Na czym polega hormonalna terapia zastępcza?

Najlepiej już wówczas, gdy pojawią się pierwsze objawy niedoboru estrogenów i progesteronu. Na początku są to zaburzenia cyklu miesiączkowego – najczęściej jego wydłużenie, często przedłużone i obfite krwawienia oraz objawy, które wszystkim kojarzą się z menopauzą: uderzenia gorąca z poceniem, drażliwość, nerwowość, kłopoty ze snem, płaczliwość, wahania nastroju. Oczywiście moment, kiedy weźmiemy pierwszą tabletkę lub przykleimy plaster HTZ, jest sprawą indywidualną i decydujemy o tym z lekarzem.

Zanim zapadnie decyzja o zastosowaniu HTZ, powinnyśmy zrobić różnorodne badania, np. oznaczenie stężenia wybranych hormonów, badanie ginekologiczne połączone z przezpochwowym usg, cytologia, podstawowe badania ogólne (morfologia, CRP, mocz) oznaczenie stężenia glukozy, oznaczenie stężenia trójglicerydów i cholesterolu.

Niezbędny jest również pomiar ciśnienia i ocena wagi ciała – warto obliczyć BMI i zmierzyć obwód talii. Zalecana jest też, jak u każdej kobiety w tym okresie, mammografia.

Badania ze skierowaniem od ginekologa i lekarza pierwszego kontaktu są w dużej części bezpłatne. Po przeanalizowaniu wyników będzie można ostatecznie stwierdzić, czy możemy brać HTZ, a jeśli tak – dobrać najkorzystniejszy schemat terapii.

Preparaty HTZ dobiera się indywidualnie "na miarę", dlatego nie można powiedzieć, że jakaś forma podawania jest najlepsza. Dla wielu z nas odpowiedniejsza będzie terapia doustna, zwłaszcza, gdy mamy zbyt wysoki poziom cholesterolu (tabletka obniży go w większym stopniu, niż hormony z plastra).

Jednak problem zaczyna się, gdy przyjmujemy już kilka leków, mamy dolegliwości żołądkowe lub ze strony wątroby. Wtedy lepiej wybrać plastry, bo leki podawane przez skórę omijają układ pokarmowy.

Plastry są wygodne, przykleja się je raz na kilka dni. Uwalniają precyzyjną dawkę hormonów, co sprzyja utrzymaniu ich odpowiedniego stężenia we krwi. Terapia w postaci plastrów ma dodatkowy plus: obniża stężenie trójglicerydów i, co ważne, jest bezpieczna dla naczyń żylnych – nie zwiększa ryzyka powstawania zakrzepów.

Ginekolog zalecając HTZ ma do wyboru trzy schematy terapii, w zależności od naszego wieku, objawów i potrzeb:

• Wyłącznie progestagen: Stosuje się go w przypadku nieregularnych miesiączek, gdy przyczyną jest niedobór progesteronu.
• Tylko estrogeny: Zalecane wyłącznie wtedy, gdy przeszłyśmy operację usunięcia macicy, najczęściej z powodu mięśniaków.
• Estrogeny i progestagen: To terapia dla kobiet z zachowaną macicą. Dzięki dodaniu progestagenu zapobiega się rozrostom błony śluzowej macicy.

Pierwsze efekty, czyli złagodzenie przykrych objawów związanych z menopauzą, pojawiają się już po kilku dniach. Jednak żeby całkowicie pozbyć się dolegliwości trzeba poczekać 4-8, a maksymalnie 12 tygodni. Wszystko zależy od tego, jaką dawkę hormonów przepisał nam lekarz. Jeśli bierzemy preparat niskodawkowy, na efekty będziemy musiały poczekać dłużej.

Trudno stwierdzić jak długo będziemy przyjmować HTZ. Zależy to od naszych potrzeb - niektóre kobiety przyjmują ją przez kilka lat. Po jakimś czasie można spróbować odstawić hormony lub zmniejszyć ich dawkę i sprawdzić, czy przykre objawy powracają. Jeśli będziemy czuły się dobrze, można pomyśleć o przerwaniu terapii. Jeśli uderzenia gorąca i nerwowość powrócą, możemy wznowić kurację.

Tylko częściowo i krótkotrwale. Preparaty zawierające tzw. fitoestrogeny oraz wyciągi pluskwicy groniastej mogą nieznacznie zmniejszać uderzenia gorąca i towarzyszące im zlewne poty. Ich efekt ma siłę oddziaływania podobną do placebo (sądzę, że coś działa, więc czuję, że mi pomaga).

U kobiet, które stosowały HTZ w postaci estrogenów i progestagenu, ryzyko raka piersi wzrosło w małym stopniu po 5 latach terapii. Nie obserwowano natomiast wzrostu ryzyka raka piersi po 7 latach terapii samym estrogenem.

• Badania kontrolne. Przestrzegaj zaleceń lekarza, który przepisał ci kurację. Pilnuj terminów wizyt. Powinnaś się spotkać z lekarzem po 2-3 miesiącach stosowania HTZ. Potem zazwyczaj zaleca się kontrole co pół roku.
• Dieta. W okresie przekwitania słabnie przemiana materii, aby utrzymać wagę w normie, zmniejsz porcje jedzenia o jedną piątą, mięso zamień na ryby, ziemniaki na kasze. Jedz dużo warzyw na surowo. W diecie nie może zabraknąć produktów bogatych w wapń (mleka, serów, jogurtów) oraz w kwasy omega-3 (ryby morskie, olej rzepakowy). Wzmacniają kości i serce.
• Zioła i inne leki. W czasie stosowania HTZ zrezygnuj z zażywania preparatów zawierających wyciąg z dziurawca. Leki te mogą zaburzać działanie HTZ. Można zaś stosować herbatki ziołowe, np. na dolegliwości trawienne czy przeziębienie. Jeśli bierzesz inne leki prócz HTZ, powiedz o tym swojemu lekarzowi.