Przewlekła choroba nerek: Przyczyny, objawy i leczenie
Szacuje się, że aż 600 mln osób na całym świecie, a w Polsce ponad 4 mln zmaga się z przewlekłą chorobą nerek (PChN). Niestety aż 95% przypadków w naszym kraju zostaje wykrytych dopiero, gdy dochodzi do skrajnej niewydolności tych narządów, co zazwyczaj kończy się przedwczesną śmiercią. Choroba rozwija się latami i długo nie daje żadnych objawów, często jest jednak powikłaniem innych schorzeń przewlekłych, np. cukrzycy i nadciśnienia. Dlatego tak ważne są regularne badania kontrolne, które pozwolą szybko wykryć "cichego zabójcę nerek".
Przewlekła choroba nerek (PChN) polega na trwałym uszkodzeniu lub zmniejszeniu nefronów, z których zbudowane są nerki. O chorobie mówi się, kiedy uszkodzenie nerek trwa dłużej niż 3 miesiące. PChN rozwija się zazwyczaj przez 10 lat i ma charakter postępujący, przy czym do największych uszkodzeń dochodzi na samym początku choroby. Nerki ulegają stopniowemu zwapnieniu i coraz gorzej pełnią swoje funkcje (oczyszczanie krwi, usuwanie zbędnych produktów przemiany materii, usuwanie toksyn i resztek substancji chemicznych, np. leków, regulowanie poziomu niektórych pierwiastków w organizmie oraz wydzielanie hormonów).
Przyczyną przewlekłej choroby nerek często są powikłania innych chorób, najczęściej cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i miażdżycy. Do uszkodzeń narządów prowadzi też kłębuszkowe zapalenie nerek, kamica nerkowa oraz wielotorbielowate zapalenie nerek.
Przewlekła choroba nerek latami nie daje żadnych charakterystycznych objawów. Jeśli spowodowana jest nadciśnieniem tętniczym lub cukrzycą, w moczu pojawiają się nieliczne albuminy. Chory częściej oddaje też mocz w nocy. W przypadku stanu zapalnego nerek w moczu obecne jest białko i krew, a ciśnienie tętnicze bardzo wzrasta. Z czasem widoczne stają się obrzęki na ciele, zwłaszcza w obrębie nóg. Inne objawy, które zazwyczaj bagatelizujemy, to uczucie osłabienia, utrata apetytu i dziwny smak potraw, nudności i wymioty, przebarwienia skóry, bóle w klatce piersiowej, mrowienie i świąd skóry.
PChN wyniszcza nie tylko nerki. Niedostateczne filtrowanie krwi i słabsze usuwanie toksyn, a także brak zachowanej równowagi niektórych pierwiastków (przede wszystkim sodu i potasu) obciąża serce i inne narządy. Może być przyczyną zawału czy udaru, a także zaburzeń układu nerwowego.
Podstawą diagnostyki chorób nerek są badania moczu i krwi. Zaburzenie pracy narządów stwierdza się na podstawie wskaźnika GFR, czyli stężenia kreatyniny w surowicy krwi w oparciu o wagę, wiek i płeć pacjenta. Wskaźnik wyższy niż 90 świadczy o prawidłowej pracy nerek. PChN stwierdza się, jeśli GFR wynosi mniej niż 60.
Niestety leczenie przewlekłej choroby nerek nie jest w stanie zregenerować narządów. Celem jest jedynie zahamowanie lub spowolnienie dalszych uszkodzeń za pomocą środków farmakologicznych i restrykcyjnej diety.
Przewlekła choroba nerek a dieta
Nie istnieje uniwersalna dieta idealna przy PChN, ponieważ choroba ma różne przyczyny. Inaczej powinien odżywiać się pacjent zmagający się także z nadciśnieniem i miażdżycą, a inaczej diabetyk. Dlatego dieta powinna być konstruowana indywidualnie. Warto jednak wiedzieć, że dużym obciążeniem dla nerek jest spożywanie białka. Dlatego powinno się ograniczać ilość spożywanego mięsa, ryb i warzyw strączkowych. Kluczowe jest też picie wody w takich ilościach, by mocz miał jasną barwę, oraz wykluczenie soli z diety (poniżej 5 mg na dobę).
