Starożytna chińska praktyka kluczem do zdrowia i szczęścia? Czym jest Qigong?

Od ponad czterech tysięcy lat qigong odgrywa kluczową rolę w kulturze chińskiej, jest szeroko badany i praktykowany. Jego różnorodne zastosowania pozwalają ludziom poprawić i utrzymać zdrowie fizyczne i psychiczne, rozwinąć umiejętności w sztukach walki oraz rozwijać duchowość. Aby osiągnąć te cele, stosuje się różne techniki kultywowania i równoważenia energii życiowej organizmu, powszechnie znanej jako "qi" lub "chi".

Termin "qigong" to połączenie dwóch słów: "qi", oznaczającego "subtelny oddech" lub "energię życiową" oraz "gong", które można przetłumaczyć jako "umiejętność rozwijaną poprzez stałą praktykę". Razem słowa te opisują wiekową praktykę wykorzystującą moc oddechu, ruchu i ustalania intencji w celu stworzenia zdrowia i równowagi w ciele.

Sztuka ta powstała w ogóle jako element tradycyjnej medycyny chińskiej i zawiera zarówno komponenty psychologiczne, jak i fizyczne i obejmuje regulację umysłu, oddechu oraz ruchu i postawy ciała.

Po raz pierwszy udokumentowany został w pismach taoistycznych około 600 r. n.e., chociaż termin "qigong", którego używamy dzisiaj, został sformalizowany dopiero w latach 50. XX w.

Większość form qigong wywodzi się z praktyk taoistycznych, skupiających się na kultywowaniu i utrzymaniu zdrowia. Ale na czym dokładnie będzie polegać taka praktyka?

W większości form qigong zawiera praktyki, gdzie oddech jest powolny, długi i głęboki. Wzorce oddechowe mogą przechodzić z oddychania brzusznego na oddychanie łączone z dźwiękami mowy.

To także ruchy, które są zazwyczaj delikatne i płynne, mają na celu relaksację. To wszystko daje regulację umysłu, która obejmuje skupianie uwagi i wizualizację.

Dynamiczne, aktywne techniki qigong koncentrują się przede wszystkim na ruchach ciała, zwłaszcza całego ciała, czyli ramion i nóg. Medytacyjne techniki qigong można praktykować w dowolnej pozycji, którą można utrzymać przez dłuższy czas, i obejmują one ćwiczenia oddechowe i umysłowe, praktycznie bez ruchu ciała.

Praktyki starożytne obejmowały ćwiczenia polegające na przyjmowaniu pozycji, pracy z oddechem i wyznaczaniu intencji. Początkowo ćwiczenia te naśladowały ruchy zwierząt, a następnie ewoluowały wraz z pogłębianiem się wiedzy o anatomii i fizjologii człowieka.

Jedną z najwcześniejszych znanych nam form qigong jest pięć zabaw zwierzęcych. Po dniu pracy pracownicy fizyczni wykonywali delikatne ruchy, aby rozluźnić napięcie w ciele. Ćwiczyli te ruchy, obserwując zwierzęta w pobliżu i naśladując ich ruchy. Ostatecznie praktyka ta rozwinęła się w zrozumienie koncepcji meridianów, czyli kanałów energetycznych w ciele.

Uważa się, że praktyki te optymalizują naturalne zdolności organizmu do samoleczenia i przyczyniają się do ogólnego dobrego samopoczucia, gdy są praktykowane konsekwentnie i uważnie.

Według tradycyjnej medycyny chińskiej ludzie czują się najlepiej, gdy "qi" swobodnie wędruje, ale problemy zdrowotne mogą pojawić się, gdy energia ulegnie zastojowi lub zablokowaniu w określonym obszarze ciała. Uważa się, że poprzez proste pozycje i ćwiczenia oddechowe, qigong usuwa przeszkody, wspomagając zdrowy przepływ "qi".

Początkujący najpierw uczą się koordynować ruchy fizyczne z oddechem poprzez powtarzanie ćwiczeń. Po osiągnięciu prawidłowej formy, uczniowie pracują nad przekształceniem tych ćwiczeń w medytację w ruchu, czyli nad odnajdywaniem zmiany energii w pozycjach, ruchach, wzorcach oddechowych i przejściach.

Może się to wydawać proste, ale podczas ćwiczeń qigong w ciele i umyśle dzieje się bardzo wiele.

Na początek warto zaznaczyć, że powolne, delikatne ruchy rozgrzewają ścięgna, więzadła i mięśnie, mobilizują stawy i poprawiają krążenie płynów ustrojowych, takich jak krew, błona maziowa i limfa.

Tymczasem głębokie oddychanie, które odgrywa kluczową rolę w qigong, uspokaja układ współczulny i aktywuje część przywspółczulną, odpowiedzialną za odpoczynek i trawienie, układu autonomicznego. Układ autonomiczny reguluje procesy mimowolne, takie jak oddychanie, bicie serca i trawienie.

Poprzez oddziaływanie na układ przywspółczulny, qigong może pomóc w redukcji stresu i lęku, co ma wiele konsekwencji dla zdrowia.

Z punktu widzenia tradycyjnej medycyny chińskiej qigong optymalizuje przepływ energii w ciele, pomagając złagodzić lub uporać się z wieloma schorzeniami.

Podobnie jak inne praktyki łączące umysł i ciało, qigong oferuje szeroką gamę potencjalnych korzyści fizjologicznych. Oto kilka istotnych sposobów, w jakie rozpoczęcie praktyki qigong może pomóc w poprawie ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia.

Qigong obniża ciśnienie krwi - głębokie oddychanie, medytacja i relaksacja, będące elementami qigongu, mogą korzystnie wpływać na zdrowie serca.

Jeden przegląd i metaanaliza siedmiu badań (obejmujących łącznie 370 uczestników) sugeruje, że qigong może pomóc obniżyć skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi u osób z wysokim ciśnieniem krwi lub nadciśnieniem. Ciśnienie skurczowe i rozkurczowe łącznie wskazują, jakie ciśnienie wywiera serce przy każdym uderzeniu i w stanie spoczynku. W jednym z badań uwzględnionych w przeglądzie, efekt obniżania ciśnienia krwi przez qigong był podobny do efektu konwencjonalnych ćwiczeń. Autorzy teoretyzują, że korzystny wpływ qigong na serce może częściowo wynikać z powtarzalnych ruchów, które zwiększają przepływ krwi i poprawiają funkcjonowanie narządów, jednak potrzebne są dalsze badania, aby w pełni zrozumieć, jak qigong pomaga.

Choć autorzy twierdzą, że qigong może być stosowany jako terapia uzupełniająca w leczeniu nadciśnienia, konieczne są dalsze badania z udziałem większej liczby osób, aby potwierdzić korzystne efekty w różnych grupach.

Badania pokazały także, że delikatne ruchy wykonywane w qigong mogą pomóc złagodzić ból wywołany schorzeniami stawów, takimi jak choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych, w której stan chrząstki w stawie kolanowym stopniowo ulega zniszczeniu z powodu nadmiernego użytkowania, urazu lub obu tych czynników.

Na przykład wytyczne dotyczące praktyki klinicznej opublikowane w 2017 r. przez Panel z Ottawy, zalecają styl tai chi qigong w celu poprawy jakości życia, zmniejszenia bólu i poprawy funkcjonowania u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych.

Mówi się także pozytywnie o wpływie tej praktyki na osoby chore na nowotwory, czy borykające się z nerwicą.