Czy to może być cukrzyca?

Uwaga na stan przedcukrzycowy!

Najwcześniejsze ostrzeżenia Według obserwacji lekarzy występuje u co 10. osoby dorosłej w naszym kraju. Mówimy o nim, gdy poziom cukru we krwi jest wyższy, niż być powinien, ale nie na tyle, by można było stwierdzić cukrzycę. W praktyce oznacza to wynik (uzyskany np. w ramach badań medycyny pracy) w przedziale 100-125 mg/dL (na czczo) i 140-199 mg/dL (2 godziny po spożyciu glukozy). To niebezpieczna sytuacja - nieleczony stan przedcukrzycowy prawie na pewno rozwinie się w cukrzycę.

Najwcześniejsze ostrzeżenia

Sprawdźmy, co jeszcze, oprócz niekorzystnych wyników badań, może przestrzegać nas przed stanem przedcukrzycowym. Im więcej czynników ryzyka występuje naraz, tym bardziej prawdopodobne problemy z poziomem cukru we krwi.

Nadwaga lub otyłość - specjaliści wymieniają je na pierwszym miejscu. Szczególnie groźne są BMI równe 25 lub wyższe oraz obwód talii powyżej 80 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn.

Dyslipidemia czyli stężenie dobrego cholesterolu HDL poniżej 40 mg/dL i trójglicerydów powyżej 150 mg/dL.

Zbyt wysokie ciśnienie tętnicze - 140/90 mm Hg lub więcej.

Problemy ginekologiczno-położnicze - zespół policystycznych jajników, przebyta cukrzyca ciążowa, urodzenie dziecka o wadze pow. 4 kg.

10 alarmujących sygnałów

Objawy zdradzające problemy z poziomem glukozy mogą być różnie nasilone. Nie lekceważmy ich, nawet jeśli wydają się nam chwilowe i niegroźne. Szczególnie, gdy należymy do grupy ryzyka.

1. Powtarzające się uczucie zmęczenia i braku siły - organizmowi brakuje "paliwa", bo glukoza nie jest dobrze przyswajana przez komórki i duża jej ilość pozostaje we krwi. Nie ma znaczenia, jak spędziłyśmy dzień, zapracowane czy nie - i tak czujemy się zmęczone.

2. Częste wizyty w toalecie - nasilone oddawanie moczu (tzw. wielomocz) to skutek występowania dużej ilości glukozy w układzie moczowym, a wraz z nią wody (którą glukoza absorbuje). Siusiamy nie tylko w dzień, ale także w nocy.

3. Zmieniony zapach moczu - u zdrowej osoby jest lekko kwaśny, przy problemach z poziomem cukru - owocowy.

4. Wzmożone pragnienie (tzw. polidypsja) - w ten sposób organizm broni się przed utratą wody i odwodnieniem.

5. Zwiększony apetyt - mimo, iż poziom glukozy we krwi jest wysoki, organizm nie może jej spożytkować i w efekcie ciągle sygnalizuje, że jest głodny. Napady głodu dokuczają nam krótko po zjedzonym posiłku.

6. Suchość w ustach, wysychanie śluzówek i skóry - jest następstwem utraty wody spowodowanej wielomoczem.

7. Częste infekcje grzybicze, zwłaszcza w obrębie narządów płciowych oraz swędzenie i pieczenie okolic intymnych - wysoki poziom glukozy w moczu to doskonałe środowisko do rozwoju naturalnie występujących na ciele grzybów.

8. Wolno gojące się skaleczenia - duża ilość cukru we krwi powoduje, że ranki zaczynają się "ślimaczyć".

9. Niewyraźne, zamglone widzenie - pod wpływem wysokiego poziomu glukozy we krwi może dojść do obrzęku soczewek oczu.

10. Częste skurcze nóg, mrowienie i drętwienie stóp oraz wrażliwość na dotyk (tzw. przeczulica), zwłaszcza w nocy, po położeniu się do łóżka - mogą ostrzegać, że doszło do uszkodzeń komórek nerwowych.

Powikłania są groźne dla całego organizmu!

Nefropatia cukrzycowa - nieleczona cukrzyca to... 17 razy większe ryzyko uszkodzenia nerek! Ryzyko to rośnie jeszcze bardziej, gdy występują też: nadciśnienie tętnicze, wysokie stężenie złego cholesterolu oraz trójglicerydów we krwi, dieta bogata w białko, palenie papierosów.

Retinopatia (inaczej cukrzycowa choroba oczu) - z czasem może przekształcić się nawet w całkowitą ślepotę.

Neuropatia - wysoki poziom glukozy staje się przyczyną zaniku osłonek nerwów i uszkodzenia włókien nerwowych. Objawy choroby to m.in.: odczucie zimnych, to znowu gorących stóp, ich pieczenia, parzenia.

Stopa cukrzycowa - trudno gojące się owrzodzenie stopy.

Test - sprawdzamy ryzyko choroby

W każdym z poniższych punktów zaznacz odpowiedź, która do ciebie pasuje.

1. Twój wiek to:

- poniżej 45 lat - 0 pkt. l

- 45-54 lata - 2 pkt.

- 55-64 lata - 3 pkt.

- powyżej 65 lat - 4 pkt.

2. Twój wskaźnik masy ciała - BMI wynosi:

- poniżej 25 - 0 pkt.

- 25- 30 - 1 pkt.

- powyżej 30 - 3 pkt.

3. Twój obwód brzucha (w talii) wynosi:

- mniej niż 80 cm - 0 pkt.

- 80-88 cm - 3 pkt.

- więcej niż 88 cm - 4 pkt.

4. Czy codziennie przeznaczasz co najmniej 30 minut na aktywność fizyczną , np. w związku z wykonywaną pracą lub też jest to twój sposób spędzania wolnego czasu? l

- tak - 0 pkt.

- nie - 2 pkt.

5. Jak często spożywasz warzywa i owoce?

- każdego dnia - 0 pkt.

- rzadziej, niż codziennie - 1 pkt.

6. Czy kiedykolwiek stosowałaś regularnie leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi?

- nie - 0 pkt.

- tak - 2 pkt.

7. Czy kiedykolwiek stwierdzono u ciebie podwyższone stężenie glukozy (cukru) we krwi, np. podczas okresowych badań do pracy, w czasie jakiejkolwiek choroby, podczas ciąży?

- nie - 0 pkt.

- tak - 5 pkt.

8. Czy u kogoś z twojej bliskiej rodziny (rodzice, rodzeństwo, babcie, dziadkowie, siostry lub bracia rodziców, kuzyni pierwszego stopnia) lub też u innych członków rodziny rozpoznano cukrzycę (typu 1 lub 2)?

- nie - 0 pkt.

- tak - u dziadków, babć, ciotek, wujów, kuzynów pierwszego stopnia (dzieci wujów lub ciotek), ale nie u rodziców, braci, sióstr - 3 pkt.

- tak - u twoich rodziców, braci, sióstr - 5 pkt.

Rozwiązanie testu

Zsumuj wszystkie uzyskane punkty i sprawdź swój wynik: mniej niż 7 pkt. - raczej nie grozi ci cukrzyca w ciągu 10 najbliższych lat. 7-11 pkt. - możesz być nieznacznie zagrożona chorobą, postaraj się o bardziej zdrowy tryb życia, czyli właściwy sposób odżywiania i częstą aktywność fizyczną. 12-14 pkt. - ryzyko wynosi 20 proc., skontroluj poziom cukru we krwi, by sprawdzić, czy nie występuje u ciebie stan przedcukrzycowy, wprowadź konieczne zmiany w trybie życia. 15 -20 pkt. ryzyko wynosi 30 proc., kontrola stanu zdrowia jest jak najbardziej wskazana. Więcej niż 20 pkt. - nie ma żartów, cukrzyca grozi ci w 50 proc., poradź się lekarza!

Zmiana diety: najlepszy sposób na zbyt wysoki poziom glukozy

15-20 proc. wszystkich kalorii powinno dostarczać białko (w połowie zwierzęce, w połowie roślinne). To najbardziej wartościowe zawierają: chudy drób (np. indyk, kurczak) i ryby (np. dorsz, łosoś, mintaj, morszczuk), mleko i jego przetwory o zawartości tłuszczu 1,5 proc., groch, fasola, soczewica, soja.

30-35 proc. wszystkich kalorii może pochodzić z tłuszczów. Zalecenia specjalistów są bardzo dokładne: 10-15 proc. kalorii - z tłuszczów jednonienasyconych (np. w roślinnych olejach), kolejne 10 proc. - z tłuszczów wielonienasyconych (np. w orzechach), a tylko 5 proc. - z tłuszczów nasyconych (mięsa).

40-50 proc. kalorii powinny stanowić węglowodany. Specjaliści zalecają te o niskim indeksie glikemicznym (poniżej 50). Są to m.in.: produkty zbożowe z pełnego ziarna (bez dodatku słodu, miodu, karmelu, melasy), grube kasze (gryczana, pęczak), brązowy ryż, płatki owsiane górskie, jęczmienne.

Supertrio dla zdrowia! Produkty, które stabilizują cukier

Czosnek przyczynia się najbardziej do unormowania poziomu glukozy. Naukowcy przypuszczają, że zwiększa wydzielanie insuliny, a równocześnie - spowalnia jej rozkład w organizmie.

Cynamon zawiera związek, który działa na komórki jak insulina - otwiera je na glukozę.

Borówki zapobiegają poposiłkowej glikemii.

Ziółka też mogą pomóc!

Coraz więcej specjalistów przyznaje, że dzięki piciu ziół i stosowaniu ziołowych suplementów diety można poprawić swój stan zdrowia - zapobiec cukrzycy lub ją zmniejszyć.

Owocnia fasoli - pobudza wydzielanie insuliny przez trzustkę i równocześnie zwiększa wrażliwość tkanek na nią, zmniejsza też poposiłkową glikemię. Specjaliści porównują działanie 1 filiżanki naparu z 3 dawkami insuliny.

Liście czarnej borówki - przeciwdziałają skokom poziomu glukozy po posiłkach i zapobiegają nadmiarowi cholesterolu i trójglicerydów we krwi oraz retinopatii cukrzycowej. Przepis na napar: łyżkę stołową suszonych liści zalewamy szklanką wrzątku, gotujemy 30 min; odcedzamy. Pijemy 2-3 razy dziennie.

Liście morwy białej - powodują, że część zjedzonych z posiłkiem węglowodanów pozostaje niestrawiona i zostaje wydalona z organizmu. Nie dostarczają więc niepotrzebnego cukru. Przepis na antycukrzycową herbatkę: łyżeczkę suszu zalewamy szklanką wrzącej wody i odstawiamy pod przykryciem na 10 min; odcedzamy. Pijemy przed głównymi posiłkami.

Nasiona kozieradki - hamują przemianę węglowodanów w glukozę, zwiększają produkcję insuliny oraz liczbę jej odbiorców w komórkach (tzw. receptory insulinowe). Przepis na napar: łyżeczkę drobno potłuczonych nasion zalewamy szklanką wody i gotujemy na wolnym ogniu 30 min (nie dopuszczając do wrzenia); przecedzamy. Pijemy 3 razy dziennie po 1/2 szklanki.

Gurmar - ta egzotyczna roślinka (znajdziemy ją w suplementach diety) działa w ten sposób, że znieczula kubki smakowe na języku, przez co zmniejsza apetyt na słodkie pokarmy.

Leki - gdy nie ma poprawy

Jeśli poziom cukru we krwi jest wyższy, niż 300 mg/dL, a zmiana stylu życia nie pomaga, specjalista diabetolog zaleca środki przeciwko tzw. insulinooporności (z tzw. metforminą) oraz insulinę. Nie znaczy to jednak, że nie należy dbać o dietę i aktywność fizyczną - wprost przeciwnie! Zdrowy tryb życia oraz pozbycie się nadwagi to podstawa.

Konsultacja: Hanna Dolińska, spec. med. rodzinnej