Bromatologia, dietetyka i superfood, czyli o uzdrawiającej mocy jedzenia

PAP Life: Czym jest bromatologia i czym różni się ona od dietetyki?

Maria Borawska: Bromatologia to nauka zajmująca się problemami jakości zdrowotnej żywności i żywienia oraz wpływem składników pożywienia na zdrowie człowieka. Bromatologia zajmuje się też oceną bezpieczeństwa żywności (w tym potwierdzania autentyczności/zafałszowań; bezpieczeństwa opakowań do żywności) w kontekście profilaktyki zdrowotnej, jak i potencjalnych zagrożeń toksykologicznych; będących wynikiem wpływu zanieczyszczeń środowiska, czy procesów przetwarzania i przechowywania żywności.

Z kolei dietetyka ocenia konkretne wymagania żywieniowe przez cały okres życia człowieka i przekłada je na porady i/lub leczenie żywieniowe. Opieka zdrowotna dietetyków ma utrzymać zdrowie, zmniejszyć ryzyko chorobowe lub przywrócić zdrowie, a także złagodzić dyskomfort w opiece paliatywnej.

Ostatnio - w kontekście zdrowego stylu odżywiania - modne stały się tzw. superfood. Czy one naprawdę istnieją czy to tylko "wymysł" dzisiejszych czasów?

- Nie ma jednoznacznej definicji produktu "superfood". Jest to termin chętnie wykorzystywany przez przemysł spożywczy w celach marketingowych, aby podkreślić wysokie walory zdrowotne oraz innowacyjność produktów. Taka żywność powinna mieć potwierdzone naukowo korzystne działanie na organizm.

Jakie produkty określiłaby pani mianem superfood?

- Ze względu na unikalną zawartość różnorodnych składników o naukowo udowodnionym działaniu zdrowotnym do superfood zalicza się produkty, takie jak: owoc granatu, żurawina, awokado, burak, dynia, brokuły, czosnek, jarmuż, orzechy, naturalne produkty pszczele (miód, propolis), olej i siemię lniane, a także kiszonki, jogurty naturalne i wiele innych produktów.

Dlaczego warto wprowadzić je do swojej diety?

- Produkty te mają niezwykle istotne znaczenie w zapobieganiu chorobom dietozależnym, takim jak: choroby sercowo-naczyniowe (nadciśnienie, miażdżyca), nowotwory, cukrzyca typu 2, osteoporoza. Spożywanie tych produktów może spowalniać procesy starzenia i korzystnie wpływać na stan skóry, włosów i paznokci.

Czy produktami spożywczymi naprawdę można się leczyć czy po prostu zdrowa dieta sprzyja zdrowiu i przeciwdziała chorobom?

- Prawidłowa dieta rzeczywiście sprzyja zdrowiu i przeciwdziała chorobom, szczególnie dieto zależnym. Ma duże znaczenie w profilaktyce chorób (czyli ich zapobieganiu), nie możemy jednak zapominać o dietetycznym leczeniu wielu schorzeń. Leczenie żywieniowe polega na zastosowaniu składników odżywczych drogą przewodu pokarmowego (żywienie dojelitowe) albo drogą dożylną (żywienie pozajelitowe). Właściwe odżywianie jest podstawą naszego zdrowia. Odpowiedni sposób żywienia ma znaczenie w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji wielu schorzeń, takich jak: miażdżyca, zawały mięśnia sercowego, udary mózgu, niektóre choroby przewodu pokarmowego, osteoporoza, niedokrwistość, opóźnienie wzrostu i dojrzewania, otyłość, cukrzyca, a także choroby nowotworowe.

Spożywane produkty mają nie tylko zapewnić pokrycie zapotrzebowania na składniki pokarmowe, ale także, ze względu na obecność w żywności substancji aktywnych biologicznie, wspomóc proces leczenia przeciwnowotworowego poprzez oddziaływanie na komórki nowotworowe i modulację układu odpornościowego (np. kapusta, cebula, czosnek, buraki, kiszone warzywa, produkty pszczele). Z drugiej strony zalecane jest unikanie niektórych produktów spożywczych, ze względu na ich niekorzystne działanie, np. alkohol, wędzone kiełbasy, nadmiar soli w diecie, spleśniałe produkty.

Czy superfood powinny być jedynymi składnikami naszej diety czy powinni stanowić jedynie dodatek?

- Produkty superfood nie mogą być jedynymi składnikami naszej diety. Powinniśmy mieć zróżnicowane składniki naszej diety, aby dostarczać różną żywność, w tym superfood, bo wówczas mamy szansę na lepsze uzupełnienie niedoborów i brak przedawkowania niektórych składników diety, np. witaminy A. Prawidłowe żywienie musi opierać się na zaleceniach opracowanych przez Ekspertów Instytutu Żywności i Żywienia, zobrazowanych w postaci "Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej", a produkty superfood powinny być włączane do jadłospisów.

Z prof. Marią Borawską z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku rozmawiała Paulina Persa (PAP Life).