Glistnik: Sprawdzony sposób na kurzajki i nie tylko
Glistnik jaskółcze ziele już od starożytności figuruje na liście cennych roślin wykazujących wiele właściwości leczniczych. Dawniej nazywano go „darem od niebios”, „liśćmi pana Boga” lub „zielem Marii”, co wskazuje na to, że mocno wierzono w jego prozdrowotne działanie. Glistnik znany jest głównie jako naturalny sposób na kurzajki, jednak na tym jego zalety się nie kończą. Może też skutecznie łagodzić dolegliwości trawienne i bóle brzucha, również te podczas miesiączki. Glistnik obniża też ciśnienie krwi, koi nerwy i ułatwia zasypianie. Ziele glistnika należy jednak przyjmować z dużą ostrożnością, gdyż jego długotrwałe stosowanie może mieć toksyczny wpływ na organizm, a zwłaszcza na wątrobę. Warto więc wiedzieć, kiedy można sięgać po glistnika, w jaki sposób go stosować i kto powinien go unikać.
Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus) to roślina z rodziny makowatych, która rośnie powszechnie na terenie Europy, Azji, a jako gatunek zawleczony również w Ameryce Południowej. W Polsce występuje pospolicie na całym obszarze kraju, gdzie jest uważany za chwast. Spotkać go można na łąkach, w przydrożnych rowach, w lasach czy też przy zbiornikach wodnych. Glistnik osiąga wysokość do jednego metra, jego łodyga jest owłosiona, a jasnozielone liście pokryte są srebrnym nalotem. Od maja do września (czasem nawet do października) wydaje żółte kwiaty. Z czasem kwitnienia i zamierania tej rośliny związana jest nazwa glistnika – jaskółcze ziele. Terminy te są zbieżne z przylotami i odlotami jaskółek. Inne nazwy glistnika to żółtnik, złotnik, celidonia, cyndalia, glistewnik, jaskólnik czy brodawnik. Ziele glistnika już od czasów starożytnych wykorzystywane było w medycynie ludowej. Określano go „darem niebios”, „liśćmi Pana Boga”, czy też „zielem Marii” co świadczy o wierze w moc leczniczą tej rośliny.
Co zawiera glistnik jaskółcze ziele?
Glistnika cechuje bardzo bogaty skład substancji korzystnych dla zdrowia. Znajduje się w nim ponad 30 alkaloidów, głównie są to berberyna, chelidonina, chelerytryna i sangwinaryna. Roślina zawiera też liczne kwasy organiczne, m.in. kwas jabłkowy, cytrynowy i chelidonowy. Oprócz tego glistnik jest źródłem karotenoidów (beta-karotenu i kryptosantyny), flawonoidów, saponin, choliny, witaminy C, olejków eterycznych i enzymów. Dzięki tak licznym składnikom odżywczym glistnik działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo. Ma również właściwości rozkurczowe, moczopędne i żółciopędne.
Alkaloidy zawarte w glistniku jaskółczym zielu wykazują silne działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i antywirusowe. To sprawiło, że sok mleczny wypływający po złamaniu tej rośliny wykorzystywany był w medycynie ludowej do leczenia kurzajek wywoływanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego HPV. Glistnik jest również skutecznym sposobem na inne problemy skórne, np. modzele, liszaje, trądzik i egzemę. Zwalcza także grzyby, więc może okazać się pomocny w leczeniu zakażeń skóry Candida albicans i innymi grzybami. Współcześnie produkowana jest maść na bazie wyciągu z glistnika, która można stosować na problemy dermatologiczne. Działa ona dodatkowo przeciwzapalnie i antyalergicznie.
Inne właściwości glistnika
Glistnik jaskółcze ziele działa także żółciopędnie oraz rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, a nawet oskrzeli i narządów rodnych. Dzięki temu stosuje się go przy astmie oskrzelowej i migrenie. Roślina łagodzi też bóle brzucha wywołane kolką jelitową i wątrobową, regulując wydzielanie soku żołądkowego i osłaniając błony śluzowe układu trawiennego. Wykorzystuje się ją również do leczenia schorzeń pęcherzyka i dróg żółciowych. Rozkurczowe właściwości jaskółczego ziela mogą pomóc także na bóle menstruacyjne u kobiet. Zawarta w glistniku berberyna obniża natomiast ciśnienie krwi i zapobiega epizodom niedokrwiennym. Tym samym jaskółcze ziele korzystnie wpływa na serce i układ krwionośny. Działa także uspokajająco i ułatwia zasypianie, pomaga w stanach rozdrażnienia i zdenerwowania. Właściwości moczopędne glistnika sprawiają natomiast, że usuwa on toksyny z organizmu, oczyszczając organizm i wzmacniają system immunologiczny.
Alkaloidy obecne w składzie glistnika mają wiele korzystnych dla zdrowia właściwości, ale są także substancjami trującymi. Dlatego też przy stosowaniu przetworów z jaskółczego ziela należy zachować ostrożność, gdyż zbyt długie ich przyjmowanie może prowadzić do zatrucia objawiającego się nudnościami, biegunkami i niestrawnością. Zbyt duże dawki glistnika mogą przyczyniać się do takich dolegliwości jak ospałości, nietrzymania moczu, bólu i pieczenia w jamie ustnej czy skurczy przewodu pokarmowego. W skrajnych przypadkach może dojść do spadku ciśnienia, tachykardii czy zaburzeń świadomości. Choć glistnik może mieć korzystny wpływ na wątrobę, ze względu na usprawnianie przepływu żółci, to niestety stosowany przez dłuższy czas prowadzi do uszkodzenia tego narządu, jego powiększenia, zapalenia, a także do powiększonej aktywności enzymów wątrobowych. Dlatego też od początków XXI wieku ogranicza się wykorzystywanie jaskółczego ziela w lecznictwie i zaleca się, by nie stosować długotrwałych kuracji opartym na tej roślinie.
Dawkowanie preparatów z glistnika
W aptekach i sklepach zielarskich dostępne są takie preparaty z glistnika, jak susz, wyciąg, maść czy nalewka. Można także samemu zbierać ziele tej rośliny, jednak ze względów bezpieczeństwa dotyczących dawki lepiej skorzystać z gotowych produktów. Przy dolegliwościach trawiennych i bólu brzucha należy stosować herbatkę z jaskółczego ziela 2-3 szklanki na dzień. Wystarczy zalać łyżkę glistnika 250 ml wody. Natomiast wywar z tej rośliny sporządza się, zalewając ½ łyżki stołowej ziela szklanką letniej wody i podgrzewając przez 30 minut. Po przestygnięciu należy odcedzić wywar. Można go stosować trzy razy dziennie po dwie łyżki. Nalewką można natomiast pić trzy razy dziennie po 2-4 ml. Po miesiącu kuracji glistnikiem zaleca się skontrolować aktywność enzymów wątrobowych. Nie należy też stosować go dłużej niż dwa miesiące. Przeciwwskazaniami do terapii glistnikiem są choroby wątroby, wrzody, niedrożność dróg żółciowych, choroby autoimmunologiczne oraz ciąża i karmienie piersią.
