Choroba beri-beri: Co to i jak ją leczyć?

Beri-beri to choroba uznana za skrajną formę hipowitaminozy. Przybiera postać zespołu objawów występujących na skutek niedoboru witaminy B1 (tiaminy) w organizmie. O przyczynach choroby beri-beri wiemy dzięki Kazimierzowi Funkowi - biochemikowi, który przez wiele lat zajmował się badaniami nad tym schorzeniem.

Przez stulecia beri-beri była powodem śmierci tysięcy osób na świecie. Znana była już w starożytności, głównie w Azji, gdzie jedzono przede wszystkim biały ryż, którego poziom składników odżywczych był bardzo niski.

Obecnie beri-beri atakuje znacznie rzadziej. Współczesna medycyna radzi sobie z nią naprawdę dobrze. Warto jednak wiedzieć, że nieleczona może zagrać życiu. Beri-beri może zaatakować osoby w każdym wieku.

Za główną przyczynę choroby beri-beri uznaje się niedobór witaminy B1. Tego rodzaju awitaminoza może być spowodowana czterema czynnikami: nieodpowiednią dietą, zwiększonym zużyciem witamin przez organizm, zwiększonym wydalaniem witamin, a także zaburzeniem ich wchłaniania.

Zbyt niski poziom witaminy B1 w organizmie ze względu na stosowanie nieodpowiedniej diety ma związek między innymi z niedożywieniem, nadużywaniem alkoholu, spożywaniem pokarmów zawierających tiaminazy, czyli enzymy rozkładające witaminę B1. Z kolei zwiększone zużycie witamin przez organizm występuje często podczas ciąży, laktacji, nadczynności tarczycy, gorączki oraz poważnych infekcjach. Zwiększone wydalanie witamin z organizmu pojawia się podczas biegunek, częstych wymiotów, leczenia nerkozastępczego, stosowania leków moczopędnych. Zaburzone wchłanianie witamin z przewodu pokarmowego przez organizm związane jest z niedożywieniem, nadużywaniem alkoholu, zespołem nieprawidłowego wchłaniania pokarmu występującego w przebiegu celiakii, a także niedoborem kwasu foliowego B11 uczestniczącego w metabolizmie witaminy B1.

Rodzaj objawów uzależniony jest od tego, jaki układ został zaatakowany przez chorobę. Ze względu na to kryterium wyróżniamy beri-beri suche (dotyczy układu nerwowego) i beri-beri mokre (dotyczy układu sercowo-naczyniowego).

Objawy beri-beri suchego

* ogólne osłabienie

* ból mięśni, głowy i kończyn dolnych

* mrowienie, osłabienie czucia na dłoniach i stopach

* trudności z mówieniem

* zaburzenia pamięci i koncentracji

* wymioty

* oczopląs

* porażenie i zanik mięśni

* utrata przytomności

* śpiączka

Objawy beri-beri mokrego

* męczliwość,

* ból i obrzęk nóg

* duszność

* wysięk w opłucnej

* przyspieszona akcja serca

Niemowlęta i dzieci

Warto wiedzieć, że u niemowląt oraz dzieci beri-beri objawia się w postaci wczesnej niewydolności serca, braku odruchów głębokich oraz afonii, czyli bezgłosu.

Leczenie choroby beri-beri polega na suplementacji tiaminy w formie preparatów witaminowych oraz stosowaniu diety bogatej w produkty zawierające ten składnik odżywczy. Preparaty witaminowe przyjmuje się w postaci domięśniowej lub doustnej w zależności od rodzaju beri-beri.

Warto wiedzieć, że trudno przedawkować witaminę B1, ponieważ ma ograniczoną zdolność wchłaniania z przewodu pokarmowego, a nadmiar jej usuwany jest wraz z moczem.

By zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby beri-beri, należy pamiętać o stosowaniu odpowiedniej diety, czyli bogatej w witaminę B1. Jej spore ilości znajdziemy w: pieczywie pełnoziarnistym, produktach zawierających pełne ziarno, roślinach strączkowych, orzeszkach ziemnych, słoneczniku, mięsie wieprzowym i wątrobie. Warto wiedzieć, że żywność traci tiaminę w wyniku mielenia ziaren oraz podczas gotowania, z kolei mrożenie nie wpływa negatywnie na zawartość witaminy B1 w pokarmach.