Wrzody dwunastnicy - objawy, leczenie
Wrzody trawienne to ubytki błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy. Są one spowodowane uszkadzającym działaniem kwaśnej treści soku żołądkowego na śluzówkę przy osłabieniu ochronnej bariery. Najczęstszymi przyczynami choroby wrzodowej jest zakażenie Helicobacter pylori – bakterią bytującą na ścianach żołądka i dwunastnicy oraz nadużywanie leków z grupy NLPZ, czyli niesterydowych leków przeciwzapalnych. Natomiast czynnikami sprzyjającymi jej rozwojowi – palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu oraz złe nawyki żywieniowe, tj. niewłaściwa dieta, nieregularne spożywanie posiłków, stres. Jakie są objawy choroby wrzodowej? Jak powinno wyglądać leczenie?
Podatność na wrzody w pewnym stopniu uwarunkowana jest genetycznie, sprzyjają jej też niektóre choroby układowe. Ponad 60 proc.wrzodów trawiennych zlokalizowanych jest w dwunastnicy. Najczęstszym objawem owrzodzenia tej części jelita cienkiego jest ból zlokalizowany w środkowej części brzucha, lekko po prawej stronie.
Co charakterystyczne, przy wrzodach dwunastnicy zwykle występuje on na czczo i ustępuje po posiłku z nawrotem po 2–3 godzinach. Dolegliwości pojawiają się też w nocy, zakłócając pacjentowi odpoczynek. Spora część przypadków przebiega jednak zupełnie bez bólu. Inne objawy towarzyszące wrzodom dwunastnicy? Brak apetytu, zaparcia, utrata wagi ciała, objawy dyspeptyczne – wzdęcia, odbijanie, zgaga.
Sygnałem, który skłonić nas powinien do niezwłocznego udania się do lekarza, jest ostry, silny ból, smoliste stolce i krwawe wymioty, przypominające swoją treścią fusy po kawie lub herbacie, gdyż świadczą one o wewnętrznym krwotoku. Niebezpiecznym powikłaniem choroby może być też przedziurawienie ściany jelita i przedostanie się treści żołądkowej poza przewód pokarmowy, co prowadzi do zapalenia otrzewnej.
Jedynym badaniem diagnostycznym pozwalającym postawić pewne rozpoznanie jest uwidaczniająca wrzód gastroskopia. W jej trakcie wykonuje się test na obecność bakterii H. pylori.
Leczenie zachowawcze choroby wrzodowej, także w przypadku wrzodów dwunastnicy, opiera się na terapii trzema lekami. Dwa z nich to leki przeciwbakteryjne; trzeci należy do inhibitorów pompy protonowej, blokujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Dodatkowa korzyść związana z tą grupą leków wynika z blokowania przez nie mechanizmu ochronnego H. pylori, który pozwala jej przetrwać w kwaśnym środowisku żołądka. Kuracja taka trwa zazwyczaj 14 dni, dając 90 proc. wyleczeń. Podawanie inhibitorów pompy protonowej powinno trwać dłużej, aby wyeliminować najpoważniejszy czynnik agresji powodujący uszkodzenie błony śluzowej, tj. kwas solny. Wspomagająco zastosować można leki z innej grupy – tzw. H2-blokery, tj. substancje blokujące receptory histaminowe typu 2, stymulujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku.
W zapobieganiu chorobie wrzodowej najważniejsze jest wyeliminowanie podstawowych czynników ryzyka – palenia tytoniu, picia alkoholu, stosowania NLPZ, unikanie stresu, wprowadzenie właściwej diety. Dodatkowo stosować można leki z grupy inhibitorów pompy protonowej, H2-blokery i substancje miejscowo zobojętniające. Szczególnie skuteczne są leki osłonowe oparte na solach glinu, które tworzą rodzaj opatrunku w miejscu owrzodzenia.
Leczenie chirurgiczne choroby wrzodowej konieczne jest w przypadku perforacji wrzodu, krwawienia lub zniekształcenia ściany przewodu pokarmowego, co grozić może jego niedrożnością.
Gastroskopia pozwala na obejrzenie wnętrza przełyku, żołądka i dwunastnicy. Lekarz wprowadza przez jamę ustną giętki wziernik, na którego końcu znajduje się kamera i lampa. Obraz ogląda bezpośrednio przez wziernik na drugim końcu endoskopu lub na monitorze podłączonym do aparatu. Badanie zwykle wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
Choć aminokwasy zawarte w białkach zwiększają produkcję kwasu, zaleca się spożywanie mleka, chudych twarogów, jaj, delikatnego mięsa, ryb – zwłaszcza morskich. Zawierają one kwasy omega-3 hamujące wydzielanie kwasu solnego i działające ochronnie na śluzówkę żołądka. Unikać należy natomiast produktów takich jak kawa, czekolada, cytrusy, przetwory pomidorowe, cola i ostre przyprawy.
Warto wiedzieć, że rozwój H. pylori hamuje witamina C, dzięki czemu spowalnia rozwój choroby. Najbogatszym jej źródłem są warzywa i owoce. Ponieważ nie są one zalecane w dużych ilościach w ostrej fazie choroby, dlatego zaleca się jej suplementację.
