Wczesne objawy raka jelita grubego: co warto wiedzieć, by w porę reagować?
Jelito grube jest jednym z najważniejszych elementów układu pokarmowego. Mierzy zazwyczaj od 150 do 220 centymetrów długości, a jego głównym zadaniem jest wchłanianie wody do organizmu, co zapobiega między innymi odwodnieniu. Woda przedostaje się do jelita grubego przez jelito cienkie. Nieprzyjmowane przez jelito grube składniki są formowane w kał i wydalone z organizmu. Drastyczne zaburzenia podstawowych funkcji układu pokarmowego mogą być oznaką choroby nowotworowej. Rak jelita grubego obecnie jest uznawany jako jeden z najbardziej złośliwych nowotworów. Według statystyk, na raka jelita w Polsce choruje co roku ponad 14 tysięcy osób. Na świecie, z powodu tego nowotworu, umiera około pół procenta populacji. Warto wiedzieć, jakie są symptomy i oznaki tej choroby, by w porę podjąć właściwe działania.
Przyczyny powstania w organizmie nowotworu jelita grubego mogą być różne. Nie każda z nich jest w stu procentach potwierdzona. Najczęstszą z przyczyn jest po prostu uwarunkowanie genetyczne. Osoby, u których w rodzinie występował nowotwór jelita grubego są w grupie podwyższonego ryzyka zachorowalności. Inną, choć do dzisiaj nieoczywistą przyczyną jest wiek. Statystyki potwierdzają, że choroba ta dotyka częściej osób starszych. Rak jelita grubego ujawnia się również przy różnego rodzaju chorobach układu pokarmowego. Na przykład, gdy wystąpiło wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub pojawiły się tzw. gruczolaki na jelicie grubym. Jedną z podawanych przez naukowców przyczyn powstawania nowotworu jelita grubego może być choroba Leśniowskiego-Crohna. Na rozwój tego nowotworu wpływ ma również spożywanie używek, szczególnie papierosów lub alkoholu, a także otyłość, niezdrowy tryb życia i sposób odżywianie czy zaniedbywanie występujących chorób.
Lekarze wyróżniają dwa rodzaje zachorowań na nowotwór jelita grubego:
• sporadyczne - niemające związku z dziedziczeniem,
• rodzinne - związane z mutacją określonych genów lub zwiększonym ryzykiem choroby w danej rodzinie.
Rak jelita grubego rośnie wewnątrz jelita, tworząc charakterystyczny dla tej choroby polipowaty twór. W konsekwencji, jelito może rozrastać się na zewnątrz, w kierunku otaczających go tkanek. Drogą naczyń krwionośnych i chłonnych, rak tworzy przerzuty głównie do wątroby, ale również do płuc, jajników, nadnerczy, mózgu i kości. Jest niezwykle niebezpieczny i inwazyjny. Okoliczne tkanki mogą także zostać zainfekowane, po czym odłączać się od głównego guza i tym samym tworzyć przerzuty.
Czy to rak jelita?
Objawy raka jelita grubego mogą być bardzo zbliżone do tych, które towarzyszą przy zatruciach pokarmowych. Najczęściej występującą jest po prostu silny ból w dolnej części brzucha. Inne to: zaparcia spowodowane zawężeniem jelita, krwawienie podczas oddawania kału, krew w stolcu i zmiana jego kształtu, a także nieregularne, ale silne biegunki. Następstwami tych objawów są kolejne, a konkretnie: anemia, osłabienie sprawności, chudnięcie, zwiększona podatność na zmęczenie, gorączka, nudności i wymioty.
Należy pamiętać, że rak jelita grubego może nie dawać o sobie znać przez długi czas. Jego objawy pojawiają się dopiero wtedy, gdy choroba osiąga zaawansowaną fazę. Dlatego tak ważna jest obserwacja pracy naszego układu pokarmowego i reagowanie na wszelkie, niepokojące objawy.
W rozpoznaniu raka jelita grubego pomaga szereg badań, które pozwalają na postawienie ostatecznej diagnozy. Wybór określonej metody wpływa na decyzję lekarza o zastosowaniu określonych badań i ich kolejności. W diagnostyce nowotworu jelita grubego stosowane są najczęściej:
• Badanie per rectum (przez odbyt), które polega na badaniu jelita palcem przez lekarza. Umożliwia to wykrycie źródeł krwawienia oraz guzków nowotworowych.
• Wlew kontrastowy - polega na przeprowadzeniu serii zdjęć radiologicznych jelita grubego, po podaniu do jelita płynnego kontrastu i napełnieniu go powietrzem.
• Kolonoskopia - badanie przeprowadzane przy użyciu endoskopu, który wprowadzany jest do wnętrza pacjenta przez odbyt. Dzięki tej metodzie możliwe jest dokładnie uwidocznienie całego jelita grubego i zmian w nim zachodzących.
• Rektoskopia – inaczej wziernikowanie odbytnicy, polegające na wprowadzeniu do odbytu sztywnego aparatu optycznego. Retroskopia pozwala uwidocznić końcowy odcinek jelita grubego.
• Kolonoskopia wirtualna - metoda, która opiera się na podaniu do światła jelita grubego przez odbyt powietrza, a następnie wykonaniu tomografii komputerowej. Dzięki temu badaniu możliwe jest uzyskanie trójwymiarowego obrazu jelita grubego.
• Badanie antygenu CEA we krwi - ma na celu oznaczenie markerów charakterystycznych dla nowotworu jelita grubego. Metoda ta stosowana jest bardzo często jako obserwacja, szczególnie u pacjentów, którzy chorowali na zapalenie jelita.
• Badanie krwi utajonej w stolcu - metoda pozwalająca określić czy w stolcu znajduje się niewidoczna gołym okiem krew.
Zasadniczym problemem w leczeniu raka jelita grubego jest możliwość nawrotu choroby, która dotyczy najczęściej osób, u których wykryto go w drugim lub trzecim stadium zaawansowania. Podstawową i na ten moment najskuteczniejszą formą leczenia raka jelita grubego (ale tylko gdy został wykryty w najwcześniejszej fazie) jest jego chirurgiczne usunięcie. Zabieg ten nazywany jest laparotomią. Polega na usunięciu guza wraz w fragmentem jelita i części węzłów chłonnych. Czasem wykonuje się też kolostomię, czyli sztuczny odbyt, który aplikowany jest choremu. Takie rozwiązanie pomaga zebrać kał w woreczku na zewnątrz. Kolostomia może być założona tymczasowo, by wygoiły się rany pooperacyjne, lub na stałe, gdy usunięto większą część jelita.
U osób, u których w późnym stadium zdiagnozowano raka stosuje się chemioterapię paliatywną, mającą na celu maksymalne wydłużenie życia pacjenta oraz utrzymanie optymalnej jakości jego życia. Taki rodzaj leczenia opiera się głównie na podawaniu nowych leków, które w ostatnich dziesięciu latach zostały wprowadzone do praktyki klinicznej.
Coraz częściej uskutecznianą metodą jest również radioterapia, czyli inaczej napromienianie, którą wykorzystuje się głównie w leczeniu raka odbytu. Chemioterapia i radioterapia mogą być stosowane przed i po operacji. Napromienianie oprócz niszczenia komórek nowotworowych może złagodzić u pacjenta dolegliwości bólowe.
Przy każdej z form leczenia niezbędna jest również psychoterapia, która pomoże przywrócić choremu siły psychiczne i doda wiary w leczenie.
W Polsce tylko 28 procent chorych na raka jelita grubego żyje więcej niż pięć lat. W Europie 50 procent pacjentów, natomiast w USA 80 procent. Te statystyki pokazują siłę tego nowotworu, a także potwierdzają, że nie bez powodu uznaje się go za jeden najbardziej złośliwych. Rak jelita grubego to drugi pod względem zachorowalności nowotwór złośliwy w Europie. Co roku diagnozowany jest u ponad 400 tysięcy Europejczyków. Przeszło połowa z nich może umrzeć z powodu zbyt późno postawionej diagnozy, ponieważ tylko pacjenci z wczesną diagnozą mają szansę na przeżycie.
