Idealna waga malucha

Począwszy od pierwszej wizyty kontrolnej, podczas kolejnych badań pediatra regularnie waży i mierzy twojego maluszka. Uzyskane wyniki porównuje z odpowiednimi wartościami na tzw. siatkach centylowych.

Znajdziesz je również w książeczce zdrowia twojego malucha. Chociaż wyglądają na bardzo skomplikowane, wcale takie nie są. Posługiwanie się nimi nie jest trudne, dlatego sama możesz z nich odczytać, czy twoje dziecko rozwija się harmonijnie, prawidłowo i w dobrym tempie. Wraz z naszym ekspertem, dr Barbarą Gierowską-Bogusz, pediatrą, neonatologiem z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie podpowiemy ci, jak czytać siatki centylowe i interpretować informacje, które się na nich znajdują.

Siatki centylowe przedstawiają parametry rozwojowe statystycznej dziewczynki lub chłopca. Pokazują, jaka jest prawidłowa średnia masa ciała oraz średni wzrost dziecka w określonym wieku i w danej społeczności. Według innej siatki oceniany będzie więc Polak, inna zaś jest przeznaczona dla małego Marokańczyka. Siatki są opracowywane na nowo średnio co dziesięć lat, bo zmienia się średnia wzrostu i wagi dzieci.

Na przykład obecnie są one dużo wyższe i nieco szczuplejsze niż dzieci sprzed 20 lat. W Polsce lekarze używają siatek centylowych opracowanych osobno dla chłopców i dla dziewczynek. Jeszcze inne siatki przygotowano dla tych maluszków, które przyszły na świat przedwcześnie. Według nich ocenia się w pierwszych latach życia wszystkie wcześniaki.

Wykresy z siatek centylowych mają bardzo duże znaczenie dla pediatry prowadzącego twoje dziecko. Może on dokładnie kontrolować jego rozwój fizyczny. Na podstawie wykresów sprawdza, czy malec rozwija się tak, jak większość jego rówieśników.

Posługując się siatkami, możemy prześledzić indywidualny rozwój dziecka i porównać go z rozwojem innych maluchów w tym samym wieku. I tak np. dziewczynka, która ma roczek i 75 cm wzrostu, mieści się w 50. centylu, co oznacza, że 50 procent dzieci w tym wieku jest równych jej lub niższych.

Jeżeli mała ma 72 cm wzrostu, na wykresie odpowiada to 25. centylowi, co oznacza, że 25 dzieci na 100 ma taki właśnie wzrost (lub jest niższa), a 75 procent malców jest wyższych od niej. Gdyby dziecko miało 70 cm, sięgnie 3. centyla, co jest dolną granicą normy i oznacza, że najwyżej troje dzieci na sto ma taki lub niższy wzrost, a reszta jest od nich wyższa. Podobnie jest w przypadku masy i innych wymiarów ciała dziecka, np. obwodu głowy czy klatki piersiowej. Jeśli np. masa ciała twojego szkraba osiąga na siatce 75. centyl, oznacza to, że 75 procent jego rówieśników waży tyle samo lub mniej, a 25 procent dzieci - więcej.

Przy kontroli za pomocą siatek centylowych przyjmuje się, że tzw. szeroką normą są wartości pomiędzy 3. a 97. centylem dla danego wieku. Średnia masa ciała oraz wzrost to 50. centyl. Oznacza to, że dziecko osiąga dokładnie przeciętne wartości. Natomiast 97. centyl pokazuje wartości masy ciała i wzrostu dla dzieci dużych, a 3. dla tych najdrobniejszych. Systematycznie zaznaczając masę i wzrost na siatce centylowej, możesz sama narysować krzywą rozwoju swojego maleństwa.

Zasada jest prosta: nawet jeżeli krzywa przebiega powyżej albo poniżej średniej, ale wznosi się systematycznie, nie masz powodu do niepokoju. Dziecko jest po prostu np. większe i cięższe niż jego przeciętny rówieśnik, ale rozwija się harmonijnie.

Kontrola za pomocą siatki centylowej ma same zalety. Jest prosta, całkowicie nieinwazyjna, bezbolesna i - co niezwykle istotne - bardzo wiarygodna. Dlatego właściwie po każdym pomiarze dziecka przez prowadzącego je pediatrę, warto odnotować uzyskane wyniki na siatce. Oprócz jednorazowego pomiaru i naniesienia wartości na siatki centylowe, istotne jest również stałe śledzenie, czy dziecko utrzymuje się w granicach tych samych lub sąsiednich wykresów rozwojowych.

Punkty odnotowane w czasie kolejnych wizyt lekarskich tworzą krzywą, która obrazuje zarówno prawidłowość, jak i tempo wzrostu konkretnego dziecka. Nawet jeśli malec "centylowo" mieści się w dolnych granicach normy, lecz stale utrzymuje te parametry, nie masz powodów do obaw. Mniej niepokojące jest bowiem stałe utrzymywanie się masy ciała dziecka np. na 3. centylu, niż gwałtowny spadek z 50. na 3. centyl, co świadczy o wyraźnym zahamowaniu rozwoju.

Taki nagły spadek na dużo niższy centyl może być sygnałem, że maleństwo jest na coś chore (np. na celiakię). Także gwałtowne wznoszenie się krzywej czy też jej wykroczenie poza strefę normy (czyli ponad 97. centyl) to sytuacje wymagające czujności pediatry opiekującego się dzieckiem.

Powodem do niepokoju są również wszelkie dysproporcje krzywych wzrostu i masy, np. wzrost dziecka jest poniżej 10. centyla, zaś masa ciała powyżej 75. Lekarz będzie wówczas szczególnie uważnie porównywał wyniki poszczególnych pomiarów dokonanych podczas kolejnych wizyt kontrolnych. Warto wiedzieć, że siatki centylowe nie są przeznaczone wyłącznie dla niemowląt i małych dzieci. Opracowano je aż do 18. roku życia młodych ludzi. Sprawdza się na nich bardzo różne parametry - nie tylko masę ciała oraz wzrost nastolatka, ale też np. ciśnienie tętnicze krwi.

● 10 procent - tyle na wadze traci noworodek w drugiej dobie po porodzie (to tzw. fizjologiczny spadek wagi);

● 150 g tygodniowo powinien przybierać maluszek w pierwszym miesiącu życia;

● 170-210 g - tyle do ukończenia 3 miesięcy;

● 100 g - a tylko tyle w drugim półroczu życia;

● 2 razy więcej, niż przy urodzeniu, powinno ważyć 6-miesięczne dziecko, a 3 razy - 12-miesięczne;

● 25 cm dłuższy, niż przy urodzeniu, jest zwykle roczniak.

Konsultacja: lek. med. Barbara Gierowska-Bogusz, pediatra, neonatolog z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Tekst: Matylda Nadarzyńska