Toksoplazmoza: Przyczyny, objawy i leczenie

Toksoplazmoza to choroba pasożytnicza wywoływana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Jej najczęstszą przyczyną jest spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa (szczególnie uważać trzeba na wieprzowinę i wołowinę), a także innej żywności, która mogła zostać zakażona pierwotniakiem, np. nieumytych owoców i warzyw. Pierwotniak bytuje bowiem w organizmach kotów, owiec, świń czy drobiu. Jego faza rozwojowa, tzw. oocysta może być wydalana z kałem zakażonego zwierzęcia i w ten sposób trafić do gleby czy wody. Dlatego istotne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny w trakcie przyrządzania posiłków.

Inną przyczyną toksoplazmozy jest kontakt z odchodami zakażonych kotów. Warto jednak wiedzieć, że koty wydalają oocysty tylko w przypadku pierwszego zakażenia i przez bardzo krótki czas. Do zarażenia człowieka dochodzi na skutek przedostania się oocyst do przewodu pokarmowego. Najbardziej narażone na zakażenie są więc małe dzieci bawiące się w piaskownicach – to miejsce, w którym dziko żyjące koty najczęściej się załatwiają. Toksoplazmozą można się też zarazić podczas transfuzji krwi czy przeszczepu narządu. Możliwe jest też zakażenie płodu poprzez łożysko.

Toksoplazmoza jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych – szacuje się, że nosicielami może być nawet połowa populacji. Pierwotniak bytuje w tkankach naszego ciała, ale u znacznej większości osób nie wyrządza żadnych szkód. Jest jednak bardzo niebezpieczny dla kobiet w ciąży (grozi poronieniem oraz nieodwracalnym uszkodzeniem płodu) oraz osób z osłabioną odpornością. Może powodować zapalenie mózgu, płuc, mięśnia sercowego i wiele innych groźnych dla życia schorzeń.

Jeśli dziecko zachoruje w łonie matki, mówimy o toksoplazmozie wrodzonej. Po narodzinach diagnozuje się najczęściej małogłowie lub wodogłowie, zapalenie siatkówki i naczyniówki oka oraz zwapnienie śródmózgowe. Dzieci z toksoplazmozą cierpią na silne upośledzenie umysłowe.

Toksoplazmoza nabyta u osób z prawidłowo działającym układem odporności często nie daje żadnych objawów lub przypomina grypę. Charakterystyczna jest gorączka, ogólne złe samopoczucie, bóle głowy i powiększenie węzłów chłonnych. Znacznie poważniejsza jest toksoplazmoza u osób z niedoborem odporności. Pierwotniak może wywoływać stany zapalne wątroby, mózgu czy mięśnia sercowego. Zdarza się, że rozwija się tzw. toksoplazmoza oczna, która powoduje zaburzenia widzenia, zeza, a nawet ślepotę.

Toksoplazmozę diagnozuje się na podstawie badań płynów ustrojowych lub tkanek zakażonej osoby. Dzięki testom serologicznym i badaniom histopatologicznym można określić, czy choroba jest aktywna i kiedy mogło dojść do zakażenia. Jest to szczególnie ważne badanie dla kobiet w ciąży i planujących macierzyństwo.

Leczenie toksoplazmozy polega na przyjmowaniu pirymetaminy, czyli środka przeciwpasożytniczego w połączeniu z antybiotykami (najczęściej sulfonamidy).