Czym jest zespół chronicznego zmęczenia?
Zespół chronicznego zmęczenia, chociaż nie jest oficjalną jednostką chorobową, stał się symbolem współczesnych czasów. To efekt szybkiego życia, ciągłego stresu, nieregularnych posiłków i braku aktywności fizycznej. Wszystko to prowadzi do zaburzeń układu odpornościowego, nerwowego i hormonalnego. Nie bez przyczyny zespół chronicznego zmęczenia nazywa się schorzeniem cywilizacyjnym - dotyka coraz więcej osób w każdym wieku. Nie tylko odbiera radość życia i energię do działania, ale może negatywnie wpływać na cały organizm i wiele narządów wewnętrznych. Jak objawia się zespół chronicznego zmęczenia? Na czym polega leczenie?
Zespół chronicznego zmęczenia (inaczej zespół przewlekłego zmęczenia, w skrócie CFS od ang. chronic fatigue syndrom) to uciążliwa dolegliwość. Zmagające się z nią osoby stale czują się wyczerpane i pozbawione energii. Wbrew pozorom nie ma to nic wspólnego ze snem – zmęczenie występuje nawet tuż po przespanej nocy. Wygląda to tak, jakby nasze „akumulatory” nie ładowały się w trakcie snu i odpoczynku. I rzeczywiście zdaniem naukowców może to być bezpośrednia przyczyna CFS. Podejrzewa się, że winne są zaburzenia mitochondriów w komórkach naszego ciała, które nazywa się „elektrownią” organizmu. To mitochondria odpowiadają za przemianę tłuszczów, cukrów i białka w energię. Naukowcy wysuwają tezę, że przyczyną zaburzeń ich pracy mogą być pozornie niegroźne infekcje wirusowe (np. grypa czy mononukleoza), silny stres lub niedobór hormonów produkowanych przez nadnercza.
Zespół chronicznego zmęczenia częściej dopada też osoby prowadzące niezdrowy styl życia – niewysypiające się, zestresowane pracą i niemające czasu ani chęci na aktywność fizyczną. Na jego wystąpienie bardziej podatni są też przedstawiciele niektórych zawodów, np. lekarze i pielęgniarki. Często występuje u nich tzw. wypalenie zawodowe, które może przekształcić się w CFS.
Objawy zespołu chronicznego zmęczenia
O zespole chronicznego zmęczenia mówimy, gdy przez pół roku stale odczuwamy wyczerpanie, nawet po długim odpoczynku. Może to być zmęczenie fizyczne (brak energii nawet podczas niewielkiego wysiłku, senność), jak i psychiczne (brak koncentracji, kłopoty z pamięcią, niepokój i lęk). Często towarzyszą mu bóle głowy, nerwowość, bóle mięśni i stawów, kłopoty z zasypianiem i sen złej jakości (częste wybudzanie się, koszmary). Wiele osób skarży się też na bóle gardła i objawy grypopodobne, a także dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Charakterystyczne jest powiększenie węzłów chłonnych.
Zespół chronicznego zmęczenia nie tylko utrudnia codzienne funkcjonowanie. Może być objawem poważnych zaburzeń metabolicznych i hormonalnych. Naukowcy podejrzewają, że CFS znacznie zwiększa ryzyko groźnych chorób, takich jak cukrzyca, zawał serca, udar, otyłość, choroba wieńcowa i depresja.
Diagnostyka i leczenie zespołu chronicznego zmęczenia
Zespół chronicznego zmęczenia jest trudny do zdiagnozowania. W pierwszej kolejności należy przeprowadzić badania, które wykluczą choroby objawiające się przewlekłym zmęczeniem. Zalicza się do nich anemię, choroby nerek i wątroby, niedoczynność tarczycy, boreliozę, stwardnienie rozsiane, zakażenie wirusem HIV czy problemy z sercem. CFS można potwierdzić m.in. poprzez badania krwi (charakterystyczne wskaźniki stanów zapalnych w organizmie) i mikrobiomu jelitowego.
Leczenie zespołu chronicznego zmęczenia łączy wiele elementów: terapię psychologiczną (behawioralno-poznawczą), ruchową i farmakologiczną (głównie leki niwelujące bezsenność, bóle głowy i poprawiające nastrój). Rokowania są dobre – większość pacjentów wraca do zdrowia. Ważne jest jednak prowadzenie zdrowego trybu życia.
