Czarny bez - inaczej biały
To tylko pozornie niedorzeczne. Bez kwitnie na biało, a owocuje fioletowo-czarnym odcieniem, stąd ta zaczepna gra słów w nomenklaturze. Cała roślina jest cennym surowcem zielarskim. Właściwości lecznicze znajdziemy w kwiatach, owocach, liściach, korze, a nawet w korzeniach. Najczęściej wykorzystywane są kwiaty i owoce.
W tradycji słowiańskiej czarny bez otaczano kultem życia - składano mu ofiary - wynoszony był do rangi rośliny o magicznych mocach. Pod krzewem odbywały się zabiegi lecznicze, odprawiano gusła, a w wigilię świętego Jana przyozdabiano nim domostwa, co miało chronić przed czarnymi mocami, zarazą i pożarem.
Dziś - rozsiany po zaroślach, na skraju lasów, przy drogach i nieużytkach - traktowany jest bez najmniejszej atencji. Kwitnie od maja do czerwca. Kremowo-białe kwiaty mają intensywny, duszący zapach. Obfitują w olejki eteryczne, flawonoidy - między innymi rutynę, a także kwasy organiczne, garbniki i sole mineralne.
Bez owocuje w sierpniu fioletową czernią maleńkich bezowych kuleczek. Na przełomie sierpnia i września najlepiej zbierać dojrzałe, ale nie przejrzałe owoce. Dostaniemy z nich bogactwo witamin, głównie tych z grupy B oraz witaminy C, a także pektyn, kwasów organicznych i soli mineralnych.
Pod żadnym pozorem nie sięgajmy po surowe, niedojrzałe owoce. Zawierają one bowiem trujący glikozyd cyjanogenny, który w trakcie suszenia ulega rozkładowi.
Do celów leczniczych wykorzystuje się suszone - zarówno kwiaty, jak i owoce. Kwiaty działają napotnie, przeciwgorączkowo, moczopędnie, wykrztuśnie, a nawet przeciwzapalnie.
Napar z kwiatów najczęściej polecany jest przy nieżytach dróg oddechowych, w tym przy przeziębieniach z gorączką. Pomocniczo zalecany jest przy astmie i w stanach zapalnych dróg moczowych.
Owoce wykazują działanie przeczyszczające, przeciwbólowe, odtruwające, a także przeciwgorączkowe i napotne. Odwar z owoców bzu pozwala niwelować bóle migrenowe, a także silne nerwobóle. Powinny po niego sięgać osoby z zaburzeniami trawiennymi - ułatwia usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. Jest skuteczny w leczeniu przeziębień, pomocniczo powinien być podawany borykającym się z chorobami reumatycznymi i neurologicznymi.
Owoce bzu z powodzeniem możemy wykorzystać w kuchni - do przyrządzania soków, powideł, kompotów czy herbat owocowych.
Natura daje nam szeroki wachlarz smaków i wartości odżywczych. Warto je znać i umiejętnie stosować.
Ewa Koza, mamsmak.com
