Do kogo należy dom postawiony na działce jednego ze współmałżonków?
Naturalnym następstwem zawarcia związku małżeńskiego jest wspólne zamieszkanie obojga małżonków, a to z kolei może mieć miejsce w bloku lub domu. Jeśli decydujemy się na mieszkanie w domu, istotne jest, zwłaszcza w przypadku rozwodu, na czyjej działce wybudowano lokum. Czyją własnością staje się wówczas obiekt mieszkalny?
To, co jest na powierzchni, przypada gruntowi
Rzymska maksyma głosi - superficies solo cedit, czyli: to, co jest na powierzchni, przypada gruntowi. I jest to już pierwszy krok do odpowiedzenia sobie na pytanie, do kogo należy dom postawiony na działce jednego z małżonków?
Dom wybudowany na gruncie będącym własnością jednego z małżonków stanowi jego własność, gdyż polskie prawo mówi o tym, że właściciel danego gruntu staje się automatycznie właścicielem wybudowanych na nim budynków.
Ponadto nie ma znaczenia, czy dom na działce należącej do jednego z małżonków został wybudowany wspólnym nakładem finansowym. Nadal prawo właścicielskie do budynku zachowuje właściciel działki, na której znajduje się lokal.
Jeśli jeden z małżonków nabył nieruchomość poprzez darowiznę, również staje się jej jedynym właścicielem i to bez względu, czy nieruchomość trafiła do niego przed, czy już w trakcie trwania związku małżeńskiego.
Wspólne nakłady na budowę domu
Sytuacja, w której jeden z małżonków jest właścicielem gruntów, a zatem i budynku na nim stojącego, lecz wybudowanego wspólnymi siłami i nakładami finansowymi, nie oznacza, że drugiego małżonka można odprawić z kwitkiem.
Małżonek niebędący właścicielem nieruchomości ma prawo domagać się rozliczenia środków, jakie poniósł w związku z budową domu. Wyraźnie wskazuje to art. 45 § 1 k.r.o.:
"Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności"
Możliwa jest również sytuacja, kiedy jeden z małżonków nie chce uzyskać spłaty za poniesione koszty podczas budowania domu, lecz zamierza ubiegać się o zostanie współwłaścicielem nieruchomości będącej własnością drugiego małżonka.
Należy wówczas wystąpić z roszczeniem o przeniesienie własności gruntu zabudowanego domem. W Kodeksie Cywilnym (art. 231 § 1) czytamy:
"Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem"
Warto jednak pamiętać, że w takim przypadku należy spełnić dwie przesłanki: wartość nieruchomości musi być wyższa niż wartość gruntu, a ponadto małżonek żądający przeniesienia musi pozostawać w dobrej wierze.
