Jakie są przyczyny chrypki?
Chrypka to stan, w którym nasz głos staje się matowy, chrapliwy i niski, a w skrajnych przypadkach dochodzi do jego zaniku. To objaw tak częsty, że zazwyczaj nie zwracamy na nią uwagi. Zwykle towarzyszy banalnym infekcjom górnych dróg oddechowych i ma charakter przemijający. Chrypka sama w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem zaburzeń ruchomości strun głosowych, co może mieć wiele przyczyn. Jakich? Tego dowiesz się z dalszej lektury.
Najczęstszą przyczyną jest infekcja dróg oddechowych powodująca stan zapalny i obrzęk błony śluzowej. Dodatkowo struny głosowe mogą być „zlepione” przez gęstą wydzielinę, która w tej sytuacji jest dość obfita. Chrypka rozwija się wówczas bardzo szybko i ma ostry przebieg, ale jest krótkotrwała.
Jeśli towarzyszą jej inne objawy infekcji dróg oddechowych, takie jak ból i zaczerwienienie gardła, kaszel i katar, powiększenie migdałków i węzłów chłonnych, rozpoznanie nie stanowi problemu.
Leczenie wymaga pozostania przez tydzień w domu, najlepiej w łóżku, stosowania leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych (ibuprofen, ketoprofen, diklofenak, paracetamol). Dodatkowo podaje się lek przeciwhistaminowy (cetyryzynę), aby zmniejszyć reakcję zapalną i podrażnienie, które towarzyszą chorobie. Antybiotyki zazwyczaj nie są konieczne, ponieważ najczęstszą przyczyną infekcji są wirusy.
Ostra chrypka jest też często spotykana u osób pracujących głosem – lektorów, wykładowców, nauczycieli, śpiewaków. Jest wtedy wynikiem przeciążenia strun głosowych, co wywołuje stan zapalny błony śluzowej krtani. Także u osób palących jest to częsta dolegliwość.
Jeśli chrypka przedłuża się mimo leczenia, konieczna jest konsultacja laryngologiczna. Podobnie w przypadku niewielkiej, ale długo utrzymującej się chrypki, a także przy częstym nawracaniu objawów, należy zwrócić się do specjalisty. Niezbędne mogą się okazać także inne, niekoniecznie laryngologiczne, badania, np. prześwietlenie lub tomografia klatki piersiowej, gastroskopia, echo serca.
Chrypka może być bowiem objawem tętniaka aorty piersiowej, niewydolności serca, refluksu żołądkowo-przełykowego, wola tarczycy, polipów i guzów strun głosowych. Najgroźniejszy jest jednak rak krtani. Wszystkie te schorzenia należy wtedy wykluczyć lub poddać leczeniu przyczynowemu.
Chrypka może też wystąpić jako powikłanie po operacji tarczycy. Wówczas leczenie jest niemożliwe, bo jej przyczyną jest uszkodzenie nerwu poruszającego mięśnie sterujące strunami głosowymi. Konieczna jest wówczas rehabilitacja i ćwiczenia foniatryczne – te nie dają jednak żadnej gwarancji, że objawy ustąpią.
Nie zawsze udaje się zidentyfikować przyczynę chrypki. Mówi się wówczas o chrypce czynnościowej. Może być ona spowodowana przez zaburzenia neurologiczne lub psychiatryczne.
Pochrząkiwanie wynikające z wrażenia, że w gardle ciągle coś przeszkadza, bywa wynikiem nieprawidłowego napięcia mięśni gardła i krtani w przebiegu dystonii. Spotyka się ją także w chorobach przebiegających z uszkodzeniem pnia mózgu, np. w stwardnieniu rozsianym, guzach pnia mózgu.
Chrząkanie może być też tikiem, takim samym jak częste mruganie czy grymasy twarzy. Czasem występuje jako izolowany objaw, ale spotyka się je także w zespołach chorobowych, np. w ADHD. Jeśli jest ono uciążliwe dla pacjenta lub otoczenia, konieczna może być konsultacja psychiatryczna. Niekiedy zanik głosu wywołany bywa silnymi emocjami, atakiem lęku, wystąpić w przebiegu zaburzeń nerwicowych.
Stroboskopia to specjalistyczne badanie laryngologiczne umożliwiające ocenę pracy i zmian czynnościowych strun głosowych.
W tym celu wprowadza się do gardła laryngostroboskop lub laryngofiberoskop, tj. urządzenia oświetlające je światłem stroboskopowym, czyli przerywanym.
W urządzeniach najnowocześniejszych obrazy zapisywane są w pamięci komputera, co pozwala na porównywanie wyników badań na poszczególnych etapach leczenia.
Nie pal i unikaj zadymionych pomieszczeń. Dym tytoniowy uszkadza śluzówkę i zwiększa ryzyko raka. Nie nadużywaj alkoholu, unikaj mocnej kawy i herbaty, one też podrażniają i wysuszają śluzówkę.
Nawadniaj organizm. Pij 8 szklanek napojów niekofeinowych, bezalkoholowych i niegazowanych dziennie. Nie pij i nie jedz potraw bardzo zimnych i gorących.
Utrzymuj odpowiednią wilgotność powietrza w pomieszczeniach, w których śpisz i w których pracujesz. Zwalczaj kaszel. Nawykowy uszkadza struny głosowe.
Istnieje wiele substancji pochodzenia naturalnego, które mogą być pomocne w leczeniu chrypki i bólu gardła.
Tymianek utarty i wymieszany z olejem roślinnym może być stosowany jako okład na szyję, natomiast po zalaniu wrzątkiem i wystudzeniu można nim płukać gardło.
W podobny sposób stosować można szałwię lekarską, która działa przeciwzapalnie, odkażająco i łagodząco. Dodatkowo można ją wymieszać z rumiankiem, który także łagodzi stany zapalne.
Dobrym sposobem na chrypę jest regularne picie śluzowych naparów z siemienia lnianego.
W infekcjach i stanach zapalnych dróg oddechowych skuteczny jest nagietek lekarski, prawoślaz i mięta. Wspomniane substancje roślinne można także spotkać w tabletkach do ssania, które są wygodniejsze w użyciu.
Domowym, wypróbowanym sposobem na chrypę jest płukanie gardła roztworem soli kuchennej lub soli emskiej. Skuteczne są inhalacje z sody oczyszczonej.
