Jakie są objawy raka jamy ustnej i gardła?
Rak jamy ustnej jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem górnych dróg oddechowych. Stanowi 42% przypadków. Najczęściej dotyka osoby palące i pijące w sporych ilościach alkohol. Zwykle umiejscawia się na wardze, w przedniej części języka, błonie śluzowej policzków, dnie jamy ustnej, podniebieniu twardym oraz obszarze za zębami trzonowymi. Jeśli nowotwór usadowi się nieco głębiej – na migdałkach podniebiennych, nasadzie języka, podniebieniu miękkim – mówimy o raku gardła. Poniżej znajdziesz informacje na temat objawów obu tych nowotworów i możliwych metod ich leczenia.
Początkowo ten typ nowotworu nie daje objawów, przez co chorzy zbyt późno podejmują leczenie. Dlatego powinna nas zaniepokoić każda zmiana w jamie ustnej, a już na pewno takie objawy, jak: brzydki zapach z ust, krwawienia ze śluzówki, stały ból czy szczękościsk. Jeśli zmiana okaże się nowotworowa, zostanie chirurgicznie usunięta, a chory najczęściej kierowany jest na radioterapię.
Objawy tej choroby to trudności w połykaniu (dysfagia) oraz promieniujący do ucha ból w gardle. W stanach bardziej zaawansowanych pojawiają się ślinotok, krwawienie i szczękościsk. Jednak nie warto czekać na takie objawy. Udajmy się do lekarza już wówczas, gdy mamy poczucie dyskomfortu w gardle czy ból, trwające ponad dwa tygodnie. Problemy z połykaniem powinny nas zaprowadzić do specjalisty natychmiast!
Leczenie – jak w przypadku nowotworu jamy ustnej – polega na chirurgicznym usunięciu zmienionych tkanek oraz radioterapii, ale dodatkowo stosuje się także chemioterapię. Wykorzystuje się też tzw. brachyterapię, czyli bezpośrednie napromieniowywanie samego guza, często poprzez umieszczenie w nim źródła promieniowania.
Kolejny nowotwór okolic jamy ustnej i gardła to rak krtani. Należy do grupy nowotworów tytoniozależnych, czyli takich, które rozwijają się u palaczy (także biernych!) – ryzyko zachorowania w ich przypadku jest aż 30-krotnie wyższe, niż u niepalących. Jednym z pierwszych objawów jest chrypka, utrzymująca się dłużej niż dwa tygodnie.
Kolejnym – uczucie ciała obcego w gardle. Następne to ból w gardle, często promieniujący do ucha, duszność, zaburzenia połykania, krztuszenie się, kaszel, a nawet krwioplucie. Bardzo charakterystycznym objawem jest świst krtaniowy tzw. stridor. Jest to rodzaj szmeru, jaki podczas oddychania wytwarza powietrze przeciskające się przez zwężone drogi oddechowe – w tym przypadku krtań. Chory jest osłabiony i zmęczony, może gwałtownie chudnąć.
Leczenie polega na operacji – czasem konieczne jest całkowite usunięcie krtani. Zakłada się wtedy choremu rurkę tracheotomijną, przez którą może oddychać. Poddawany jest także rehabilitacji mowy, bowiem bez krtani trzeba nauczyć się mówić w nowy sposób.
Jeśli lekarz podejrzewa tego typu nowotwory, dokładnie ogląda jamę ustną i gardło za pomocą specjalnej lampy z białym światłem. Może też wykonać badanie endoskopowe (za pomocą endoskopu doprowadza się światło i przyrząd optyczny do wnętrza krtani) lub laryngoskopię (to badanie za pomocą lusterka krtaniowego). Czasem pomocne są tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.
Jednak najnowocześniejszym badaniem jest metoda NBI (Narrow Band Imaging). To rodzaj badania endoskopowego pozwalającego na wczesne wychwycenie niepokojących zmian na śluzówce jamy ustnej i gardła, nawet tych niewielkich. NBI jest refundowane, jednak ilość refundacji jest ograniczona. Koszt tego badania bez refundacji to około 350 zł.
Za czynniki ryzyka rozwoju nowotworów jamy ustnej uważa się przede wszystkim palenie papierosów i nadużywanie alkoholu, ale także przewlekłe stany zapalne.
Ryzyko zachorowania na nowotwory jamy ustnej zwiększa niewłaściwa higiena jamy ustnej. Dlatego myjmy zęby dwa razy dziennie, najlepiej dobrą, elektryczną szczoteczką. Używajmy tez nitki dentystycznej. Ważne! Nie jedzmy bardzo gorących pokarmów, mogą uszkadzać błony śluzowe.
W zapobieganiu rozwojowi tych nowotworów ważną rolę odgrywa mycie zębów, nawilżanie śluzówki i ochrona ust przed promieniami UV.
Jeśli mamy skłonności do częstych infekcji, dbajmy o gardło. Ssijmy pastylki z wyciągiem z porostu islandzkiego lub propolisu. Chronią śluzówkę. Nawilżajmy też pomieszczenie w którym przebywamy, bo przesuszenie śluzówki nasila stany zapalne.
Pamiętajmy, zwłaszcza latem w gorące, słoneczne dni, o smarowaniu ust pomadką lub balsamem ochronnym z filtrem UV. Powinniśmy mieć świadomość, że działanie promieni słonecznych też bywa kancerogenne, czyli może sprzyjać rozwojowi komórek nowotworowych.
Chorobom tym mogą sprzyjać też zaburzenia odporności (np. w przebiegu AIDS), przewlekłe podrażnienie śluzówek, wynikające np. ze źle dopasowanej protezy. Częstą przyczyną nowotworów w obrębie jamy ustnej i gardła jest ten sam wirus, który powoduje nowotwory szyjki macicy, czyli wirus HPV.
Przed rozwojem komórek nowotworowych chroni nas właściwa dieta.
Witamina A. Chroni błonę śluzową przed uszkodzeniami. Znajdziemy ją w marchwi, brokułach, ziemniakach, jarmużu, szpinaku, w sałacie, zielonym groszku, pomidorach, rzeżusze, morelach, wiśniach, pomarańczach i śliwkach.
Witamina C. Wpływa na ogólną odporność organizmu, także tę chroniącą nas przed nowotworami. Jest jej sporo w dzikiej róży, aronii, cytrusach, natce pietruszki, papryce, jabłkach, czarnej porzeczce, truskawkach.
Selen. Jest silnym antyoksydantem. Udowodniono, że osoby, cierpiące na jego deficyty częściej chorują na nowotwory jamy ustnej. Najwięcej selenu jest w orzechach, szczególnie brazylijskich, ziarnach słonecznika, płatkach i otrębach owsianych, ciemnym ryżu, ziarnach kukurydzy, w czosnku, cebuli, kiełkach oraz w morskich rybach.
