Werbena: Właściwości i zastosowania

Werbena, nazywana też witułką, to roślina zielna z rodziny werbenowatych. Należy do niej wiele gatunków (ok. 200), spośród których najbardziej znana w Polsce jest dziko rosnąca werbena pospolita, zwana lekarską. Niektóre odmiany werbeny są uprawiane jako rośliny ozdobne, np. werbena ogrodowa, werbena cytrynowa, werbena patagońska czy werbena krzaczasta. W celach leczniczych wykorzystywane są zazwyczaj liście werbeny pospolitej. Roślinie już w starożytności przypisywano prozdrowotne i magiczne działanie. Była noszona jako amulet, który odpędzał złe moce i przynosił szczęście. Werbena miała też dodawać energii oraz pobudzać pamięć i kreatywność, była również częstym składnikiem eliksirów miłości. Nazywano ją też niegdyś "świętym ziołem", gdyż podobno wyciąg z werbeny posłużył do tamowania krwi z ran Chrystusa. Kobiety wykorzystywały ją jako remedium na bolesne miesiączki oraz środek pobudzający laktację u matek karmiących.

Ziele werbeny pospolitej obfituje w wiele cennych składników. Zawiera m.in. fitosterole, fenolokwasy, trójterpeny, glikozydy irydoidowe, hastatozyd i werbalinę. Jest to również źródło olejku eterycznego oraz licznych antyoksydantów, szczególnie flawonoidów, irydoidów i pochodnych kwasów fenolowych. Antyoksydanty zwalczają wolne rodniki i niwelują stres oksydacyjny w komórkach. Dzięki temu spowalniają proces starzenia się organizmu, zmniejszają stany zapalne i działają przeciwbólowo. Ze względu na swój skład werbena ma też właściwości rozgrzewające, napotne, tonizujące, ściągające, a także antybakteryjne, antywirusowe i przeciwgrzybicze.

Napar z werbeny działa żółciopędnie, dzięki czemu pobudza pracę jelit i poprawia procesy trawienne. Może więc pomóc złagodzić wiele zaburzeń trawiennych, np. wzdęcia, zaparcia, biegunkę oraz nudności i wymioty. Ponadto werbena wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn, tym samym oczyszcza również wątrobę i wspomaga jej regenerację. Może także przynieść ulgę osobom cierpiącym na kamicę żółciową i moczową oraz problemy z pęcherzem moczowym. Werbena wspiera też wątrobę w trakcie leczenia żółtaczki. Warto również wspomnieć, że werbena może ograniczyć namnażanie bakterii E. coli, drożdżaków z gatunku Candida albicans oraz pomóc w walce z pasożytami.

Werbena działa uspokajająco i kojąco na układ nerwowy. Dzięki temu wypicie szklanki naparu z werbeny może pomóc zniwelować stres, uczucie niepokoju lub rozdrażnienia. Dzięki właściwościom wyciszającym i odprężającym werbena może być też naturalnym antidotum na bezsenność. Roślina ta jest też wykorzystywana do wspomagania walki z depresją. 

Ziele werbeny jest świetnym remedium na dolegliwości kobiece. Może wywołać miesiączkę w przypadku przedłużającego się cyklu, a także łagodzić napięcie mięśniowe i towarzyszące temu bóle brzucha. Dzięki temu, że werbena wpływa na nastrój, może też zredukować objawy napięcia przedmiesiączkowego. Picie werbeny może też pobudzić laktację po porodzie u matek karmiących. 

Dzięki właściwościom antybakteryjnym i antywirusowym werbenę można stosować w przypadku pierwszych objawów przeziębienia i infekcji górnych dróg oddechowych. Werbena działa też napotnie i obniża gorączkę, zmniejsza również stany zapalne i łagodzi bóle głowy (także migrenowe). Ponadto rozrzedza zalegającą w drogach oddechowych wydzieliną i ułatwia jej odkrztuszanie Może więc uwolnić nas od kaszlu i zmniejszyć objawy zapalenia zatok. 

Werbena ma również inne, cenne zastosowania. Przygotowany z niej napar może być stosowany jako płukanka do jamy ustnej w celu zniwelowania stanów zapalnych w jej obrębie. Może też pomóc na krwawienie dziąseł, a także załagodzić bol i zaczerwienienie występujące przy owrzodzeniu jamy ustnej. Dodatkowo werbena świetnie odświeża oddech. Z naparu z werbeny można również robić okłady na trudno gojące się rany, wysypki skórne i obrzęki. Warto go też stosować do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek. 

Aby przygotować napar z werbeny, należy zalać gorącą wodą łyżkę suszonych liści rośliny i parzyć pod przykryciem przez 15 minut. Najlepiej pić napar dwa razy dziennie po szklance. Można dodać do niego wedle uznania miód, plasterek cytryny lub sok malinowy. Należy zaznaczyć, że werbena nie może być stosowana przez kobiety w ciąży, gdyż powoduje skurcze macicy, przez co może doprowadzić do przedwczesnego porodu.