Jak uchronić się przed czerniakiem?

  Mimo postępu w medycynie, mimo obecności zaawansowanego  technologicznie sprzętu od trzydziestu lat na świecie obserwuje się wzrost zachorowań na czerniaka.  Jak prognozuje  American Cancer Society w 2013 w Stanach Zjednoczonych zachoruje na czerniaka 76 690 osób. Dane dotyczące zachorowalności na czerniaka w Polsce podaje Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów i potwierdzają one systematyczny wzrost zachorowań również w naszym kraju. Od 1999 do 2010 roku zachorowalność wzrosła w Polsce o ponad 63%.

Czerniak stanowi zaledwie 1% nowotworów występujących  u człowieka  lecz należy  do  najbardziej złośliwych, a co  za tym idzie umieralność w stosunku do  innych  nowotworów stanowi poważny problem medyczny. Główną przyczyną takiego  stanu rzeczy jest  zbyt późna wykrywalność zmian nowotworowych oraz brak świadomości zagrożenia.

- Jak wykazują badania większość z nas nie decyduje się na rutynowe badania kontrolne z obawy przed bólem, przed domniemaną trudnością diagnostyczną, wykryciem niepokojących zmian, jest to więc problem  natury psychologicznej - podkreśla Agnieszka Gomolińska, organizatorka akcji  "Rak nie boli. Badaj się i żyj". Do tego dochodzą krążące wokół badań mity i przekonanie, że zmienionych chorobowo miejsc lepiej nie ruszać. Jednakże wczesne wykrycie nowotworu może uchronić pacjenta przed śmiercią,  a nowoczesne sposoby diagnozowania są nieinwazyjne i bezbolesne.  -Usunięcie chirurgiczne zmian nowotworowych we wczesnej fazie rozwoju daje w większości sytuacji szanse na całkowite wyleczenie i minimalne ryzyko deformacji - przekonuje dr Klaudia Zwiorek-Czech,  chirurg specjalizujący się w diagnostyce czerniaka.

Na pogarszające się statystyki wpływ ma  niski poziom wiedzy na temat sposobów diagnozowania czerniaka.  Wczesna diagnostyka stanowi tymczasem warunek  skutecznego  leczenia. Podstawową metodą jest  metoda optyczna. Pierwszym  krokiem  jest przede wszystkim  samobadanie i samoobserwacja przez pacjenta.  Ponadto lekarz pierwszego kontaktu, chirurg, onkolog są wstanie optycznie ocenić zmiany  skórne na podstawie swojego doświadczenia.

Jednak  to ciągle niewystarczające sposoby, aby  uchronić się przed nowotworem. Z pomocą w diagnozowaniu przyszły  lekarzom ręczne dermatoskopy  ułatwiające dokładną ocenę  zmian skóry, paznokci i włosów. Kolejny postęp w diagnostyce przyniosły dermatoskopy cyfrowe pozwalające na przechowywanie i druk wyników, co  zwiększyło wykrywalność zmian nowotworowych. Bazy danych w dermatoskopach cyfrowych,  pozwalają również na konsultację uzyskanego obrazu przez drugiego specjalistę drogą  internetową.  Dzięki  temu  można  rozpoznać nowotwory na wczesnym etapie oraz wykluczyć proces nowotworowy w zmianach dotychczas wątpliwych  bez konieczności wykonania badania histopatologicznego.

Jeszcze bardziej zaawansowaną technologicznie metodą  jest spektrofotometria. Skomputeryzowane narządzie diagnostyczne pozwala na czesne wykrywanie zmian.  Metoda  od dawna wykorzystywana np. w metalurgii.  Działanie  polega na analizie ilości promieni emitowanych przez głowicę i pochłanianych lub odbijanych przez różne składowe skóry. Otrzymany na ekranie obraz  pokazuje lekarzowi ilość i rozkład barwnika w  naskórku, skórze właściwej, ilość i rozkład hemoglobiny (tym samym naczynia) oraz strukturę włókien skóry. Pokazuje więc rzeczy niewidoczne nie tylko nieuzbrojonym okiem, ale i kamerą dermatoskopu.  - Można również przy jego pomocy  diagnozować rozrosty pozbawione barwnika, a cechujące się nowotworowym typem wzrastania ilości patologicznych naczyń ,typowych dla raka podstawnokomórkowego i czerniaków - informuje dr Klaudia Zwiorek-Czech.   Tak więc aparatura ta działa na innej zasadzie i uzupełniająco w stosunku do dermatoskopii "klasycznej". W ocenie skóry nie przeszkadzają opalenizna ani  samoopalacze, które z kolei znacznie utrudniają postawienie diagnozy w przypadku dermatoskopii. Badanie pojedynczej zmiany lub znamienia trwa minuty, więc w trakcie konsultacji można przebadać ich wiele.

Aby zdiagnozować czerniaka należy  zatem  wykazać dużą czujność.  Przede wszystkim  obserwować znamiona,  zwłaszcza gdy zmianie ulega ich  wielkość, kolor lub  kształt. Pozostawać w kontakcie ze specjalistami  i korzystać z nowoczesnych nieinwazyjnych  metod diagnozowania skóry.  Ważne,  aby takie badania wykonywał  specjalista, który  na podstawie swojego  doświadczenia i  z pomocą dostępnych mu  narzędzi diagnostycznych wykluczył chorobę lub  pomógł odpowiednio wcześnie ją  wykryć.