Przyczyny uporczywego kaszlu
Na początek wyjaśnijmy jedno – kaszel to nie choroba. To objaw. Leczenie kaszlu bez ustalenia, co jest jego przyczyną, z założenia jest więc skazane na porażkę. Natomiast łagodzenie samego objawu, poprzez podawanie leków zmniejszających odruch kaszlu, może być wręcz szkodliwe. Bo kaszel natura wymyśliła po to, by ratować nas przed zadławieniem czy uduszeniem.
Jest to obronny odruch organizmu, mający na celu usunięcie z dróg oddechowych zalegających tam ciał obcych (dlatego kaszlemy np. po zakrztuszeniu się) lub nadmiaru śluzu, czyli flegmy. Przyczyn kaszlu może być bardzo dużo i może on występować jako objaw towarzyszący wielu schorzeniom. Niektóre są bardzo poważne, inne całkiem błahe. Wymieńmy te najpowszechniejsze.
Nieżyt nosa i zatok
Przebieg wszelkich sezonowych infekcji, które najczęściej wrzucamy do jednego worka pod hasłem "przeziębienie lub grypa", zwykle jest dość podobny. Najpierw pojawia się katar, a kilka dni po nim - kaszel. Dlaczego tak jest? Ponieważ wydzielina z górnych dróg oddechowych, spływająca z zatok przez nos aż do gardła, podrażnia receptory kaszlu znajdujące się w okolicy ujścia przełyku. Odczuwamy to najczęściej jako charakterystyczne drapanie w gardle, które kończy się kaszlem.
Im więcej kaszlemy, tym bardziej podrażniamy gardło, a to uruchamia lawinę kolejnych objawów - śluzówka gardła również staje się zaczerwieniona i kaszel się nasila. Żeby z nim wygrać, trzeba wyleczyć katar. Dbać o higienę nosa, często wydmuchiwać wydzielinę, stosować krople i inhalacje, a u dzieci, które same tego nie potrafią, konieczne jest odciąganie kataru. Błędem jest jednak myślenie, że katar nadkaża dolne drogi oddechowe. Odkasływanie wydzieliny, która pochodzi z oskrzeli i płuc, to już inna choroba.
Zapalenie oskrzeli i płuc
Kaszel z wykrztuszaniem ropnej lub śluzowej wydzieliny, czasem świszczący oddech - a w najcięższych przypadkach także ból w klatce piersiowej i duszności - to objawy zapalenia oskrzeli lub płuc, czyli chorób dolnego odcinka układu oddechowego.
Skąd się biorą? Zapalenie najczęściej powodowane jest przez bakterię - dwoinkę zapalenia płuc Streptococcus pneumoniae, choć nawet co trzeci przypadek tej choroby jest wywołany infekcją wirusową. Zapalenie oskrzeli i płuc to także częste powikłania grypy.
Co zatem zrobić z kaszlem, który towarzyszy tym chorobom? Można stosować syropy wykrztuśne, aby łagodniej i krócej je przechodzić, ale do całkowitego wyleczenia potrzebne jest podanie antybiotyku, o czym zawsze decyduje lekarz.
Warto wiedzieć, że po przebytym zapaleniu oskrzeli lub płuc kaszel może utrzymywać się jeszcze przez kilka, lub - w przypadku dzieci - kilkanaście dni. Okres rekonwalescencji po chorobie to ważny etap zdrowienia. Nie wolno się wtedy forsować, a po zakończeniu leczenia konieczne jest udanie się do lekarza na kontrolę i sprawdzenie, czy choroba nie pozostawiła trwałych zmian w płucach.
Refluks żołądkowo-jelitowy
Kaszlesz długotrwale sucho i wręcz boleśnie, czujesz ciągłe drapanie w gardle, jesteś osłabiony, a syropy na kaszel nie pomagają? Być może to refluks. Kaszel przy refluksie, czyli chorobie układu pokarmowego, to częsty, choć nieoczywisty objaw. Jest spowodowany podrażnieniem gardła kwasami żołądkowymi, które zawracają w górę przełyku.
Czasem chory odczuwa to jako odbijanie, czasem jako zgagę, a czasem właśnie jako kaszel o charakterze nieproduktywnym, który pojawia się najczęściej w pozycji leżącej po jedzeniu, lub rano, chwilę po wstaniu z łóżka. W takiej sytuacji absolutnie nie należy przyjmować leków hamujących odruch kaszlu, gdyż one dodatkowo mogłyby podrażnić i tak już wrażliwy żołądek. Aby wygrać z uciążliwym kaszlem refluksowym, trzeba przede wszystkim rozwiązać problem żołądkowy.
Astma oskrzelowa, inaczej dychawica
Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, którą zdradzają: świszczący oddech, duszność, uczucie ściskania w klatce piersiowej i kaszel. Choroba ma charakter przewlekły i napadowy. Cierpi na nią coraz więcej z nas, astmatykami są już nawet 4 miliony Polaków, ale wielu ciągle o tym nie wie, myląc objawy astmy z innymi chorobami układu oddechowego.
Jak ją rozpoznać? Napady kaszlu w przypadku astmy są prowokowane kontaktem z alergenem, np. kurzem lub pyłkami, intensywnym wysiłkiem fizycznym czy niską temperaturą. Jeśli obserwujesz u siebie kaszel w takich właśnie momentach, nie maskuj problemu pastylkami czy syropami na kaszel, ale przebadaj się gruntownie pod kątem astmy i alergii.
Niewydolność serca
Świsty odczuwalne przy oddychaniu, duszności oraz kasłanie są także objawami niewydolności serca. Objawy płucne i utrudnione wdychanie powietrza towarzyszą najczęściej lewostronnej niewydolności serca. Oprócz nich można w tej chorobie zaobserwować także ciągłe zmęczenie, spadek kondycji, a nawet tycie.
Niewydolność serca jest częstym powikłaniem choroby niedokrwiennej serca, bywa jednak, że wykształca się w skutek nieleczonego nadciśnienia lub jest skutkiem nieprawidłowości w działaniu zastawek serca. Na jej wystąpienie narażone są także osoby nadużywające alkoholu lub cierpiące na nadczynność tarczycy. Czemu o tym piszemy? Bo gdy obserwujesz u siebie długotrwały kaszel, masz utrudnione oddychanie, oddychasz płytko i z trudnością, zamiast szukać syropów na kaszel - idź do kardiologa. EKG i echo serca mogą potwierdzić lub wykluczyć niewydolność serca.
Pamiętaj, że tylko rozpoznanie i pokonanie przyczyny przewlekłego kaszlu pomoże ci się od niego uwolnić. Nie bagatelizuj tego objawu, a zanim sięgniesz po kolejny syrop na kaszel suchy lub mokry, poproś lekarza rodzinnego o skierowanie na badania stanu ogólnego zdrowia.
