Stan zapalny trzustki: Jak go rozpoznać i leczyć

Zwykle objawy pogorszenia pracy trzustki rozwijają się niepostrzeżenie. A to dlatego, że wydają się nam banalne - niestrawność, biegunka, niewielka utrata wagi mogą przecież sugerować zwykłą niedyspozycję żołądkową. Długo zwlekamy z pójściem do lekarza. Tymczasem od sprawnej pracy trzustki zależy nie tylko prawidłowe trawienie. Odpowiada ona także za produkcję insuliny. Są to dwa zadania, niezwykle ważne dla naszego zdrowia.

Najczęstszą przyczyną ostrego stanu zapalnego jest kamica żółciowa, czyli obecność np. w pęcherzyku żółciowym złogów nazywanych kamieniami. Jeśli zablokują one ujście przewodu trzustkowego, wytwarzany przez nią sok trawienny nie może przedostać się do dwunastnicy. W wyniku tego zaczyna coraz bardziej niszczyć trzustkę. Inne częste przyczyny choroby to tłusta dieta i nadużywanie alkoholu.

Pojawia się bardzo silny ból w środkowym nadbrzuszu. Promieniuje w kierunku pleców i przeszywa na wylot. Towarzyszą mu wymioty, oraz często wysoka gorączka. Jeśli przyczyną jest kamica - do objawów dołącza się też żółtaczka, np. zażółcenie spojówek.

Ostry stan zapalny trzustki zawsze wymaga leczenia w szpitalu. Jeśli przyczyną są błędy dietetyczne, lekarz zleci dożylne podawanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, a także nawadniające kroplówki. Czasem konieczny może być antybiotyk. W wypadku, gdy przyczyną jest kamica żółciowa, trzeba zrobić niewielki zabieg endoskopowy, który umożliwi odpływ soku trzustkowego i żółci do dwunastnicy.

Podstawą dalszego leczenia jest zastosowanie, nawet przez kilka miesięcy, lekkostrawnej, niskotłuszczowej diety. Dzięki niej wszystko wróci do normy, a trzustka przeważnie podejmie swoją normalną pracę. Rezygnujemy ze śmietany, tłustych mięs i wędlin, sosów. Można jeść jasne, czerstwe pieczywo, drobne kasze, ryż, wyłącznie chude mięsa i ryby. Gotujemy je lub dusimy, bez obsmażania. Z tłuszczów można używać niewielkich ilości świeżego masła, a warzywne sałatki najlepiej skrapiać olejem rzepakowym. W małych ilościach dozwolone są lekkie ciasta, np. biszkoptowe, marmurkowe. Przewlekły stan zapalny trzustki Gdy ostre stany zapalne trzustki powtarzają się, dochodzi do przewlekłego zapalenia tego organu. Im dłużej trwa choroba, tym bardziej trzustka staje się niezdolna do wydzielania dostatecznej ilości hormonów i enzymów. Ponieważ jednak w tym wypadku objawy nie przebiegają tak gwałtownie, jak w ostrym zapaleniu, aby rozpoznać chorobę, lekarz zleci nam zrobienie dodatkowych badań z krwi i z moczu.

Trzeba zrobić badanie krwi i sprawdzić stężenie enzymów trzustkowych (amylazy i lipazy) a także stężenia cukru na czczo. W wypadku, gdy normy będą przekroczone, dostaniemy skierowanie na USG jamy brzusznej, a być może także na tomografię komputerową.

Aby zniszczona (zwłókniała) trzustka mogła podjąć normalną pracę, trzeba przyjmować podczas posiłków tabletki zawierające enzymy trzustkowe. Równie ważne jest stosowanie diety lekkostrawnej i niskotłuszczowej, takiej samej, jak w przypadku ostrego zapalenia trzustki. Trzeba również całkowicie zrezygnować z picia alkoholu.

Anna Gumowska

Dieta bez alkoholu

Drugą co do częstości występowania przyczyną zapalenia trzustki jest nadużywanie alkoholu. Ryzyko rośnie tym bardziej, im częściej po niego sięgamy. Badania wykazują, że wypijanie codziennie 50 ml wódki lub kilku kieliszków wina lub jednego, dużego piwa, może prowadzić z czasem do uszkodzenia (zwłóknienia) trzustki. Także podczas leczenia tego organu trzeba całkowicie zrezygnować z picia alkoholu. Może wywołać atak bólu.

P: Jakie zabiegi stosuje się w przypadku stanów zapalnych trzustki?

O: Wykonuje się różne zabiegi, indywidualnie dobrane dla każdego pacjenta. Najczęściej są to niewielkie zabiegi endoskopowe, usuwające zaklinowany kamień (złóg). W przewlekłym zapaleniu przy silnych bólach możliwe jest zabiegowe przecięcie unerwienia trzustki. Dzięki temu ustępuje ból brzucha.

P: A jeśli trzustka jest bardzo zniszczona?

O: Jeśli nie usuniemy chorej trzustki, ryzykuje my, że w krótkim czasie rozwinie się pełna cukrzyca oraz wzrośnie ryzyko choroby nowotworowej. Ale współczesna medycyna pozwala nam już wszystkie te zagrożenia wyeliminować. Chorą trzustkę usuwamy, lecz pobiera się z niej pewne fragmenty, tzw. wyspy. Są one natychmiast ponownie umieszczone w jamie brzusznej pacjenta. Dzięki takiemu autoprzeszczepowi wraca on do zdrowia, ustępują bóle, spada także ryzyko rozwinięcia się cukrzycy i nowotworu.