Hipofosfatemia – przewlekły niedobór fosforu

Hipofosfatemia to schorzenie charakteryzujące się niedoborem fosforu w surowicy krwi. Jest uznawana za chorobę, która może poważnie uszkodzić zdrowie, a także prowadzić do śmierci. Zaawansowane stadium hipofosfatemii jest przyczyną czterokrotnego wzrostu śmiertelności.

Hipofosfatemię diagnozuje się, gdy poziom fosforanów, które znajdują się w surowicy krwi spada poniżej dwóch i pół mililitrów na decylitr krwi. Na niedobór fosforu narażone są głównie osoby niedożywione, które przyswajają zbyt małe ilości białka w codziennej diecie, długotrwale nadużywające alkoholu, przez długi czas zażywające leki moczopędne, a także cierpiące na niedobór witaminy D.

Rola fosforu w organizmie

Fosfor w naszym organizmie występuje w formie związków organicznych i nieorganicznych. Razem z wapniem jest głównym składnikiem kości i odpowiada za ich zdrowie. To właśnie w kościach jest najwięcej tego minerału. Jego mniejsza ilość występuje w mięśniach i innych tkankach. Fosfor bierze również czynny udział w budowie błon komórkowych, metabolizmie glukozy i regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej. Jest zatem niezbędny do prawidłowego przebiegu tych procesów. Jego niedobór wywołuje negatywne skutki we wszystkich obszarach organizmu, w których fosfor występuje.

Jak zostało wspomniane, głównym czynnikiem wywołującym hipofosfatemię jest niedożywienie organizmu, a konkretnie stosowanie diety ubogiej w białko. Dlatego, dotyka ona często alkoholików, osoby, które cierpią na zaburzenia odżywiania lub zmagających się z chorobami układu pokarmowego. Jednak to nie jedyne przyczyny rozwoju choroby.

Hipofosfatemia może rozwinąć się także na skutek:

• zmniejszonego wchłaniania fosforanów, spowodowanego przyjmowaniem leków wiążących fosforany w przewodzie pokarmowym, np. węglanu wapnia czy wodorotlenku glinu;

• występowania zespołu ponownego odżywienia;

• choroby nowotworowej;

• występowania choroby głodnych kości;

• krzywicy hipofosfatemicznej, która jest rodzajem krzywicy opornej na witaminę D;

• nadmiaru glikokortykosteroidów w organizmie;

• przyjmowania leków moczopędnych;

• nadczynności przytarczyc;

• niedoboru witaminy D;

• kwasicy metabolicznej.

Objawy

Hipofosfatemia zauważalna jest najczęściej w mięśniach. Brak fosforu objawia się obrzękami, skurczami i bólami mięśni, a także zwiększonym napięciem mięśniowym. Takim symptomom towarzyszy ogólne osłabienie organizmu, brak energii i trudności z oddychaniem.

Niedobór fosforu może wywoływać także bóle kości, zwiększoną wrażliwość kości na bodźce uciskowe i zaburzenia chodu.

Hipofosfatemia dotyka także układu neurologicznego. Chory może doznać porażenia nerwowego, cierpieć na zaburzenia świadomości i odczuwać drgawki. Wszystkim tym symptomom często towarzyszy rozdrażnienie, brak apetytu, nudności, wymioty i spowolniona praca układu trawiennego.

Hipofosfatemia najczęściej diagnozowana jest poprzez badanie krwi i moczu, które wykazują stężenie fosforanów we krwi.

Leczenie

Leczenie hipofosfatemii przebiega pod ścisłą kontrolą lekarza. Jakiekolwiek niepokojące objawy należy jak najszybciej konsultować ze specjalistą. Leczenie tego schorzenia polega przede wszystkim na usunięciu przyczyn niedoboru fosforu oraz na zwiększeniu stężenia fosforanów w pożywieniu. W tym celu chory stosuje dietę bogatą w mięso, nabiał, fasolę oraz inne produkty zawierające duże ilości białka i fosforu. W przypadku zaawansowanej hipofosfatemii stosuje się suplementację dożylną fosforanów.

Wczesna diagnoza jest w przypadku hipofosfatemii wyjątkowo ważna, gdyż zaniedbanie leczenia może prowadzić do trwałego uszkodzenia kości, mięśni, zaburzeń oddychania, chorób układu sercowego, a nawet do śmierci.

Jak uchronić się przed hipofosfatemią?

Osoby, które zdrowo się odżywiają, nie nadużywają alkoholu oraz nie leczą się przewlekle na wyżej wymienione choroby powinny dostarczać do organizmu produkty bogate w fosfor, a także regularnie wykonywać badania krwi. Duże ilości fosforu zawierają: nasiona słonecznika, kasza gryczana, łosoś, płatki owsiane i przetwory z grupy nabiału. Nie zapominajmy o tych produktach w codziennej diecie.