Co trzeba wiedzieć o walerianie?

Kozłek lekarski, potocznie zwany walerianą, jest rośliną, którą od wielu lat wykorzystuje się w tradycyjnej fitoterapii. Kozłek lekarski jest powszechnie spotykany w Polsce, ale w celach medycznych często jest również uprawiany. W naturalnych warunkach kozłek lekarski osiąga do dwóch metrów wysokości i kwitnie przez całe lato (wytwarzając baldachokształtne kwiatostany). Kozłek lekarski najczęściej można spotkać na stanowiskach wilgotnych, takich jak łąki w pobliżu akwenów, mokradła, lasy.

Zastosowanie lecznicze

Z powodu występowania różnych, podobnych do siebie gatunków, które można nazywać kozłkiem lekarskim, wykorzystuje się korzeń (Radix Valerianae) oraz korzeń (Rhizoma Valerianae). Zawierają one różne substancje czynne, wśród których warto wspomnieć o estrach kwasu izowalerianowego, kwasie walerianowy, waleranonie oraz walepotriatach. Ich działanie może być mniej lub bardziej intensywne, w zależności od przygotowania preparatów. Niektóre z nich mogą mieć intensywniejsze działanie (np. przygotowane na bazie alkoholu, gdyż substancje lepiej się w nim rozpuszczają). Poza tym istotny jest czas i temperatura suszenia. Jeśli przygotowane są w warunkach, które wynoszą więcej niż 35 stopni, właściwości mogą być słabsze.

Najbardziej znanym zastosowaniem waleriany jest łagodzenie stresu. Oddziałuje on na układ nerwowy, co sprawia, że łatwiej jest się wyciszyć i uspokoić. Poza tym walerianę wykorzystuje się pomocniczo w przypadku bezsenności: ułatwia zasypianie, poprawia jakość snu oraz zmniejsza ilość nocnych wybudzeń. Należy pamiętać, że jego działanie jest skuteczne w wypadku umiarkowanych zaburzeń i nie może być stosowana profilaktycznie, gdyż wtedy jest nieskuteczny.

Waleriana: Nie tylko na sen

Okazuje się, że waleriana może być stosowana nie tylko jako wspomaganie terapii bezsenności. Szczególnie jest przydatny dla pań, które cierpią z powodu napięcia przedmiesiączkowego. Łagodzi wahania nastrojów, pozwala się wyciszyć oraz rozluźnia mięśnie gładkie, które odpowiedzialne są za ból. Napary i preparaty na bazie waleriany mogą być również przydatne dla pań w okresie przekwitania, ponieważ pomagają usunąć napady gorąca.

Waleriana korzystnie działa na układ trawienia. Pomagają w procesach przemiany materii, a także niweluje napięcie mięśni gładkich. Waleriana działa wiatropędnie, żółciopędnie, dlatego jest przydatne na niestrawność oraz po spożyciu tłustych i ciężkostrawnych posiłków. Poza tym napary z waleriany (stosowane zewnętrznie) pozytywnie oddziałują na skórę: poprawiają stany zapalne skóry i zapobiegają powstawanie łojotoku i trądziku.

Działania niepożądane

Choć waleriana jest uważana za środek bezpieczny, warto pamiętać o jej racjonalnym dawkowaniu. Stosowana długotrwale (dłużej niż 30 dni z rzędu) może niekorzystnie wpływać na organizm. Wśród działań niepożądanych odnotowuje się występowanie bólów głowy, zaburzenia widzenia, palpitacje, a także mdłości i zaburzenie trawienia. Poza tym waleriany nie wolno łączyć z lekami przeciwhistaminowymi, przeciwgrzybiczymi oraz alkoholem. Preparaty nie powinny być również stosowane u kobiet w ciąży, a także karmiących piersią. Należy pamiętać, że waleriana działa na układ nerwowy, może powodować senność: dlatego nie powinni jej stosować kierowcy. Osoby, które cierpią na zaburzenia psychiczne przed sięgnięciem po preparaty z walerianą, muszą koniecznie skonsultować się z lekarzem.