Leczymy atopowe zapalenie skóry

Wyprysk atopowy, czyli inaczej atopowe zapalenie skóry (AZS), jest przewlekłą chorobą alergiczną mającą podłoże genetyczne. Charakteryzuje się bardzo nasilonym świądem skóry. Cierpi na nie ok. 10-20 proc. dzieci. Mniej więcej połowa przypadków AZS zaczyna się w ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia dziecka, a do 1. urodzin objawy pojawiają się już u 70-80 proc. chorych maluszków. Jeśli podejrzewasz, że twój smyk cierpi na AZS albo diagnoza została już postawiona, sprawdź, w jaki sposób możesz pomóc dziecku.

Pierwsze symptomy atopowego zapalenia skóry można zauważyć pomiędzy 3. a 6. miesiącem życia. Jest to tzw. wyprysk atopowy wczesnego dzieciństwa. Zmiany zwykle występują na twarzy, a zwłaszcza na policzkach. Przypominają one silne rumieńce, a na dodatek łuszczą się i swędzą. W cięższych przypadkach wysypka ma postać pęcherzyków, z których sączy się zasychająca w strupy wydzielina.

U wielu dzieci pojawia się również ciemieniucha (są to żółtoszare łuski na owłosionej skórze głowy). Niektóre niemowlęta mają także zmienione płatki uszne: w zgięciach małżowiny widać małe, czerwone pęknięcia (uszy wyglądają tak, jakby były naderwane). U dzieci powyżej 3. roku życia zmiany (tzw. wyprysk atopowy późnego dzieciństwa) mają nieco inny charakter - występują głównie w zgięciach kończyn, na nadgarstkach, wokół szyi, na twarzy i tułowiu. Bardzo swędzą i przypominają liszaje.

Ponieważ maluch stale się drapie, na skórze tworzą się ranki i pojawia się stan zapalny. Świąd nasila się w nocy. Dziecko nie może przez to spać, jest niespokojne i drażliwe. Traci też apetyt. Atopowemu zapaleniu skóry często towarzyszy alergia na białka mleka krowiego. Ale nie tylko - maluchy dotknięte tą chorobą mogą być także uczulone na pyłki roślin, pleśnie, roztocza, metale, sierść zwierząt, związki chemiczne zawarte w proszkach do prania, itp. W skrajnych wypadkach może to być kilkadziesiąt różnych alergenów. Objawy AZS nasilają się też pod wpływem stresu, infekcji i przegrzania organizmu.

Maluch cierpiący na AZS powinien być pod stałą opieką alergologa i dermatologa. Podstawą leczenia jest unikanie szkodliwych czynników wywołujących przykre dolegliwości. Zazwyczaj konieczne jest też leczenie objawowe, które zależy m.in. od wieku malca, stopnia nasilenia zmian i od tego, czy problemom skórnym towarzyszy też alergia układu oddechowego, nietolerancja pokarmowa albo alergia kontaktowa.

Specjaliści oprócz zalecenia odpowiedniej pielęgnacji, mogą zapisać maluszkowi leki antyhistaminowe (jak Fenistil, Claritine, Xyzal, Zyrtec, itp.), łagodzące objawy alergii. Stosuje się też niwelujące wysypkę i świąd maści ze sterydami oraz uspokajającą hydroksyzynę, dzięki której smyk mniej się drapie.

Skóra atopika potrzebuje regularnej oraz starannej pielęgnacji. Oto jej główne zasady:

● Dziecko staraj się myć raczej pod prysznicem niż w wannie. Jeśli już zdecydujesz się na to drugie, kąpiel nie powinna trwać dłużej niż 5-10 minut. Woda musi być letnia - byłoby dobrze, gdyby temperatura wahała się między 30°C a 35°C.

● Do mycia ciała maluszka używaj emolientów - s ą t o p reparaty o właściwościach silnie nawilżających i natłuszczających (np.: Oilatum, Emolium, Oillan). Zapobiegają one utracie wody oraz zmniejszają świąd. Możesz kupić je w aptekach (są dostępne bez recepty) i drogeriach.

● Po kąpieli nie pocieraj skóry malca ręcznikiem, ale delikatnie osuszaj ją, punktowo przykładając do niej ręcznik.

● Codziennie wcieraj w ciałko dziecka preparaty natłuszczające lub np. zapisaną przez dermatologa maść cholesterolową z witaminami A i E (można zrobić ją w aptece na receptę).

● Przesuszone miejsca na skórze dziecka natłuszczaj kilkakrotnie w ciągu dnia.

● Regularnie obcinaj brzdącowi paznokcie na krótko - to utrudni mu rozdrapywanie ranek.

● Jeżeli stan skóry na buzi malca wyraźnie się pogorszy, do mycia dziecka najlepiej używaj niegazowanej wody mineralnej.

● Głowę maluszka myj łagodnym szamponem - dobrze, by był rozcieńczony pół na pół z wodą.

● Dbaj o to, żeby w mieszkaniu nie było za ciepło - pocenie się sprzyja zaostrzeniu choroby. Optymalna temperatura w pomieszczeniach to ok. 20°C.

Tak, ponieważ substancje zawarte np. w środkach czystości czy proszkach do prania mogą podrażniać śluzówki malca lub wywoływać uczulenie. Dlatego w domu lepiej jest ograniczyć użycie "chemii", zaś ubranka prać w płynach i proszkach dla alergików.

Mimo że skóra chorego na AZS maluszka nie wygląda zdrowo, kontakt z nim jest całkowicie bezpieczny. Niestety, czasem z powodu niewiedzy, dzieci te bywają izolowane od rówieśników.

Wokół leków z tej grupy narosło sporo mitów. Tymczasem stosowane miejscowo leki steroidowe szybko poprawiają stan skóry chorego dziecka. Pomagają m.in. zwalczyć wysypkę oraz świąd, co przynosi ulgę maluchowi - a trzeba pamiętać, że leczenie AZS przede wszystkim ma na celu złagodzenie objawów i zaleczenie stanu zapalnego. Jeśli tylko maści sterydowe stosuje się w odpowiedni sposób, zgodnie z zaleceniami lekarza, to są one całkowicie bezpieczne dla maluszka.

Konsultacja: dr Ewa Najberg, alergolog z Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Tekst: Patrycja Nowakowska