Chrypka – banalna czy groźna?

Wcześniej jednak pojawia się katar, drapanie i ból w gardle. Przy infekcji górnych dróg oddechowych często powodem chrypki jest nagromadzenie śluzu na strunach głosowych lub jego spływanie po tylnej ścianie gardła.Wystąpieniu chrypki sprzyjają leki z pseudoefedryną; bierzemy je na przeziębienie, chore zatoki itp. Łagodzą takie objawy jak katar, uczucie zatkanego nosa itp, ale wysuszają śluzówkę gardła, a to skutkuje chrypką. Nie stosujmy ich dłużej niż 3 dni.

Może być on powikłaniem niewyleczonego przeziębienia, anginy, zapalenia gardła itp. Przy ostrym zapaleniu krtani głos staje się matowy, słabszy, szybko się męczy. Może dojść do całkowitej jego utraty. Oprócz chrypki może dokuczać suchy kaszel, bolesne pieczenie za mostkiem. Dolegliwości są spowodowane przekrwieniem i obrzmieniem strun głosowych. Trzeba wtedy oszczędzać głos, nawilżać gardło – problemy ustąpią po kilku dniach. Jeśli krtań zaatakowały bakterie, potrzebny jest antybiotyk.

Niewyleczone lub często nawracające ostre zapalenie krtani może przejść w zapalenie przewlekłe. Zdarza się ono także u ludzi, którzy nałogowo palą papierosy czy na co dzień oddychają powietrzem suchym czy przegrzanym (centralne ogrzewanie, klimatyzacja) lub zanieczyszczonym (smog) oraz u osób pracujących głosem. Długotrwałe drażnienie krtani prowadzi do przerostu strun głosowych lub zaniku ich błony śluzowej. Przy przewlekłym zapaleniu najważniejsza jest eliminacja czynnika drażniącego – trzeba przestać palić, nawilżać powietrze w pomieszczeniach, oszczędzać głos itp. Lekarz może zlecić leki łagodzące dolegliwości i regenerujące błonę śluzową. Pomagają zabiegi fizykoterapii, np. naświetlanie lampami, inhalacje.

Jedzone często pikantne, kwaśne czy słone potrawy oraz gazowane napoje (zawierają dwutlenek węgla) mogą drażnić lub uszkadzać śluzówkę gardła, co skutkuje ochrypłym głosem. Przewlekła, powracająca chrypka, pochrząkiwanie może sygnalizować refluks żołądkowo-przełykowy. Kwaśna treść żołądka, która cofa się do przełyku, powoduje podrażnienie i obrzęk tylnej części krtani, wywołuje stan zapalny i zmiany brzmienia głosu. Gdy chrypce towarzyszy zgaga po zjedzeniu tłustego, obfitego posiłku, warto zmienić dietę na lekkostrawną i wykonać gastroskopię.

Doraźnie ulgę przyniesie spanie z głową ułożoną wysoko, by kwaśna treść żołądka nie docierała do krtani. W pojawieniu się chrypki pewną rolę mogą odgrywać hormony. U pań po menopauzie zmienia się poziom estrogenów. To sprawia, że mięśnie krtani wiotczeją, zanika śluzówka w jamie ustnej. Głos się obniża, pojawia się chrypka. Podobne objawy daje niedobór hormonów tarczycy. U 70 proc. osób z niedoczynnością tego gruczołu głos się obniża. Oprócz chrypki pojawia się suchość i szorstkość skóry, wypadanie włosów, ciągłe zmęczenie, tycie. Trzeba wtedy zbadać poziom hormonu TSH.

Na strunach głosowych mogą się tworzyć (pojedyncze lub po kilka) łagodne guzki – polipy. Trzeba je usunąć, bo mają tendencję do złośliwienia. Można też wyciąć powodujące chrypkę tzw. guzki śpiewacze. To łagodne zmiany powstające często u osób na co dzień nadwerężających głos, np. nauczycieli, śpiewaków.

Stopniowo narastająca chrypka, zmiana barwy głosu może być też wczesnym objawem raka krtani. Jego rozwojowi sprzyja palenie papierosów (także tzw. bierne). Wcześnie wykryty rak krtani jest w 90 proc. wyleczalny.

Badanie fiberoskopowe jest bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut.

1. Badanie gardła. Lekarz ogląda gardło, przytrzymując język szpatułką. To pozwala dostrzec np. przesuszoną śluzówkę czy spływającą po tylnej ścianie gardła wydzielinę.

2. Laryngoskopia. Laryngolog , używająć lusterka i oświetlenia może ocenić m.in. struny głosowe, nagłośnię itp.

3. Fiberoskopia. Górne drogi oddechowe, m.in. krtań, nagłośnia, gardło, jama nosa są oglądane przy użyciu endoskopu z kamerką i źródłem światła. Na monitorze dokładnie widać w powiększeniu górne drogi oddechowe.

4. Tomografia komputerowa. Wykrywa nawet bardzo małe zmiany. Najczęściej zlecana przy podejrzeniu raka krtani.

Oddychanie suchym powietrzem podrażnia krtań. Stąd w pozbyciu się chrypki podstawą jest dbanie o dobre nawilżenie błon śluzowych dróg oddechowych. W ogrzewanych pomieszczeniach, gdzie jest suche powietrze, warto postawić nawilżacze, wietrzyć mieszkanie, często pić (ale ograniczyć herbatę i kawę – zawarte w nich garbniki wysuszają śluzówkę). Można sięgnąć po preparaty z apteki, np. spraye do nawilżania i natłuszczania gardła, wodę morską do nosa. Po użyciu aerozolu do gardła nie należy jeść i pić przez ok. 20 minut.

Gdy wydajemy z siebie dźwięk, robimy wdech, a następnie wydech. Podczas wydechu powietrze wydostające się z płuc wprawia w ruch fałdy (struny) głosowe po obu stronach krtani. Naprzemiennie przywierają one do siebie i się rozsuwają. Ich wielokrotny ruch powoduje drganie powietrza i powstawanie dźwięku. Gdy przechodzi on przez gardło, nos, usta, zyskuje odpowiednią barwę i siłę – przekształca się w dźwięk, jaki słyszymy. Jeśli z jakiegoś powodu przepływ powietrza przez fałdy głosowe zostanie zaburzony (np. wskutek infekcji, nadmiernego wysiłku głosowego), wibrują one w inny sposób niż zwykle. Wtedy powstaje chrypka.

Miód naturalny. Działa kojąco na gardło i krtań, zwłaszcza lipowy i spadziowy. Ma właściwości wykrztuśne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne. Wystarczy popijać wodę z miodem i cytryną lub ssać łyżeczkę miodu.

Inhalacje. Możemy wykonywać je tradycyjnie – z głową nakrytą ręcznikiem pochylamy się nad naczyniem z leczniczym naparem i wdychamy parę. Korzystne jest dodanie do gorącej wody soli morskiej czy olejku eterycznego, np. sosnowego, tymiankowego. Do inhalacji używa się też nebulizatora. Ale uwaga: możemy w nim zastosować tylko roztwór soli fizjologicznej lub lek w postaci roztworu. Olejki eteryczne, napary ziołowe i inne domowe mikstury nie nadają się do tego urządzenia!

Kisiel z siemienia lnianego. Pomaga zwłaszcza przy chrypce wywołanej przez refluks żołądkowo- przełykowy. Przynosi natychmiastową ulgę podrażnionemu gardłu, doskonale nawilża błonę śluzową nie tylko gardła, ale i żołądka, chroniąc przed drażniącym działaniem kwasu solnego.