Terminy ważne dla spadkobierców

1. Odrzucenie spadku

Termin na odrzucenie spadku to 6 miesięcy od dnia, gdy się dowiemy, że dziedziczymy spadek. Najczęściej te 6 miesięcy liczy się od daty śmierci spadkodawcy.

Przykład: Ojciec p. Anny zmarł 5 lutego, o czym została powiadomiona. Jednak nie chce przyjmować po nim spadku. Może go więc odrzucić do 5 sierpnia.

Ale uwaga! Termin 6 miesięcy liczy się inaczej dla osób, które dochodzą do dziedziczenia tylko dlatego, gdyż wcześniej inny spadkobierca odrzucił spadek.

Przykład: P. Ewa dowiedziała się, że jej mama 10 marca odrzuciła spadek po siostrze (która zmarła 2 stycznia). W ten sposób p. Ewa stałaby się spadkobierczynią cioci, ale nie chce. Może odrzucić spadek do 10 września, bo dla niej termin 6 miesięcy liczy się od daty, gdy to jej mama odrzuciła spadek. Podst.: art. 1015 k. cywilnego.

Ważny przepis! Spadkobiercy osób, które zmarły po 18 października 2015 r., nie dziedziczą już po nich długów, nawet gdy nie odrzucą spadku. Dziedziczą spadek z dobrodziejstwem inwentarza (odpowiadają za długi do wysokości majątku po zmarłym).

2. Wniosek o nabycie spadku

Nie ma ustawowego terminu na złożenie tego wniosku do sądu. Sami decydujemy, kiedy wystąpimy o nabycie spadku po krewnym. Nie musimy się spieszyć, zwłaszcza jeśli nie planujemy ani dzielić, ani sprzedawać nic ze spadku.

Ale uwaga! Gdy jednak chcemy np. sprzedać odziedziczone mieszkanie, to konieczne jest uzyskanie prawomocnego postanowienia z sądu o nabyciu spadku lub aktu notarialnego, poświadczającego dziedziczenie. Podst.: art. 1025-1026 k.c.

3. Ogłoszenie testamentu

Przepisy nie określają terminu, kiedy powinno nastąpić tak zwane otwarcie testamentu. Najczęściej ogłasza się testament na sali sądowej, w czasie sprawy o nabycie spadku. Jeśli zaś dopiero na rozprawie okaże się, że testament istnieje, sąd odroczy sprawę do czasu jego dostarczenia. Po ogłoszeniu testamentu jest sporządzany protokół. Podaje się w nim datę, kiedy to nastąpiło. Podst.: art. 646-654 kodeksu postępowania cywilnego.

4. Pozew o zachowek

Można go złożyć w ciągu 5 lat od daty ogłoszenia testamentu. Prawo do zachowku mają: małżonek zmarłego, dzieci i wnuki, jeśli ich pominął w testamencie, albo pozbawił spadku, przekazując majątek komuś w darowiźnie.

Przykład: Mąż pani Julii sporządził testament, w którym zapisał cały majątek bratu. P. Julia może żądać zachowku od szwagra.

Ważny przepis! Jeśli wystąpimy do sądu o unieważnienie testamentu, to termin na złożenie pozwu o zachowek liczy się na nowo po zakończonej sprawie. Ale uwaga! Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, to o zachowek można wystąpić w ciągu 5 lat od daty jego śmierci. Podst. : art. 991-1011 k.c.

5. Podział spadku (czyli tzw. dział)

Spadkobiercy mogą podzielić nabyty spadek, kiedy zechcą. Mogą to zrobić, składając wniosek do sądu albo u notariusza.

Ale uwaga! Jeżeli zbyt długo będziemy zwlekać z podziałem spadku, to może się okazać, że pozostali spadkobiercy, którzy dysponują tym spadkiem (np. mieszkają we wspólnie odziedziczonym domu) - mogą złożyć wniosek o jego zasiedzenie. Podst.: art. 680-689 k.p.c. i 172 k.c.

6. Zgłoszenie do fiskusa

W ciągu 6 miesięcy od daty nabycia spadku musimy zgłosić go do urzędu skarbowego. Termin ten liczy się od daty uprawomocnienia się postanowienia sądu o nabyciu spadku lub od daty, gdy notariusz sporządził akt poświadczenia dziedziczenia.

Ważny przepis! Spadek musimy zgłosić także, gdy jesteśmy zwolnieni z podatku (tj. od spadku po rodzicu, małżonku, rodzeństwie, dziecku). Warunkiem skorzystania z ulgi jest zgłoszenie spadku w terminie. Jeśli go przegapimy, urząd nakaże zapłatę podatku! Ustawa o podatku od spadków i darowizn (DzU z 2016, poz. 205).

Katarzyna Węgorek, adwokat