Wyjaśniamy, co oznaczają najczęściej występujące u dzieci dolegliwości. Radzimy, kiedy możesz leczyć je sama, a kiedy musisz zgłosić się do lekarza.
Gdy maluszek ma kaszel i gorączkę, myślisz zazwyczaj, że to zwykłe przeziębienie. Z kolei gdy boli go gardło, podejrzewasz anginę lub infekcję krtani. Wzdęty brzuszek zaś kojarzysz z problemami żołądkowymi. Przeważnie masz rację. Jednak czasem kaszel czy ból gardła może oznaczać, że maluchowi dolega coś innego, niż myślisz.
Warto więc wiedzieć, jakie choroby mogą sygnalizować typowe u dzieci objawy, a także jak wtedy pomóc cierpiącemu brzdącowi. Wyjaśniamy też, w jakich sytuacjach wystarczy domowe łagodzenie dolegliwości, a kiedy konieczne jest pójście do pediatry, który zaleci podanie smykowi konkretnych leków.
U zdrowego malca temperatura ciała wynosi 36-37°C. Przedział 37-38°C to stan podgorączkowy, który nie wymaga natychmiastowej interwencji. Jeśli jednak termometr wskazuje powyżej 38°C, oznacza to, że smyk ma gorączkę. Może ona towarzyszyć m.in.: przeziębieniu, zapaleniu uszu, gardła, płuc, oskrzeli, nerek oraz dróg moczowych, a także, zatruciu pokarmowemu, chorobom zakaźnym i ząbkowaniu.
● Podaj smykowi lek przeciwgorączkowy w syropie lub czopkach. Preparaty zawierające paracetamol (np. Panadol Baby, Apap) można stosować u dzieci już od urodzenia, a z ibuprofenem (np. Nurofen, Ibum, Ibufen) - u malców powyżej 3. miesiąca.
● Kilka tetrowych pieluch zmocz w letniej wodzie i owiń nimi podudzia dziecka. Okłady połóż też na brzuszku, czole i w pachwinach i zmieniaj co kwadrans. Głowę i kark malca przecieraj gąbką.
● Wykąp maluszka (przez ok. 5 minut) w wodzie chłodniejszej o 1-2°C od temperatury jego ciała.
● Pilnuj, by maluch dużo pił, a niemowlę częściej niż zwykle przystawiaj do piersi. Malec z wysoką temperaturą intensywnie się poci, tracąc duże ilości wody. Może więc wyjątkowo łatwo się odwodnić.
● Gdy rozpalony smyk ma mniej niż pół roku.
● Jeśli gorączce towarzyszą inne objawy, np.: ból gardła lub ucha, biegunka, wymioty, a także gdy brzdąc ma drgawki lub problemy z oddychaniem.
● Maluch jest apatyczny, rzadko siusia, płacze bez łez, ma suche i spierzchnięte usta oraz mało elastyczną skórę (świadczy to o odwodnieniu).
● W sytuacji, gdy gorączka utrzymuje się u szkraba 3 dni, a oprócz niej nie ma on innych objawów.
Dziecko trze ucho rączką, szarpie za nie lub pociera główką poduszkę. Może to oznaczać, że malec włożył sobie coś do ucha, boli go ząb, ma świnkę, zapalenie migdałków lub węzłów chłonnych. Jednak zwykle świadczy o ostrym zapaleniu ucha.
● Gdy opisanym objawom towarzyszy gorączka, podaj dziecku preparat z paracetamolem lub ibuprofenem.
● Jeśli w uchu malca znajduje się jakieś ciało obce, nie wyciągaj go sama. Nie czyść też ucha, nie wkładaj do niego żadnych przedmiotów i nie wlewaj kropli.
Problemów z uszami nie wolno lekceważyć, bo mogą prowadzić do kłopotów ze słuchem. Skontaktuj się z laryngologiem, gdy:
● bólowi ucha towarzyszy wysoka gorączka.
● zauważysz w uchu ropę;
● dziecko włożyło sobie do ucha jakiś przedmiot.
Jej znak rozpoznawczy to leciutkie chrapanie, które wydaje z siebie maleństwo podczas oddychania noskiem. Sapkę mogą powodować zalegające w nosie resztki śluzu, ulany pokarm albo też katar. Często dokucza ona dzieciom, które przebywają w pomieszczeniach, gdzie jest sucho i gorąco. Czasami zdarza się, że sapce towarzyszą wymioty, ulewania, wzdęcia, biegunka, kolka jelitowa. Można wówczas podejrzewać, że malec cierpi na alergię pokarmową, zwykle na białko mleka krowiego. Jeśli smyk ma duszności, napady kaszlu lub wodnisty katar, warto wziąć pod uwagę alergię wziewną.
● Wpuść dziecku do nosa kilka kropli soli fizjologicznej albo dawkę roztworu wody morskiej i oczyść nos, używając aspiratora.
● Nawilżaj powietrze w pokoju maluszka. Dbaj też, by temperatura nie przekraczała 18-20°C.
Jeśli sapka długo się utrzymuje, utrudniając maluchowi ssanie i oddychanie, albo towarzyszą jej wymienione wyżej objawy.
Najczęściej w ten sposób ujawnia się grypa, przeziębienie lub angina. Jednak zdarza się też, że zaczerwienione gardło jest pierwszym objawem szkarlatyny albo świnki. Przełykanie pokarmu sprawia dziecku ból, więc może ono odmawiać jedzenia i picia.
● Po konsultacji z lekarzem podaj preparat przeciwbólowy w aerozolu, np. Tantum Verde.
● Podawaj dużo letnich napojów.
● Nakłoń malucha, by płukał gardło naparem ziołowym, np. z szałwii lub rumianku.
● U niemowlęcia zastosuj inhalacje za pomocą nebulizatora - przyrządu, który zamienia płyn w mgiełkę (kupisz go w aptece).
Infekcjom gardła często towarzyszy ból uszu. Nie bagatelizuj ich, tylko odwiedź lekarza. Skontaktuj się z nim też wtedy, gdy:
● ból jest tak silny, że dziecko nie może jeść;
● towarzyszy mu wysoka gorączka lub wysypka;
● migdałki pokryte są białym nalotem;
● smyk ma powiększone węzły chłonne na szyi albo obrzękniętą buzię między uszami a ustami.
Jeśli jest suchy (malec nie odkrztusza wydzieliny), najczęściej oznacza podrażnienie gardła lub tchawicy, które powstało w pierwszych dniach przeziębienia. Czasem może też świadczyć o obecności ciała obcego w drogach oddechowych. Gdy taki kaszel męczy szkraba zwłaszcza nocą lub po wysiłku i towarzyszą mu ataki duszności, możesz podejrzewać astmę. Natomiast mokry kaszel (smyk odkrztusza flegmę) pojawia się dopiero w drugiej fazie przeziębienia. Niekiedy oznacza też, że u smyka wystąpiła infekcja dróg oddechowych.
● Gdy smyk ma suchy kaszel, układaj go w pozycji półsiedzącej. Niemowlęciu podłóż coś pod materac, by głowa była wyżej niż reszta ciała.
● Ulgę przyniosą dziecku inhalacje z dodatkiem olejku anyżowego lub eukaliptusowego. Możesz je robić nawet 3 razy dziennie.
● Przy mokrym kaszlu kilka razy dziennie oklepuj plecki szkraba.
● Podawaj brzdącowi dużo napojów i regularnie nawilżaj powietrze w jego pokoju.
● Gdy kaszel trwa dłużej niż tydzień i jeśli dokucza dziecku zarówno w dzień, jak i w nocy.
● Jeśli oddech malca jest krótki i świszczący.
● Brzdąc odczuwa bóle w klatce piersiowej.
● Smyk ma podwyższoną temperaturę, ok. 38°C.
● Dziecko odkrztusza żółtozieloną wydzielinę.
Prawie zawsze towarzyszy gorączce, przeziębieniu i grypie. Może sygnalizować też nieżyt żołądka lub jelit, kłopoty z brzuszkiem, zapalenie gardła, alergię pokarmową, początek choroby zakaźnej lub pasożytniczej.
● Przygotuj dziecku jego ulubione danie.
● Ogranicz ilość słodyczy - są sycące i sprawiają, że później maluch nie chce zjeść normalnego wartościowego posiłku.
● Słodkie napoje, tak jak słodycze, odbierają apetyt. Zamiast nich podawaj malcowi wodę.
● Niemowlę odmawia jedzenia podczas dwóch kolejnych posiłków lub przez co najmniej 8 godzin nie domagało się karmienia.
● Smyk traci na wadze i nie rośnie.
● Od 5-7 dni maluszek nie chce jeść, jest blady, apatyczny.
Zwykle na ciele malucha pojawiają się drobne czerwone krostki lub wypryski. Mogą one być oznaką alergii pokarmowej albo wysypki kontaktowej. Mogą też świadczyć o jednej z chorób zakaźnych, np. ospie wietrznej, różyczce, odrze, szkarlatynie. Jeśli przed pojawieniem się różowej wysypki malec miał gorączkę, to znak, że dopadła go trzydniówka. U niemowląt często występują też potówki, których przyczyną jest przegrzewanie szkraba.
● Zakładaj dziecku bawełniane ubranka, które nie będą drażniły swędzących zmian na skórze.
● Jeśli wysypce nie towarzyszą dodatkowe objawy (np. gorączka, ból gardła), smaruj ją maścią lub kremem zawierającym tlenek cynku (np. Sudocrem).
● Kąp maluszka w nadmanganianie potasu. Kilka kryształków rozpuść w niewielkiej ilości ciepłej wody. Uzyskany ciemnofioletowy roztwór dolej do wanienki, by woda uzyskała jasnoróżowy kolor. Taka kąpiel działa odkażająco i ściągająco. Dodatkowo przecieraj potówki Octeniseptem.
Niepozorne zmiany na skórze mogą okazać się poważną chorobą, która wymaga leczenia. Skontaktuj się z lekarzem, jeśli oprócz wysypki smyk ma np. gorączkę, kaszel albo wymioty.
Świadczy o przegrzewaniu dziecka. Jest też sygnałem krzywicy powstałej z niedoboru wit. D3.
● Nie ubieraj smyka zbyt grubo (tylko noworodek potrzebuje dodatkowej warstwy ubrania) i postaraj się, by w mieszkaniu było maksymalnie 18-20°C.
● Jeśli podejrzewasz u dziecka krzywicę (poznasz ją po tym, że maluszek bardzo obficie poci się podczas snu i karmienia, a kości z tyłu jego główki są spłaszczone oraz miękkie).
Jeśli zauważysz, że po policzku dziecka płyną łzy (choć wcale nie płacze), odwraca ono główkę od światła, a jego oczka są przekrwione, możesz podejrzewać zapalenie spojówek. Z kolei gdy łzy wypełniają całe oczy, a w ich wewnętrznych kącikach gromadzi się ropna wydzielina, to znak, że maluch ma niedrożne kanaliki łzowe. Powodem łzawienia może być też ciało obce, np. paproch.
● Kilka razy dziennie wpuszczaj dziecku do oczu kilka kropel soli fizjologicznej. Po zabiegu osusz je jałowym gazikiem, przecierając od skroni w kierunku nosa.
● Jeśli smykowi wpadło coś do oka, wyjmij to, używając brzegu czystej chusteczki.
● Łzawiące oko różni się kształtem lub wielkością od drugiego.
● Maluch skarży się na ból oraz swędzenie oczu.
Najczęściej dziecko ma powiększony i twardy brzuch (a do tego oddaje gazy) z powodu zjedzenia wzdymających produktów, np. kalafiora. Zdarza się, że wzdęcia powstają na skutek nietolerancji laktozy, czyli cukru zawartego w mleku. U niemowląt wzdęty brzuszek, któremu towarzyszy rozpaczliwy płacz, zaciskanie piąstek i podkurczanie nóżek oznacza kolkę (patrz też: str. 10).
● Podaj maluchowi herbatkę z kopru włoskiego, miętę lub wodę koperkową (Gripe Water).
● Zastosuj preparaty ułatwiające odchodzenie gazów, np. Esputicon, Espumisan.
● Pomasuj dziecku brzuszek - rób to kolistymi ruchami, zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
● Przyłóż maluszkowi na brzuszek ciepły termofor.
Jeśli dziecko nie oddaje stolca, wymiotuje, ma ciągle wzdęty brzuszek albo wzdęcia pojawiają się u niego po zjedzeniu konkretnych produktów, np. mleka lub jego przetworów.
Konsultacja: lek. med. Barbara Gierowska-Bogusz, pediatra z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Tekst: Blanka Wolniewicz
