Poradnik pacjenta - poznaj swoje prawa cz. 1
Czy wiesz, do jakich bezpłatnych świadczeń medycznych masz prawo, ile razy w koku możesz zmieniać lekarza i kiedy nie musisz mieć skierowania oraz jak długo ważna jest recepta? Jeśli masz wątpliwości, przeczytaj pierwszą część poradnika dotyczącego praw pacjenta.
W ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego pacjent ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Pacjent ma prawo do świadczeń zgodnie z potrzebą kliniczną, niezależnie od swojej sytuacji materialnej.
Świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych obejmują prawo do: świadczeń zdrowotnych, świadczeń zdrowotnych rzeczowych i świadczeń towarzyszących.
Świadczenia zdrowotne to działania służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne podejmowane przez osoby wykonujące zawód medyczny.
Świadczenia zdrowotne rzeczowe związane są z procesem leczenia; należą do nich leki oraz wyroby medyczne, w tym wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi i środki pomocnicze.
Świadczenia towarzyszące to zakwaterowanie i wyżywienie w zakładzie opieki zdrowotnej całodobowej lub całodziennej oraz usługi transportu sanitarnego.
Pacjent ma prawo do gwarantowanych świadczeń opieki zdrowotnej określonych w tzw. pozytywnym koszyku świadczeń. Innymi słowy: "czego nie ma w koszyku, do tego pacjent nie ma prawa".
Zakwalifikowanie danego świadczenia do koszyka świadczeń będzie oznaczało jego finansowanie w całości lub w części ze środków publicznych.
Aby dane świadczenie zostało umieszczone w koszyku, będzie ono oceniane pod względem kosztów i efektów leczniczych.
Rozporządzenia nt. koszyka świadczeń gwarantowanych są publikowane w Dzienniku Ustaw, można jednak szukać informacji np. na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia czy Narodowego Funduszu Zdrowia.
- osoby ubezpieczone
- osoby nieubezpieczone, które spełniają kryteria dochodowe do otrzymania świadczeń z pomocy społecznej
- osoby, które nie ukończyły 18. roku życia
- kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu
Pacjentowi przysługuje prawo wyboru:
- lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. W ciągu roku kalendarzowego pacjent może dwukrotnie i bezpłatnie zmienić swoją decyzję
- lekarza specjalisty (udzielającego ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych)
- lekarza dentysty
- szpitala
Pacjent ma prawo do świadczeń opieki zdrowotnej bez skierowania w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, w tym nocnej i świątecznej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, udzielanej w formie ambulatoryjnej i wyjazdowej. Skierowanie nie jest wymagane w stanach nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Ponadto skierowanie nie jest wymagane w przypadku ambulatoryjnych
świadczeń specjalistycznych:
- ginekologa i położnika
- dentysty
- dermatologa
- wenerologa
- onkologa
- okulisty
- psychiatry
Nie jest wymagane również skierowanie dla:
- osób chorych na gruźlicę
- osób zakażonych wirusem HIV
- inwalidów wojennych i osób represjonowanych oraz kombatantów
- cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych
- osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych - w zakresie lecznictwa odwykowego
- uprawnionego żołnierza lub pracownika, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa
Pacjent na podstawie skierowania ma prawo do badań diagnostycznych, leczenia uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej, leczenia szpitalnego oraz ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych.
Udzielanie świadczeń pacjentowi bez skierowania zwalnia Narodowy Fundusz Zdrowia z obowiązku ich finansowania i obciąża kosztami pacjenta.
W szpitalu i zakładzie specjalistycznej ambulatoryjnej opieki zdrowotnej świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych są udzielane na podstawie listy oczekujących, według kolejności zgłoszenia.
- Listę oczekujących prowadzi się w sposób zapewniający poszanowanie zasady sprawiedliwego, równego, niedyskryminującego i przejrzystego dostępu, zgodnego z kryteriami medycznymi.
- Pacjent musi zostać pisemnie poinformowany o terminie planowanego przyjęcia do szpitala, w tym o terminie planowanego zabiegu operacyjnego i o terminie udzielenia świadczenia medycznego u specjalisty oraz ma prawo wiedzieć, dlaczego wybrano ten właśnie termin.
- Lista oczekujących jest częścią dokumentacji medycznej prowadzonej przez szpital czy przychodnię.
- Pacjent, w celu jednego świadczenia może być wpisany na jedną listę oczekujących w jednym szpitalu czy jednej przychodni.
- Pacjent, który w wyznaczonym terminie nie może poddać się zaplanowanemu zabiegowi lub gdy z niego zrezygnował, ma obowiązek niezwłocznie powiadomić o tym szpital lub przychodnię.
Szpital lub zakład specjalistycznej ambulatoryjnej opieki zdrowotnej może zmienić ustalony termin tylko wyjątkowo. Są to sytuacje, których nie można było przewidzieć w chwili ustalenia terminu. Zmiana terminu zawsze wymaga poinformowania pacjenta w każdy dostępny sposób i podania przyczyny takiej zmiany. Jeżeli ze wskazań medycznych wynika, że stan zdrowia pacjenta pogorszył się, ma on prawo do otrzymania wcześniejszego leczenia niż przewiduje to lista oczekujących. W nagłych przypadkach pomoc medyczna musi być udzielona z pominięciem listy oczekujących.
Recepta ważna jest przez 30 dni od daty wystawienia. Od tej zasady istnieją wyjątki: recepty na antybiotyki oraz recepty wystawione w ramach pomocy doraźnej - ważne są do 7 dni; recepty na leki lub wyroby medyczne sprowadzane z zagranicy dla użytkowników indywidualnych - 120 dni od daty wystawienia; recepty na preparaty immunologiczne, przygotowane dla indywidualnego pacjenta - ważne do 90 dni od daty wystawienia.
Kampania społeczna "Prawa Pacjenta, Moje Prawa"
