Czy moje dziecko ma skoliozę?
Skolioza, często nazywane bocznym skrzywieniem kręgosłupa, to niezwykle trudna przypadłość stanowiąca nie lada wyzwanie dla fizjoterapeuty, małego pacjenta i jego rodziców. Jej leczenie wymaga czasu, determinacji i skrupulatności, a także dokładności podczas wykonywania ćwiczeń.
Skolioza jest schorzeniem dotyczącym przede wszystkim kręgosłupa, jednak ma wpływ na ustawienie obręczy barkowej, obręczy miedniczej, kończyn dolnych i górnych, klatki piersiowej, głowy a nawet narządów wewnętrznych.
Aby zrozumieć, na czym polega skolioza, niezbędna jest wiedza z zakresu anatomii. Kręgosłup człowieka składa się z trzech części, charakteryzujących się naturalnym wygięciem w przód (lordoza) lub w tył (kifoza).
I tak mamy: lordozę szyjną, kifozę piersiową oraz lordozę lędźwiową. Sam kręgosłup tworzą kości zwane kręgami, pomiędzy którymi znajdują się krążki międzykręgowe. Okolice kręgosłupa są zabezpieczone przez głęboki i powierzchowny gorset mięśniowy oraz więzadła w celu umożliwienia ruchu kręgosłupa, ale także jego ograniczenia.
Mięśnie zapewniają stabilizację kręgosłupa, jego wzmocnienie i ochronę.
Na czym polega skolioza?
Kręgosłup pełni bardzo ważną rolę w ludzkim organizmie: stanowi rusztowanie dla narządów wewnętrznych, amortyzuje wstrząsy, ale przede wszystkim zabezpiecza rdzeń kręgowy przed uszkodzeniem. Dlatego tak ważne jest, aby jego rozwój przebiegał prawidłowo, gdyż zmiany w nim spowodowane mogą odbijać się w negatywny sposób na całym ludzkim ciele.
Skolioza wpływa na ustawienie kręgosłupa zniekształcając go w trzech płaszczyznach:
1. czołowej (czyli patrząc od tyłu) widoczne jest odchylenie kręgosłupa na bok od linii pionu;
2. strzałkowej (patrząc z boku) zauważa się zmniejszenie bądź powiększenie naturalnych krzywizn kręgosłupa: kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowe;
3. poprzecznej: następuje rotacja kręgów kręgosłupa względem siebie.
Niestety wciąż nie wiadomo, co jest przyczyną powstawania skolioz idiopatycznych (czyli takich, które pojawiają się samoistnie, a nie na tle innych chorób np. nerwowo-mięśniowych). Istnieje wiele hipotez, ale żadna z nich nie została potwierdzona.
Najczęściej w literaturze można natknąć się na informacje, że wpływ na powstanie skoliozy ma wiele czynników. Nie bez znaczenia jest tutaj wiek niemowlęcy, w czasie którego dziecko szczególnie jest narażone na niektóre zaburzenia takie jak asymetria ułożeniowa, dysplazja stawów biodrowych, czy obniżone napięcie mięśniowe.
Metody wykrywania skoliozy
Przy podejrzeniu skoliozy w badaniu fizykalnym u lekarza lub fizjoterapeuty stwierdza się występowanie garbu żebrowego lub wału lędźwiowego, natomiast dokładne dane o stopniu i zaawansowaniu skoliozy uzyskuje się na podstawie zdjęcia RTG.
Dzięki temu, lekarz lub fizjoterapeuta widzi kierunek zbaczania kręgów oraz stopień ich rotacji, może obliczyć kąt Cobba oraz wiek kostny dziecka. Te informacje są niezbędne także do tego, aby monitorować efekty leczenia.
O skoliozie można mówić, gdy wspominany kąt Cobba wynosi powyżej 10 stopni. Gdy wartość ta jest mniejsza niż 10 stopni, mówi się o postawie skoliotycznej. Wtedy cele ćwiczeń terapeutycznych są nieco inne.
Jakie nieprawidłowości w postawie może zaobserwować rodzic przy podejrzeniu skoliozy?
- nierówne ustawienie barków,
- asymetria głowy,
- odstawanie jednej z łopatek,
- asymetria tułowia lub bioder,
- skrzywienie kręgosłupa widoczne najczęściej podczas pochylenia tułowia w przód,
- rotacja lub zniekształcenie klatki piersiowej,
- asymetryczne trójkąty talii,
- różnica w ustawieniu fałdów pośladkowych.
Fizjoterapia w skoliozach jest nieodłącznym elementem procesu terapeutycznego. Jednak jest to temat bardzo rozległy, który zostanie opisany w następnym artykule.
Autor tekstu: Alicja Lademan Fizjoterapeutka z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Pegaz.la w Rumi
