodawcę i złożyć wniosek urlopowy. Młode mamy mogą bezpośrednio po urlopie macierzyńskim wykorzystać urlop wypoczynkowy, nawet jeśli nie był on ujęty w planie urlopów (art. 163 § 3 k.p.).
3. Chcę przesunąć zaplanowany urlop. Czy szef musi się zgodzić?
Nie musi, ale może wyrazić na to zgodę. Decyzja zależy od uznania pracodawcy. Proszę więc złożyć wniosek o przesunięcie terminu urlopu i uzasadnić to jakąś ważną przyczyną (np. sytuacją rodzinną).
4. W czasie urlopu robię remont. Czy w razie potrzeby mogę wziąć jeszcze urlop na żądanie?
Tak. Urlop na żądanie można wykorzystać w każdym momencie, bez wcześniejszego planowania i uprzedzania pracodawcy. Pracownik zatrudniony na etacie ma prawo do 4 dni urlopu na żądanie w każdym roku kalendarzowym (te wolne dni są odliczane od jego urlopu wypoczynkowego). Żądanie udzielenia tego urlopu należy zgłosić nie później niż w dniu rozpoczęcia urlopu, na początku dnia pracy (wystarczy zadzwonić i powiedzieć, że bierze się urlop na żądanie, można też wysłać mail albo faks, ale warto się upewnić, czy informacja dotarła, by pracodawca nie potraktował tego jak nieusprawiedliwionej nieobecności).
5. Zmieniam pracę. Czy muszę wykorzystać część urlopu?
Tak, u dotychczasowego pracodawcy należy wykorzystać urlop w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego w danej firmie okresu. Jak to obliczyć? Jeśli Pani roczny urlop wynosi 26 dni, należy 26 podzielić przez 12 (liczbę miesięcy w roku) i pomnożyć przez liczbę miesięcy przepracowanych. Jeśli będzie Pani zatrudniona np. do końca czerwca, należy wykorzystać 13 dni urlopu. Szef może wysłać na urlop nawet w okresie wypowiedzenia.
6. Mam zaległy urlop. Czy mogę nie brać wolnego, tylko wystąpić o ekwiwalent?
Nie. Urlop wypoczynkowy trzeba wykorzystać w naturze. Przepisy prawa pracy nie zezwalają na wypłacanie ekwiwalentu pieniężnego za zaległy urlop. Ekwiwalent wypłaca się wyjątkowo, jeśli nie ma możliwości, by pracownik skorzystał z urlopu, gdyż jego umowa wygasła lub została rozwiązana (np. dyscyplinarnie, z dnia na dzień).
7. Czy szef może żądać numeru telefonu, pod którym będę dostępna w czasie urlopu?
Nie, pracodawca nie powinien żądać, by przekazała Pani swój prywatny numer telefonu przed udaniem się na urlop wypoczynkowy, jeśli nie pełni Pani ważnej funkcji w firmie. Nie ma ku temu podstawy prawnej. Jedynie niektórzy pracownicy, m.in. kierownicy, muszą się liczyć z tym, że pracodawca może się z nimi kontaktować telefonicznie również w czasie ich urlopu. Ale pracownicy ci zwykle są wyposażeni w telefony służbowe.
