Jakie badania ginekologiczne należy robić regularnie?

Podstawowe badanie ginekologiczne

To bardzo pomocne i ważne badanie. Lekarz sprawdza:

• wygląd zewnętrznych narządów płciowych, np. czy nie ma zmian spowodowanych infekcją (zaczerwienienie, brodawki);
• wygląd, rozmiary, ruchomość i ewentualną bolesność wewnętrznych narządów płciowych (macica, przydatki).

Jak się przygotować:

Na badanie umów się w dowolnym dniu cyklu, ale nie podczas miesiączki. Wcześniej postaraj się o wypróżnienie (np. pijąc senes). Przed wejściem do gabinetu opróżnij pęcherz.

Jak przebiega badanie:

Lekarz poprosi cię o rozebranie się i wejście na fotel ginekologiczny. Obejrzy okolice krocza. Wprowadzi do pochwy wziernik pozwalający na uwidocznienie dróg rodnych i pobranie materiału do cytologii. Na końcu przeprowadzi badanie tzw. dwuręczne. Delikatnie wsunie do pochwy palce jednej dłoni, a drugą ręką będzie uciskał podbrzusze.

Jak często się badać:

Gdy jesteś w wieku rozrodczym (czyli przez wszystkie lata, gdy miesiączkujesz), powinnaś robić to średnio raz w roku. I zawsze, gdy coś cię zaniepokoi. Po menopauzie, za zgodą lekarza, wizyty mogą być rzadsze.

USG przezpochwowe

Uzupełnia badanie ginekologiczne. Umożliwia m.in. kontrolę jajników. Są, obok szyjki macicy, drugim miejscem w układzie rodnym, które trzeba mieć na oku! Lekarz sprawdza:

• czy w jajnikach występują torbiele lub guzy
• jak wygląda błona śluzowa macicy (endometrium), czy w narządzie znajdują się np. mięśniaki.

Jak się przygotować:

Na badanie zgłoś się w pierwszych dniach po miesiączce. Pamiętaj o opróżnieniu pęcherza, by nie narażać się na uczucie dyskomfortu. Przynieś ze sobą wyniki poprzednich badań narządu rodnego, w tym USG wykonywanego przez powłoki brzuszne (jeśli takowe posiadasz).

Jak przebiega badanie:

Lekarz wprowadza do pochwy specjalną sondę o grubości 1–2 cm. Ze względów higienicznych jest ona osłonięta prezerwatywą. Sonda emituje fale ultradźwiękowe. Są one odbijane przez narządy. Lekarz delikatnie porusza sondą, by uzyskać pełny obraz. Otrzymane dzięki temu "echo" jest komputerowo przetwarzane i prezentowane na monitorze w postaci obrazu. Jest on analizowany przez wykonującego badanie specjalistę.

USG przezpochwowe trwa 10–15 min i jest niebolesne. Wynik (zdjęcie plus opis) jest do odbioru od razu.

Jak często się badać:

Powyżej 20. r.ż. średnio co półtora roku (także jeśli nie doszło do współżycia seksualnego).

Biocenoza pochwy

Inaczej badanie stopnia czystości pochwy. Może być zalecane, jeśli często miewasz infekcje intymne, występują u ciebie objawy grzybicy lub bakteriozy, takie jak świąd, pieczenie, upławy (częste np. po antybiotykoterapii, w okresie połogu i podczas menopauzy). Lekarz sprawdza:

• jaka mikroflora występuje w pochwie, jak dużo jest korzystnych dla zdrowia pałeczek kwasu mlekowego Lactobacillus;
• czy pojawiają się też inne drobnoustroje, na ile są liczne; czy istnieje stan zapalny i jaki jest rodzaj tego zapalenia (bakteryjne czy grzybicze).

Jak się przygotować:

Na badanie najlepiej zgłoś się w środku cyklu, gdy występuje wydzielina owulacyjna. 5–7 dni przed nie stosuj leków dopochwowych (także preparatów probiotycznych) ani nie przyjmuj antybiotyków w jakiejkolwiek postaci. Zrezygnuj ze współżycia seksualnego w ciągu 48 godzin poprzedzających badanie. Biocenozy pochwy nie powinnaś robić bezpośrednio po badaniu ginekologicznym, chyba, że lekarz zdecyduje inaczej.

Jak przebiega badanie:

Jest przeprowadzane na fotelu ginekologicznym. Specjalista wprowadza do pochwy wziernik, a następnie umieszcza w niej specjalny cienki przyrząd z plastiku, tzw. wymazówkę. Następnie pobiera wymaz z pochwy lub kanału szyki macicy i umieszcza go na szkiełku. Materiał zostaje przekazany do pracowni mikrobiologicznej, w której jest analizowany pod mikroskopem. Badanie biocenozy pochwy trwa ok. 5 min i jest niebolesne. Wynik odbierzesz nazajutrz.

Jak często się badać:

Nie ma jednoznacznej reguły. O wykonaniu biocenozy pochwy lekarz może zdecydować, np. gdy pojawiają się trudności z wyleczeniem infekcji.

Dodatkowy test krwi

Może być zalecany paniom z grup tzw. ryzyka, zagrożonych np. rakiem jajnika. Wykonuje się badanie antygenu nowotworowego CA-125. W połączeniu np. z USG TV pozwoli lepiej ocenić twój stan zdrowia. Taki test wykonasz prawie w każdym laboratorium (ze skierowaniem). Na badanie powinnaś zgłosić się na czczo, w godzinach porannych (chyba, że lekarz zaleci inaczej). Wynik jest do odbioru następnego dnia.

Lekarz sprawdza:

• czy widać nieprawidłowe komórki, które w przyszłości mogłyby przekształcić się w nowotwór;
• dodatkowo: czy występują komórki zapalne i infekcja.

Jak się przygotować:

Na badanie zgłoś się co najmniej dwa dni po ostatnim dniu miesiączki i nie później, niż 2 dni przed rozpoczęciem krwawienia. Cztery dni przed nie używaj środków dopochwowych ani tamponów. Zachowaj przynajmniej jeden dzień odstępu od badania ginekologicznego i USG TV. W dniu badania nie rób irygacji (płukania) pochwy. Jeśli masz stan zapalny, powinnaś go najpierw wyleczyć. Jeśli to okaże się w trakcie badania, lekarz zaleci powtórzenie cytologii po zakończeniu kuracji.

Jak przebiega badanie:

Po założeniu wziernika specjalista wprowadza do pochwy specjalną szczoteczkę. Pobiera próbkę złuszczonego nabłonka szyjki macicy, nanosi na specjalne szkiełko i utrwala. Tak przygotowany materiał trafia do cytologa, który ogląda go pod mikroskopem. Badanie trwa 5 min i prawie nie boli. Wynik odbierzesz po 10 dniach.

Jak często się badać:

Pierwsze badanie należy wykonać najpóźniej trzy lata po rozpoczęciu współżycia, ale przed ukończeniem 22. roku życia. Na początku badanie powinnaś robić raz w roku. Gdy kolejne 3–4 wyniki są prawidłowe, możesz badać się średnio co 3 lata.

Badanie cytologiczne

O czym informuje wynik w skali Papanicolau:

I˚– rozmaz jest prawidłowy (występują prawidłowe komórki nabłonka pokrywającego szyjkę i nieliczne leukocyty);

II˚ – zmiany zapalne (m.in. komórki zwyrodniałe, komórki odpornościowe, bakterie, śluz);

III˚ – zmiany zapalne (j.w.) i pojedyncze nieprawidłowe komórki (tzw. dysplastyczne);

IV˚ – komórki dysplastyczne i pojedyncze komórki nowotworowe (tzw. atypowe).

V˚ – komórki dysplastyczne i liczne komórki atypowe.

Wynik w systemie Bethesda:

BI – rozmaz nadaje się do oceny cytologicznej;

BII – rozmaz nie nadaje się do oceny (np. z powodu licznych komórek zapalnych);

CI – nie występuje stan przedrakowy ani rak;

CII – obraz cytologiczny jest nieprawidłowy (np. z powodu zmian wywołanych infekcją wirusową, bakteryjną lub grzybiczą, obecnością komórek dysplastycznych lub atypowych).