Jakie są objawy raka jajnika?
Nowotwór jajnika może rozwijać się przez wiele lat, nie dając żadnych objawów. Dolegliwości, które się pojawiają nie są typowe dla narządu rodnego. Zwykle trafiamy z nimi do internisty lub gastrologa. Kojarzone są one z chorobami przewodu pokarmowego. Są to m.in. powracające bóle w różnych częściach brzucha czy okolicy miednicy. Często dokuczają też niesprecyzowane, ale przewlekłe dolegliwości ze strony żołądka, jelit, uczucie pełności, nawet po lekkim posiłku, zgaga, zaparcia na zmianę z biegunkami, zmiana wagi – chudnięcie lub tycie bez uchwytnej przyczyny. Dlatego, gdy kolejne badania nic nie wyjaśniają, a przyjmowane leki nie pomagają, warto pójść do ginekologa i opowiedzieć o swoich żołądkowych dolegliwościach, bo w tak nietypowy sposób ten nowotwór może dawać o sobie znać.
Jednak najbardziej niepokojącym sygnałem jest powiększanie się obwodu brzucha, mimo że nie przybieramy na wadze. To tzw. wodobrzusze, czyli gromadzenie się płynu w jamie otrzewnej, często połączone z uczuciem nieustannego zmęczenia.
Raka jajnika należy podejrzewać także wtedy, gdy pojawiają się dolegliwości płuc oraz gdy gromadzi się płyn w opłucnej.
Na nowotwór jajnika może zachorować nawet młoda kobieta. Jednak ryzyko jego rozwoju wzrasta z wiekiem. Najczęściej chorują panie w okresie menopauzalnym i pomenopauzalnym, czyli między 50. a 70. rokiem życia.
Ryzyko jest większe, gdy jesteśmy genetycznie obciążeni tzn. matka lub babcia chorowały na nowotwór jajnika lub raka piersi. W takich wypadkach możemy dziedziczyć skłonność do nowotworu, co jednak wcale nie musi oznaczać, że na pewno zachorujemy.
Guz jajnika dotyczy też częściej kobiet, które nigdy nie rodziły dzieci i nie karmiły piersią. Lekarze zaobserwowali, że rozwój guza ma związek z częstością występowania owulacji. Kobiety, których jajniki pracują nieustannie przez całe życie, mają więcej cykli owulacyjnych i tym samym bardziej narażone są na zachorowanie.
Każda kolejna ciąża, karmienie piersią czy zażywanie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych oznacza brak owulacji przez wiele miesięcy lub lat, a tym samym jest pewnego rodzaju płaszczem ochronnym dla kobiety. Ryzyko rozwoju raka jajnika może zmniejszyć się wtedy nawet o 10 procent.
Trzeba pamiętać, że im szybciej nowotwór zostanie wykryty, tym większe są szanse na wyleczenie. Dlatego tak ważne jest, by kobiety po 50. roku życia raz w roku zgłaszały się na badanie kontrolne do ginekologa i wykonały przezpochwowe badanie USG. To jedyna metoda rozpoznania raka jajnika, gdy nie daje on jeszcze objawów. Jednak czasem drobne, rozsiane guzki mogą początkowo nie być widoczne.
USG przezpochwowe jest bezbolesne, nie wymaga specjalnych przygotowań (jedynie należy wcześniej opróżnić pęcherz, co ułatwi lekarzowi badanie). Dzięki USG ginekolog może dokładnie obejrzeć narząd rodny, w tym jajniki.
Przy podejrzeniu tego nowotworu kolejnym niezbędnym badaniem jest ocena markera CA 125 we krwi. Jego podwyższone stężenie świadczy o toczącym się procesie nowotworowym.
Lekarz może zlecić także inne dodatkowe badania, jak USG przezbrzuszne, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, mammografię czy kolonoskopię.
Jeżeli w najbliższej rodzinie były przypadki raka jajnika lub raka piersi, lekarz zleci wykonanie testów genetycznych: BRCA1 i BRCA2. Kobiety z mutacją w tych genach częściej chorują na raka jajnika. Badanie można wykonać w najbliższej poradni genetycznej. Adresy poradni na: www.genetyka.com.
Test Roma - to najnowszy rodzaj badania genetycznego. Polega na oznaczeniu poziomu dwóch markerów CA 125 i HE 4 – nowy marker raka jajnika oraz oszacowanie statystyczne ryzyka zachorowania na złośliwy nabłonkowy nowotwór jajnika na podstawie takich danych jak m.in. wiek, liczba porodów, wywiad rodzinny, wielkość diagnozowanej zmiany. Wynikiem testu jest wartość procentowa, kwalifikująca kobietę do grupy niskiego lub wysokiego ryzyka rozwoju raka jajnika. Przeciwwskazaniem do testu ROMA jest wiek poniżej 18 lat i chemioterapia.
Przy nowotworze jajnika stosowana jest czterostopniowa klasyfikacja rozwoju guza. Za najlepiej rokujące i dające szanse na wyleczenie uważa się nowotwory w I i II stopniu zaawansowania. Źle rokujące – guzy III i IV stopnia.
Stopień I. To guz, który jest ograniczony wyłącznie do jajników. Występuje w jednym lub obu jajnikach.
Stopień II. Oprócz jajników zajęte są także narządy miednicy mniejszej – przerzuty do macicy lub jajowodów.
Stopień III. To guz z przerzutami poza miednicę mniejszą np. do węzłów chłonnych, wątroby lub jelita cienkiego.
Stopień IV. To guz z odległymi przerzutami, np. do płuc lub innych narządów.
Raka jajnika leczy się chirurgicznie. Lekarz, ustalając rodzaj zabiegu, bierze pod uwagę stopień zaawansowania choroby, typ guza i to, czy pacjentka zamierza mieć jeszcze dzieci. Ważną informacją jest też, czy nowotwór jest łagodny czy złośliwy. Wyjaśnia to badanie histopatologiczne, które wykonywane jest śródoperacyjnie, czyli w trakcie trwania operacji.
Na początku zabiegu lekarz pobiera wycinek guza, który natychmiast jest badany pod mikroskopem. Gdy guz jest łagodny, lekarz może wykonać zabieg oszczędzający, np. u młodych kobiet, które chcą mieć jeszcze dzieci usuwany jest sam guz z pozostawieniem jajnika lub jeden jajnik z guzem.
U kobiet w okresie okołomenopauzalnym i po menopauzie, niezależnie od charakteru guza, zwykle usuwany jest cały narząd rodny: oba jajniki i jajowody oraz macica wraz z szyjką.
Gdy nowotwór jest złośliwy, leczenie chirurgiczne uzupełnia chemioterapia, powstrzymująca rozwój komórek nowotworowych.
Po zakończeniu terapii pacjentka powinna zgłaszać się do lekarza na wyznaczone wizyty i wykonywać zlecone badania, by w razie wznowy móc jak najszybciej podjąć ponowne leczenie.
