Cytologia - jak odczytać wynik?

Prawdopodobnie, tak jak większość kobiet, zrobienie cytologii ciągle odkładasz „na później”. Z zaskoczeniem zauważasz, że nie wiadomo, kiedy minął rok, dwa i więcej. Jest na to rada – wybierz sobie jakiś konkretny miesiąc w roku, w którym zawsze będziesz robić to badanie – łatwiej będzie ci o nim pamiętać.

Cytologia jest badaniem równie ważnym, jak mammografia czy usg piersi. Pozwala wykryć wszelkie zmiany w szyjce macicy. I wcale nie chodzi tylko o stany nowotworowe. Wykazuje też zmiany, które nie są rakiem, a mogą do niego doprowadzić. Pierwszą cytologię najlepiej zrobić ok. 25 r. życia. Lekarze zalecają ją także w ciągu trzech lat od momentu rozpoczęcia współżycia, ale przed ukończeniem 30 lat.

Powinny ją zrobić także kobiety, które nie prowadzą życia seksualnego. Menopauza i brak miesiączki również nie zwalniają z cytologii. Badanie trwa kilka minut, nie jest bolesne. Lekarz specjalną szczoteczką pobierze komórki nabłonka z szyjki macicy. Umieści je na mikroskopowym szkiełku i prześle do laboratorium. Tam obejrzy je i oceni specjalista.

Badanie nie wymaga specjalnych przygotowań. Ale lekarze uważają, że najlepiej zgłosić się na nie nie wcześniej niż cztery dni po miesiączce i nie później niż cztery dni przed kolejną menstruacją. Po leczeniu globulkami dopochwowymi odczekaj 3-4 dni. Dobę przed badaniem powstrzymaj się od seksu.

Do niedawna na wyniku cytologii widniała grupa cytologiczna oznaczona rzymską cyfrą od I do V. Nadal możesz otrzymać taki opis. Częściej jednak wynik zamiast grup ma tylko opis. To znaczy, że jest opracowany wg systemu Bethesda. Zawiera więcej informacji, niż wynik z grupami cytologicznymi, np. o zakażeniu wirusem HPV, o infekcjach, np. grzybami, chlamydiami czy wirusem opryszczki (HSV).

Nowością jest też adnotacja, czy materiał do badania był pobrany właściwie.

Prawidłowy wynik – możesz być spokojna Gdy wszystko jest w porządku, na wyniku pojawia się oznaczenie FI lub informacja – „nie stwierdza się cech śródnabłonkowej neoplazji ani raka”. To bardzo dobry wynik. Oznacza, że nie ma komórek nowotworowych.

Czasem pojawia się też informacja o infekcji, np. zakażeniu grzybiczym czy rzęsistku. Wtedy może być potrzebne leczenie, np. globulkami dopochwowymi, ale nie zawsze jest konieczne. Na prawidłowym wyniku możesz też spotkać sformułowania „zmiany odczynowe”, „zmiany naprawcze”.

Nie świadczą o chorobie, ale stanie zapalnym, który miałaś niedawno i uległ samowyleczeniu. Mogłaś nawet nie mieć żadnych objawów. Komórki nabłonka goją się same, leki nie są konieczne. Wynik nieprawidłowy – ale bez paniki!

Wynik określany skrótem ASC-US uważany jest za nieprawidłowy, ale nie ma jeszcze powodu do niepokoju. Zawiera informację „atypowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego o nieokreślonym znaczeniu”. Nie świadczy to o komórkach nowotworowych, lecz o przewlekłym stanie zapalnym. Ginekolog przepisze przeciwzapalne leki dopochwowe lub antybiotyk.

Zadecyduje też, kiedy potrzebna jest kolejna cytologia. Wyniki, które wymagają wzmożonej czujności ASC-H Ten skrót oznacza, że znaleziono komórki o nieprawidłowym wyglądzie, które mogą przekształcić się w rakowe. Powinnaś stosować się do zaleceń ginekologa. Mogą być potrzebne leki dopochwowe. Konieczna jest cytologia za 6-12 miesięcy.

Z kolei skrót LSIL – oznacza „zmianę śródpłaskonabłonkową małego stopnia”. Często jest także opisywana symbolem CIN I. Wynik wskazuje na nieprawidłowe komórki w szyjce macicy. Zwykle wynikają ze zmian zapalnych. Ginekolog zleci kolposkopię, czyli pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Konieczna jest cytologia za 6 miesięcy.

Tego wyniku nie można lekceważyć HSIL – przy tym skrócie możesz spotkać opis „zmiana śródpłaskonabłonkowa dużego stopnia”. To sygnalizuje obecność licznych komórek, z których może rozwinąć się rak. Jeśli nawet okaże się, że komórki rakowe są obecne, szanse na całkowite wyleczenie wynoszą 95-98 proc.

Aldona Kwiecińska

Dr n. med. Grzegorz Południewski - specjalista ginekologii i położnictwa

W przypadku nieprawidłowego wyniku cytologii, bardzo ważnym badaniem jest pobranie wycinka do badania histopatologicznego (czyli badania pod mikroskopem).

Często zastępuje ono już leczenie, ponieważ lekarz usuwa wtedy całą zmianę. Taką właśnie formą leczenia jest tzw. „loop”. Podejrzaną zmianę usuwa się z szyjki macicy specjalną elektryczną pętelką.