Zespół serotoninowy: Przyczyny, objawy i leczenie
Zespół serotoninowy to ciężkie schorzenie polekowe, które może nawet zagrażać życiu. Uszkadza ośrodkowy układ nerwowy i wywołuje szereg charakterystycznych dolegliwości. Jedynym ratunkiem może być szybka interwencja i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Przyczyną zespołu serotoninowego najczęściej jest przedawkowanie lub zła reakcja na leki antydepresyjne, ale też środki przeciwwymiotne, przeciwbólowe czy przeciwkaszlowe. Jakie objawy po przyjęciu leków powinny nas zaniepokoić? Czym jest zespół serotoninowy i jak się go zwalcza?
Zespół serotoninowy to groźny stan polegający na nadmiernej aktywności serotoniny w organizmie. Ten neuroprzekaźnik odpowiada za przesyłanie sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi, właściwą pracę układu pokarmowego (chroni przed zatruciami, prowokując organizm do wymiotów). Nie bez przyczyny serotoninę nazywa się też hormonem szczęścia – łagodzi lęki i niepokój, zmniejsza ryzyko depresji. Niestety, jej nadmiar wywołuje mnóstwo szkodliwych procesów, które określa się zespołem serotoninowym. Jego przyczyną najczęściej są leki aktywujące ten neuroprzekaźnik, a więc przede wszystkim środki psychotropowe stosowane w leczeniu zaburzeń depresyjnych. Warto jednak wiedzieć, że groźne zjawisko może zostać wywołane także przez leki przeciwkaszlowe, przeciwbólowe, przeciwwirusowe oraz zwalczające wymioty i migrenowe bóle głowy. Zespół serotoninowy występuje u około 15 proc. pacjentów, którzy zażywali zbyt duże dawki tych leków.
Inną, rzadszą przyczyną zespołu serotoninowego są rakowiaki, czyli guzy tworzące się w jelicie cienkim, okrężnicy czy wyrostku robaczkowym. Wytwarzają one serotoninę.
Objawy zespołu serotoninowego pojawiają się bardzo szybko – nawet kilka godzin po przedawkowaniu leków. Najbardziej charakterystyczne są symptomy ze strony układu nerwowo-mięśniowego: drżenie i sztywnienie mięśni, napady drgawkowe, nagłe skurcze niektórych grup mięśni oraz dreszcze. Oprócz tego mogą pojawić się omamy, nadpobudliwość połączona z silnym niepokojem, zaburzenia świadomości, a nawet śpiączka. Zespół serotoninowy wywołuje także nudności i biegunkę, nadpotliwość, przyspiesza akcję serca i podnosi ciśnienie tętnicze krwi. U wielu pacjentów występuje też wysoka gorączka przekraczająca 40 stopni Celsjusza. Brak szybkiego leczenia prowadzi do groźnych powikłań: niewydolności nerek czy kwasicy metabolicznej.
Diagnostyka zespołu serotoninowego opiera się na wywiadzie lekarskim oraz potwierdzeniu wielu charakterystycznych objawów występujących jednocześnie. Kluczowa jest również informacja o przyjmowanych przez pacjenta lekach. Wykluczyć trzeba także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy udar cieplny.
Podstawą leczenia jest odstawienie leków, które najprawdopodobniej wywołały zespół serotoninowy. U niektórych osób konieczne jest płukanie żołądka i pobyt na oddziale intensywnej terapii. Chorym w zależności od nasilenia objawów podaje się także leki hamujące aktywność serotoniny, obniżające ciśnienie tętnicze krwi i temperaturę ciała. Kluczowe jest również nawadnianie organizmu.
