Pneumokoki: Objawy, choroby i leczenie
Pneumokoki to groźne bakterie przenoszone drogą kropelkową. W pierwszej kolejności atakują układ oddechowy, wywołując ostre zapalenie płuc. Niestety zdążyły się uodpornić na niektóre antybiotyki. Są dużym zagrożeniem dla dzieci, osób starszych i z osłabioną odpornością. Zdarza się, że powodują też zakażenie krwi, zapalenie wsierdzia, opon mózgowo-rdzeniowych, a nawet sepsę. Jak objawia się zakażenie pneumokokami, na czym polega leczenie i czy można uchronić się przed tymi groźnymi bakteriami?
Pneumokoki (inaczej Streptococcus pneumoniae) nazywane też dwoinkami zapalenia płuc to bakterie należące do paciorkowców. Istnieje kilka szczepów, które rozróżnia się na podstawie zewnętrznej warstwy bakterii, tzw. osłonki. Niestety niektóre z pneumokoków zdążyły uodpornić się na część antybiotyków. To jednak nie jedyny powód zagrożenia – innym jest sposób przenoszenia się tych drobnoustrojów. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową – wystarczy, że chora osoba (a nawet nosiciel) kichnie lub kaszlnie, by pneumokoki dostały się do naszego organizmu. W dodatku najchętniej zagnieżdżają się w błonie śluzowej nosa i górnych dróg oddechowych. Gdy dochodzi do ich namnożenia, atakują płuca, a zdarza się, że także inne narządy.
Na zakażenie pneumokokami, a także powikłania po chorobie szczególnie narażone są dzieci do 2. roku życia, a także starsze osoby po 65. roku życia. W grupie ryzyka znajdują się też osoby z osłabioną odpornością: nosiciele wirusa HIV, zmagający się z AIDS, nowotworami, a także chorobami przewlekłymi (np. cukrzycą czy niewydolnością nerek).
Ludzki organizm jest odporny tylko na jeden szczep pneumokoków. Jeśli trafią do niego inne, dochodzi do infekcji górnych dróg oddechowych oraz ostrego zapalenia płuc (pneumokoki odpowiadają za ok. 50% bakteryjnych zakażeń płuc). Mogą też wywoływać zapalenie ucha środkowego, spojówek oraz zatok nosa. Znacznie groźniejsze są jednak zakażenia inwazyjne, kiedy pneumokoki atakują narządy, a dodatkowo przenikają do krwi. Istnieje wtedy duże ryzyko zapalenia wsierdzia, stawów, kości i szpiku oraz zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. W krytycznych przypadkach dochodzi do sepsy, czyli ogólnoustrojowego zakażenia. Śmiertelność wynosi wtedy nawet 25% (dotyczy głównie osób starszych i z osłabioną odpornością).
Zakażenie pneumokokami diagnozowane jest na podstawie badań mikrobiologicznych (np. wymaz z nosa lub gardła, badanie wydzieliny z dolnych dróg oddechowych lub płynu z opon mózgowo-rdzeniowych). Bakterie zwalcza się antybiotykami, dlatego tak ważne jest określenie konkretnego szczepu. Warto też wiedzieć, że wiele osób (w szczególności dzieci do 5. roku życia) jest jedynie nosicielami pneumokoków, które nie wyrządzają szkody w organizmie. Do zachorowania dochodzi dopiero na skutek osłabienia odporności. Aby zacząć leczenie, powinna więc zostać potwierdzona obecność bakterii i muszą wystąpić objawy zakażenia (kaszel, gorączka, gęsta wydzielina z dróg oddechowych, ból w klatce piersiowej, duszności itp.).
Zwalczanie pneumokoków
Zakażenie pneumokokami zwalcza się antybiotykami, zazwyczaj z grupy penicylin i cefalosporyn, a także makrolidami. W przypadku zakażeń inwazyjnych (obejmujących też krew) konieczna jest hospitalizacja i stałe monitorowanie stanu zdrowia pacjenta. Najlepszą ochroną są szczepienia. Obecnie dostępna jest szczepionka chroniąca przed 13 najgroźniejszymi szczepami pneumokoków. Mogą ją przyjmować zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe (jest w szczególności polecana ludziom starszym i z osłabioną odpornością).
