Z jakimi grzybami można pomylić smardza jadalnego? Wśród nich są trujące!
Właśnie nadszedł najlepszy sezon na smardze jadalne. Wprawdzie w Polsce grzyby te występują rzadko i są pod częściową ochroną, ale można je zbierać, gdy rosną w szkółkach leśnych, prywatnych ogrodach czy na terenach zieleni. Wielu zapalonych grzybiarzy wybiera się także po smardze za bliskie granice kraju, na przykład do Czech czy na Słowację, gdzie można te grzyby zbierać bez obaw. Jednak, wybierając się na grzybobranie, należy uważać, gdyż smardze jadalne można pomylić z innymi, bliźniaczo podobnymi do nich grzybami. A niektóre z nich są trujące! Jak rozpoznać smardza jadalnego? Jak odróżnić go od innych grzybów?
Smardz jadalny - jeden z pierwszych wiosennych grzybów
Smardze jadalne (zwane też smardzami zwyczajnymi) z rodziny smardzowatych to grzyby występujące w lasach liściastych i iglastych, ale też na łąkach, w zaroślach rzecznych czy w pobliżu strumyków. Zdarza się, że wyrastają na nawożonych glebach i w pobliżu drzew owocowych, więc można je znaleźć w przydomowych ogrodach, na działkach, w szkółkach leśnych, parkach czy innych terenach uprawianych przez człowieka.
Smardze jadalne pojawiają się już w marcu, więc często nazywa się je pierwszymi wiosennymi grzybami. Najwięcej ich rośnie na przełomie kwietnia i maja, natomiast sezon na nie przemija wraz z końcem maja.
Smardze jadalne to jedne z najpyszniejszych grzybów. Mają lekko korzenny smak i kruchy miąższ, więc nic dziwnego, że znajdują na świecie wielu koneserów. Niestety, w Polsce nie można tych grzybów zbierać w ich naturalnym środowisku, gdyż w naszym kraju występują dość rzadko i są pod częściową ochroną.
Naszą zdobyczą mogą być tylko te, które rosną na prywatnych posesjach, w szkółkach leśnych czy na zagospodarowanych terenach zielonych (np. w parkach). Można również odwiedzić sąsiednie kraje takie jak Czechy i Słowacja, gdzie smardze jadalne występują liczniej i bez obaw można je zbierać.
Sprawdź także: Te grzyby pojawiają się w marcu! Właściwości smardzów
Jak wyglądają smardze jadalne?
Smardze jadalne znacząco różnią się wyglądem od popularnych podgrzybków czy prawdziwków. Mają strzeliste (stożkowe lub owalne) kapelusze, które są pokryte głębokimi, nieregularnymi jamkami przedzielonymi żeberkowatymi przegródkami. Główka jest zazwyczaj koloru beżowego (czasami szarawa lub czarna) i osiąga 3-10 cm wysokości. Trzon jest kremowobiały lub jasnożółty, o długości 2-6 cm i chropowatej powierzchni, a u dojrzałych grzybów ma szerszą i pofałdowaną podstawę. Co ciekawe, nóżka smardza jest pusta w środku, tak samo zresztą jak jego główka.
Smardz jadalny a jego krewniacy
Mimo że smardz jadalny wygląda dość charakterystycznie, można go pomylić z innymi grzybami. Przede wszystkim bardzo duże prawdopodobieństwo pomyłki jest w przypadku różnych gatunków z rodzaju smardzów (łac. Morchella). Do smardza jadalnego podobny jest smardz wyniosły, ten ma jednak szerszy trzon (początkowo białawy, z czasem brązowieje) i większy owocnik (w całości osiąga do 15 cm, zwykle jednak mierzy 5-10 cm). Główka jest wąska, stożkokształtna i ma z reguły ciemny kolor: oliwkowozielono- albo czerwonawobrązowy, czasem wręcz czarny.
Smardze jadalne mylone są też często ze smardzem stożkowatym (spiczastym). Ten drugi ma jednak wydłużone jamki w regularnych szeregach przedzielone pionowymi żebrami. Główka jest zwykle oliwkowo-, szaro- lub czarnobrązowa, a nieregularny trzon ma zwężoną, pomarszczoną podstawę. Smardz spiczasty jest najbardziej zbliżony wyglądem do smardza wyniosłego, ale ten pierwszy jest znacznie mniejszy.
Kolejny bliźniaczy gatunek to smardz półwolny, który ma dość długi trzon i przyrośniętą do niego (w połowie lub w jednej trzeciej) kapturkowatą główkę, najczęściej brązową, często z żółtym lub oliwkowym odcieniem.
Na szczęście wszystkie wyżej wymienione grzyby są jadalne i pomylenie smardza jadalnego z nimi nie będzie miało przykrych konsekwencji. Jednak należy pamiętać, że wszystkie z nich są w Polsce pod częściową ochroną. Do tego, o ile smak smardza stożkowatego i wyniosłego nie odbiega od tego, jaki ma smardz jadalny, to smardz półwolny nie ma wyraźnego zapachu i smaku.
Smardz jadalny a piestrzenica kasztanowata
O wiele bardziej niebezpieczne jest pomylenie smardza jadalnego z piestrzenicą kasztanowatą. Jest to grzyb trujący - zawiera dużą dawkę gyromitryny. Substancja ta powoduje nudności i wymioty, ale też może prowadzić do uszkodzeń wątroby, nerek, szpiku kostnego, a nawet wzroku. Nie dość, że piestrzenica wygląda podobnie do smardza, to jeszcze występuje w tym samym czasie - w kwietniu i maju. Do tego zdarza się, że oba te gatunki rosną obok siebie. Należy więc zachować dużą ostrożność podczas grzybobrania, zwłaszcza jeśli jest się początkującym zbieraczem.
Bardziej doświadczeni grzybiarze potrafią wychwycić różnice między smardzem jadalnym a piestrzenicą kasztanowatą. Ten pierwszy ma cienkie żeberka i wnęki o nieregularnym kształcie, natomiast jego trująca bliźniaczka ma krótszy, nieregularny trzon i główkę o kulistym, silnie pofałdowanym kształcie przypominającym powierzchnię mózgu. Piestrzenice są najczęściej ciemnobrązowe lub czerwone. Mają tez charakterystyczny zapach przypominający niedojrzałe orzechy.
Polecamy również:
