Gdy lek uczula zamiast pomóc...

Niepokojące sygnały

Przyczyną niekorzystnej reakcji bywają zarówno tabletki, jak i maści, a nawet krople do oczu. Dolegliwości mogą być łagodne lub silne (i groźne dla zdrowia, a nawet życia). Po zażyciu lekarstwa pojawiają się objawy takie jak:

• zmiany skórne - mogą mieć postać wyprysków, pęcherzyków lub pęcherzy, przezroczystych bąbli otoczonych zaczerwienieniem, rumienia, przebarwień, krwawych wybroczyn; występują po kilku, kilkunastu godzinach, ale czasem po kilku dniach (zwłaszcza, gdy pierwszy raz stosujemy kurację); często są błędnie przypisywane chorobie zakaźnej, np. odrze;
  

• obrzęk wokół ust lub oczu, ale także języka, a nawet gardła - zwykle występuje od razu;
  

• chrypka, bezgłos, trudności z przełykaniem, niemożność zaczerpnięcia powietrza - są spowodowane obrzękiem jamy ustnej i ciasnotą w gardle; l gorączka, ból mięśni i stawów - mogą być mylone z grypą;
  

• dolegliwości ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka) - łatwo je pomylić z zatruciem.
  

Wystąpieniu nadwrażliwości na leki sprzyjają m.in.:
- wrodzona, genetyczna podatność - jeśli nasi rodzice byli nadwrażliwi, to prawdopodobnie my również jesteśmy;
- częste przyjmowanie leków (np. dawka co 2 godziny) oraz stosowanie ich przez długi czas;
- przechodzenie w tym samym czasie ostrej infekcji - np. grypy, anginy;
- schorzenia przewlekłe, zwłaszcza te o cięższym przebiegu, związane z zażywaniem silnych leków (takie jak np. toczeń rumieniowaty układowy, mukowiscydoza).

Wiadomo, że polekowe reakcje trochę częściej występują u kobiet, niż mężczyzn. Bardziej zagrożone mogą być też osoby w średnim wieku (mniej - dzieci i seniorzy). Ma to związek z pracą układu odpornościowego, który u najmłodszych i najstarszych nie funkcjonuje na pełnych obrotach (i jest mniej skłonny do inicjowania alergii).

Ryzykowne preparaty

Zwykle uczulające są:

• środki działające przeciwbólowo oraz przeciwgorączkowo - głównie te z kwasem acetylosalicylowym i tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalne (z tzw. fenazonem, metamizolem);
  

• antybiotyki - szczególnie doustne zawierające tzw. amoksycylinę oraz ampicylinę, ale także pod postacią zastrzyków z penicyliną;
  

• środki kontrastowe stosowane w czasie badań radiologicznych.

Pierwsza pomoc - jak jej fachowo udzielić

Gdy mamy samą wysypkę, bez innych, poważniejszych dolegliwości (jak np. opuchlizna twarzy, sine wargi, przyspieszony oddech, nudności), wystarczy, że zaprzestaniemy stosowania leku, by objawy same zniknęły. Poinformujmy jednak lekarza o reakcji na zażyte lekarstwo (zwłaszcza, jeśli to on nam je przepisał np. w ramach antybiotykoterapii). Przy silnej reakcji polekowej i wielu objawach:

- przede wszystkim wezwijmy pogotowie ratunkowe, dzwoniąc pod nr 999 lub 112; pamiętajmy, by wymienić nazwę leku, który podejrzewamy o to, że nam zaszkodził;

- przyjmijmy pozycję, w której jest nam najbardziej wygodnie i najlepiej się nam oddycha - np. półsiedzącą, leżącą na plecach z uniesionymi nogami, leżącą na boku (jest zalecana zwłaszcza przy wymiotach);

- zastosujmy specjalny lek w ampułkostrzykawce - jeśli taki przepisał nam wcześniej lekarz (bo np. tego typu reakcje już się nam przytrafiały).

Gdy poszkodowana jest druga osoba:

- wzywamy pogotowie i pomagamy choremu się ułożyć;

- podajemy ampułkostrzykawkę - jeśli chory taką posiada.

Uwaga! Nigdy nie robimy komuś własnoręcznie zastrzyku.

Resuscytacja

Stosujemy ją, gdy poszkodowana osoba zemdlała i nie oddycha. Kładziemy ją na plecach. Robimy jej 30 uciśnięć klatki piersiowej (najlepiej szybkich i na głębokość 5 cm), a następnie 2 wdechy ustami. Powtarzamy, aż odzyska przytomność.

Ważne na przyszłość

1. Nigdy nie stosujemy leków w sposób inny, niż zalecił lekarz - np. w większych dawkach, częściej lub dłużej, ale także np. w połączeniu z ziołami (mogą zawierać podobnie działające substancje lecznicze, jak np. kora wierzby - salicynę, i przyczyniać się do niebezpiecznego zwiększenia ich stężenia w organizmie).

2. Zawsze sprawdzamy datę ważności lekarstwa, choćby zwykłej tabletki przeciwbólowej. Przeterminowane - wyrzucamy (do specjalnego kosza w aptece).

3. Pamiętamy, że każdy środek farmakologiczny może stać się przyczyną niepożądanej reakcji. Również - ten do tej pory dobrze przez nas tolerowany. Jeśli jesteśmy mocno uczuleni na jakiś lek, nośmy specjalną bransoletkę lub naszyjnik z informacją o tym.