Gdy świat wiruje...
Zawroty głowy zdarzają się każdemu, a z wiekiem jest ich coraz więcej. Mianem tym określa się szeroką grupę zaburzeń - od uczucia wirowania otoczenia lub własnego ciała, przez trudności w utrzymaniu równowagi i brak pewności w chodzeniu, po bliżej nieokreślone uczucie niepewności czy spadania.
Wielorakość objawów wynika stąd, że za zmysł równowagi odpowiada kilka układów naszego ciała - to: błędnik, ośrodki w pniu mózgu, móżdżek, receptory zlokalizowane w mięśniach, stawach, ścięgnach. Dlatego zawroty głowy to problem z pogranicza neurologii i laryngologii.
Jeden objaw, wiele przyczyn
38-letnia pani Bożena skarżyła się na nieustępujące od dwóch dni uczucie wirowania całego ciała. Chorej dokuczały zawroty głowy, mdłości i wymioty. - Dopiero dziś wstałam z łóżka, lecz nadal jest mi niedobrze i kręci mi się w głowie, zwłaszcza przy gwałtownych ruchach.
W badaniu neurologicznym nie stwierdziłem odchyleń. Nieprawidłowości nie wykryło również USG tętnic szyjnych.
- Najprawdopodobniej ma pani zawroty głowy związane z przejściowym niedokrwieniem mózgu, a dokładnie jego części tylnej odpowiedzialnej za równowagę. By jednak wykluczyć inne przyczyny dolegliwości, skieruję panią na tomografię komputerową głowy, badanie rentgenowskie kręgosłupa szyjnego, gdyż zawroty często towarzyszą chorobie zwyrodnieniowej, oraz konsultację laryngologiczną.
Przyczyny zawrotów głowy mogą być tak banalnej, jak i poważnej natury. Prócz kłopotów z błędnikiem bywają nimi choroby układu kostno-stawowego (ramki), ośrodkowego układu nerwowego (stwardnienie rozsiane), układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia ortostatyczne, arytmia serca). A także zaburzenia metaboliczne (miażdżyca, cukrzyca, choroby tarczycy), choroby oka (zwyrodnienie siatkówki, jaskra).
Często zawroty mają tło psychogenne (stres) lub wywołują je leki (uspokajające, przeciwzapalne, przeciw nadciśnieniu). Ale bywają także sygnałem zawału serca, guza mózgu czy tętniaka. Dlatego zawsze wymagają uwagi i wnikliwej diagnostyki.
Tomografia głowy nie zobrazowała u pacjentki nieprawidłowości, a konsultujący laryngolog wykluczył chorobę błędnika.
Natomiast rentgen uwidocznił niewielkie zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego, które mogły sprzyjać upośledzeniu ukrwienia mózgu. Zleciłem chorej leki poprawiające jego ukrwienie - betahistynę (Betaserc, Histimerck) oraz wipocentynę (Vinpoton, Cavinton). Poprosiłem, by unikała gwałtownych zmian pozycji, tak głowy, jak i ciała, szczególnie szybkiego wstawania z pozycji leżącej. Po ustąpieniu objawów pacjentka podjąć miała rehabilitację kręgosłupa szyjnego.
Tętnice pod presją
Przewlekłe zawroty głowy to jeden z głównych objawów choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego. Dlaczego? Tętnice zaopatrujące tylną część mózgu, a więc też okolice odpowiadające za przetwarzanie informacji z receptorów równowagi, w swojej drodze do wnętrza czaszki przebiegają w otworach wyrostków kręgów szyjnych. Wskutek zmian zwyrodnieniowych ulegają one zniekształceniu, co powoduje ucisk na tętnice.
Błędnik - główny winowajca
U większości osób uskarżających się na uporczywe zawroty głowy sprawcą całego tego zmieszania bywa błędnik, część ucha środkowego. A konkretnie: nadmierne jego pobudzenie spowodowane np. ruchem pojazdu (czyli choroba lokomocyjna), stany zapalne w wyniku przebytych zapaleń ucha środkowego, przebyte operacje uszne, zarówno radykalne, jak i plastyczne, podczas których dojść mogło do jego mechanicznego uszkodzenia.
Natomiast łagodne napadowe zawroty głowy to schorzenie dotykające raczej ludzi starszych. Wywołane jest ono zwykle niedokrwieniem błędnika spowodowanym miażdżycą naczyń. Krótkotrwałe zawroty występują najczęściej przy zmianie pozycji głowy.
