Kobiece nowotwory: Jak nie dać im szans
Ze strachu przed diagnozą często staramy się nawet nie myśleć o tych groźnych chorobach. To błąd! Jest coraz więcej badań, które przez bardzo wczesne wykrycie zmian chorobowych, chronią nas przed ich rozwojem. Trzeba tylko z nich korzystać!
Złośliwe guzki sutka
Rak piersi jest najczęstszym typowo kobiecym nowotworem. Każdego roku wykrywa się ok. 8 tys. jego nowych przypadków. Choć nie każdy guzek jest złośliwy, to zawsze trzeba go dokładnie zbadać.
Co zwiększa ryzyko?
Obecność wadliwych genów BRCA1 oraz BRCA2 (choć nie przesądza o chorobie), wczesna pierwsza miesiączka i późna menopauza, wiek powyżej 50 lat. Nieco rzadziej chorują panie, które urodziły dzieci w młodym wieku i karmiły piersią. Tak jak w przypadku innych nowotworów ryzyko zmniejsza zdrowa dieta, unikanie palenia i nadwagi oraz odpowiednia dawka ruchu.
Ochronne badania
Najważniejsze z nich to USG i mammografia, ponieważ pozwalają wykryć bardzo małe guzki, niewyczuwalne w czasie samobadania piersi. Ultrasonografię warto wykonywać raz do roku, w 7.-10. dniu cyklu. Badanie poleca się szczególnie młodszym paniom, których piersi mają bardziej gruczołową niż tłuszczową budowę. Kobiety w wieku 50-69 lat raz na 2 lata, bez skierowania mogą wykonać bezpłatnie mammografię. Oprócz badań powinnyśmy raz w miesiącu same dokładnie sprawdzać, czy w biuście nie pojawiły się podejrzane zgrubienia.
Rak szyjki macicy
To drugi co do częstości występowania nowotwór dotykający kobiety na świecie. Rozwija się powoli, jest łatwy do rozpoznania i we wczesnym stadium całkowicie uleczalny!
Co zwiększa ryzyko?
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Jest on przenoszony praktycznie wyłącznie drogą płciową, dlatego im większa liczba partnerów seksualnych, tym większe ryzyko choroby.
Jak się chronić?
Regularne wykonywanie cytologii umożliwia wykrycie tzw. zmian przednowotworowych, czyli nieprawidłowych komórek, których jest jeszcze na tyle niewiele, że nie dają żadnych objawów i są łatwe do usunięcia. Badanie powinnyśmy robić raz na rok lub nawet częściej - w zależności od wyników. Warto też zrobić test na obecność wirusa HPV - jeśli jesteśmy zarażone, wcześniej zaczniemy działać, by zmniejszyć ryzyko rozwoju raka.
Jak odczytać wyniki cytologii według nowej skali Bethesda
Zamiast grup od I do IV często stosuje się bardziej szczegółowe opisy. Rozszyfrowujemy zawarte w nich skróty.
FL - wynik prawidłowy, oznacza, że nie ma podejrzanie zmienionych komórek.
ASC-US - jest to wynik nieprawidłowy, który oznacza, że w organizmie toczy się proces zapalny. Obecne są bakterie lub wirusy, nie wykryto jednak żadnych komórek nowotworowych.
ASC-H - wynik wymaga wzmożonej czujności, ponieważ oznacza wykrycie komórek, które mogą się przekształcić w nowotworowe.
LSIL CIN I - wynik wskazuje na nieprawidłowe komórki.
HSIL - wynik sygnalizuje obecność licznych komórek, z których może rozwinąć się rak. Jeśli nawet okaże się, że komórki rakowe są obecne, szanse na całkowite wyleczenie są bardzo duże!
Groźne zmiany w jajnikach
Są podstępne, ponieważ bardzo długo nie dają żadnych objawów. Dlatego tak ważne jest, by ginekologa odwiedzać regularnie, a nie tylko wtedy, gdy czujemy dolegliwości.
Co zwiększa ryzyko
Jedna na dziesięć kobiet, u których stwierdza się ten nowotwór, ma predyspozycje genetyczne (m.in. mutację w genach BRCA1, BRCA2). Ryzyko zwiększa też przebyty rak piersi oraz częste nowotwory w rodzinie. Na rozwój choroby (podobnie jak wielu innych nowotworów) może wpływać otyłość, palenie i dieta bogata w tłuszcze zwierzęce.
Jak się chronić?
Najskuteczniejszym sposobem jest coroczne badanie USG, tzw. transwaginalne, czyli przezpochwowe. Dzięki niemu lekarz może dokładnie obejrzeć jajniki, i jeśli są na nich guzki - ocenić, czy ma do czynienia ze zmianą łagodną (np. torbiel), czy raczej powinien podejrzewać nowotwór.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, wykonywane są dodatkowe badania, m.in. analizy markerowe. Specjalny test wykrywa w surowicy krwi białko, które produkują komórki raka jajnika. O chorobie może świadczyć podwyższony poziom markera Ca 125 i Ca 19.9. Wykonuje się też laparoskopię diagnostyczną i pobiera wycinki do badania. W przypadku ryzyka genetycznego możliwe jest profilaktyczne usunięcie jajników.
