Czarnuszka damasceńska: Uprawa, pielęgnacja i zastosowania

Czarnuszka damasceńska, czyli nigella damascena to roślina pochodząca z południa Europy i Ameryki Północnej. Czarnuszka należy do rodziny jaskrowatych. W przeciwieństwie do czarnuszki siewnej nie jest używana jako przyprawa, choć w krajach azjatyckich ma wysoką rangę ze względu na właściwości farmakologiczne.

Nigella damascena jest rośliną jednoroczną o wzniesionych, bogatych w liście pędach sięgających pięćdziesięciu, a niekiedy nawet siedemdziesięciu centymetrów. Tworzy pierzastosieczne, zielone, podwójne listki oraz okazałe kwiaty o średnicy około sześciu centymetrów otoczone nitkowatymi przykwiatkami. To niewymagająca roślina, która bardzo obficie kwitnie. W zależności od odmiany nigella może mieć kwiaty z pięcioma płatkami lub pełne. Czarnuszka kwitnie na niebiesko, różowo, fioletowo i biało.

Walory dekoracyjne mają nie tylko kwiaty nigella damascena, ale także jej owoce. Niedojrzałe owocostany czarnuszki mają jasnozielony kolor, gdy dojrzeją, nabierają brunatnej barwy. W całkowicie zrośniętych mieszkach można znaleźć czarne nasiona o jajowatym kształcie. Owoce czarnuszki wykorzystywane są jako dekoracja bukietów - zarówno świeże, jak i zasuszone.

Nigella damascena jest rośliną łatwą w uprawie i niewymagającą szczególnej pielęgnacji. Wyrośnie w zasadzie w każdej średnio wilgotnej i przepuszczalnej glebie. Czarnuszka lubi kąpiele słoneczne, toteż trzeba zaplanować dla niej nasłonecznione stanowisko. Nasiona nigelli należy wysiewać wprost do gruntu, roślina nie lubi bowiem przesadzania. Czarnuszkę można wysiewać w okresie od marca do czerwca. Kiełki pojawiają się po mniej więcej dwóch tygodniach od siewu. Roślina zakwita w lipcu i sierpniu, a jesienią tworzy ozdobne owoce. W okresie kwitnienia warto podlewać nigellę, będzie wówczas bardziej obficie kwitnąć. Roślinę można także zasilać. Idealnie sprawdza się do tego nawóz wieloskładnikowy.

Wśród najchętniej wybieranych do ogrodów gatunków czarnuszki wymienić można Miss Jekyll, która wydaje pełne, jasnoniebieskie kwiaty. Ciemnoniebieskie płatki ma odmiana Oxford Blue. Miłośnicy ogrodów chętnie sięgają także po mieszkankę Persian Jewels, na którą składają się nasiona czarnuszek o pełnych kwiatach w różnych kolorach. Niebieskie, różowe i białe kwiaty zapewnia też mieszanka Miss Jekyllhybrys.

Wspaniałe, bujne kwiaty czarnuszki sprawiają, że jest ona cudowną ozdobą ogrodów. Jej nieco nieuporządkowany charakter czyni ją doskonałym wyborem do ogrodów wiejskich i romantycznych. Nigella damascena może być także wykorzystywana do zapełniania pustych miejsc powstałych po przekwitnięciu wczesnowiosennych roślin. Czarnuszka to świetny wybór na rabaty, najlepiej sadzić ją w kępach, wówczas prezentuje się najbardziej okazale. Tak zielone, jak i dojrzałe owoce rośliny wspaniale zdobią bukiety - zarówno te ze świeżych kwiatów, jak i suszonych.

Z nasion czarnuszki damasceńskiej można uzyskać tłusty, bogaty w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe olej. Jest on używany w kosmetyce i pielęgnacji skóry. Między innymi służy jako rozpuszczalnik olejków eterycznych, stosowanych w masażu leczniczym. Nasiona czarnuszki damasceńskiej same także zawierają olejki eteryczne, które zapachem przypominają poziomki i z tego względu są niekiedy stosowane jako składnik aromatów poziomkowych. Olejek eteryczny z nasion czarnuszki jest także wykorzystywany do tworzenia perfum typu chypre o ciepłym zapachu z nutami drzewnymi, żywicznymi i kwiatowymi.

W Europie to nasiona czarnuszki siewnej uchodzą za wartościowy surowiec lecznicy i aromatyczny dodatek do dań, jednak - jak wykazują badania -  czarnuszka damasceńska ma podobne właściwości. Nasiona rośliny mogą działać żółciopędnie, wiatropędnie i wspomagać trawienie. Olejek eteryczny z czarnuszki damasceńskiej ma właściwości przeczyszczające i wspomagające perystaltykę jelit, uniemożliwia też przyczepianie się larw tasiemca do ścian przewodów pokarmowych. Można go stosować zewnętrznie, aby pozbyć się grzybicy. Nasiona czarnuszki działają rozkurczowo na mięśnie gładkie, toteż mogą być pomocne w zwalczaniu bólów menstruacyjnych. Czarnuszka działa moczopędnie, co jest wskazane przy niektórych schorzeniach układu moczowego, w tym między innymi kamicy nerkowej.

Czarnuszka damasceńska to wdzięczna ozdoba ogrodów, którą można wykorzystać na wiele różnych sposobów.