Plamy wątrobowe. Skąd się biorą, jak je usunąć

Pani Wanda (43 l.) przyszła do mojego gabinetu z powodu różnej wielkości brązowych plamek na rękach i dekolcie. Pojawiły się one na jej skórze po lecie.

− Jestem bardzo zaniepokojona. Zawsze dużo przebywałam na słońcu, opalałam się i nie miałam takich przebarwień na skórze. Obawiam się, że mogą to być jakieś zmiany nowotworowe. Tyle się teraz mówi o czerniaku... – powiedziała pacjentka.

Starannie obejrzałem przez dermatoskop plamki. Wyglądały jak duże piegi. − Nie ma się czym martwić − stwierdziłem. − Te plamy potocznie nazywa się plamami wątrobowym lub starczymi albo zmianami pigmentacyjnymi. − Czy to oznacza, że mam chorą wątrobę? − spytała pani Wanda.

− Plamy te nie mają nic wspólnego z chorobami wątroby. Nazwa plama wątrobowa wywodzi się z pojęcia Macua hepatica, które oznacza przebarwienie skóry o zabarwieniu podobnym do koloru wątroby − wyjaśniłem. − Przebarwienia tego typu zwykle pojawiają się między 30. a 50. r. życia. Nie ustalono przyczyn ich powstawania. Wiadomo jednak, że sprzyjają im zmiany hormonalne i ekspozycja na słońce oraz skłonność rodzinna. Są rozmaite przebarwienia, różniące się wyglądem.

− Jakie są te różnice? – dopytywała pacjentka. − Na twarzy i dekolcie mogą powstać plamy soczewicowate, większe od zwykłych piegów, o wyraźnym konturze. Zwykle mają je osoby o jasnej karnacji. Plama rozlana, bez ostrej granicy to malesma, zwana też ostudą. Może się utworzyć po ciąży, pod wpływem tabletek antykoncepcyjnych lub hormonalnej terapii zastępczej. Takie zmiany występują zwykle symetrycznie na czole i policzkach.

Tworzą się też pod wpływem słońca, wskutek alergii. Zwykle jest to reakcja na stosowanie niektórych ziół (np. dziurawca) lub kosmetyków (np. perfum czy de- zodorantów). Zdarzają się też przebarwienia pozapalne, np. po ukąszeniu owadów. − A plamy na dłoniach? − To te tzw. plamy wątrobowe. Jest to rodzaj plam soczewicowatych, utrwalonych po latach nadmiernej ekspozycji na słońce. Melasma na dłoniach pojawia się zwykle po stosowaniu leków hormonalnych, preparatów ziołowych lub w wyniku alergii − tłumaczyłem.

− A czy można się jakoś pozbyć tych plamek? − Owszem, ale zwykle trwa to bardzo długo, nawet kilka lat. Można kupić w aptece kremy wybielające z kwasami owocowymi lub skorzystać ze specjalistycznych zabiegów w dobrym gabinecie kosmetycznym. By uniknąć przebarwień na skórze, należy przez cały rok stosować kremy z wysokim filtrem, aby chronić skórę przed ekspozycją na promieniowanie UV. Smarować nie tylko twarz, ale i dłonie. Jeśli te zabiegi nie pomogą, trzeba iść do dermatologa, który dobierze indywidualną kurację.

Może też zalecić odpowiednie dla danego typu skóry zabiegi złuszczające. 

Osoby mające na skórze znamiona lub przebarwienia powinny je starannie obserwować. Każda zmiana zabarwienia, kształtu, zaczerwienienie, krwawienie lub wydzielanie się osocza powinno skłonić do odwiedzenia dermatologa lub onkologa, aby lekarz stwierdził, czy nie rozwija się czerniak.

Dr Grzegorz Borstern, spec. chorób wewn.