Zespół serotoninowy: Przyczyny, objawy i leczenie

Zespół serotoninowy to groźny stan polegający na nadmiernej aktywności serotoniny w organizmie. Ten neuroprzekaźnik odpowiada za przesyłanie sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi, właściwą pracę układu pokarmowego (chroni przed zatruciami, prowokując organizm do wymiotów). Nie bez przyczyny serotoninę nazywa się też hormonem szczęścia – łagodzi lęki i niepokój, zmniejsza ryzyko depresji. Niestety, jej nadmiar wywołuje mnóstwo szkodliwych procesów, które określa się zespołem serotoninowym. Jego przyczyną najczęściej są leki aktywujące ten neuroprzekaźnik, a więc przede wszystkim środki psychotropowe stosowane w leczeniu zaburzeń depresyjnych. Warto jednak wiedzieć, że groźne zjawisko może zostać wywołane także przez leki przeciwkaszlowe, przeciwbólowe, przeciwwirusowe oraz zwalczające wymioty i migrenowe bóle głowy. Zespół serotoninowy występuje u około 15 proc. pacjentów, którzy zażywali zbyt duże dawki tych leków.

Inną, rzadszą przyczyną zespołu serotoninowego są rakowiaki, czyli guzy tworzące się w jelicie cienkim, okrężnicy czy wyrostku robaczkowym. Wytwarzają one serotoninę.

Objawy zespołu serotoninowego pojawiają się bardzo szybko – nawet kilka godzin po przedawkowaniu leków. Najbardziej charakterystyczne są symptomy ze strony układu nerwowo-mięśniowego: drżenie i sztywnienie mięśni, napady drgawkowe, nagłe skurcze niektórych grup mięśni oraz dreszcze. Oprócz tego mogą pojawić się omamy, nadpobudliwość połączona z silnym niepokojem, zaburzenia świadomości, a nawet śpiączka. Zespół serotoninowy wywołuje także nudności i biegunkę, nadpotliwość, przyspiesza akcję serca i podnosi ciśnienie tętnicze krwi. U wielu pacjentów występuje też wysoka gorączka przekraczająca 40 stopni Celsjusza. Brak szybkiego leczenia prowadzi do groźnych powikłań: niewydolności nerek czy kwasicy metabolicznej.

Diagnostyka zespołu serotoninowego opiera się na wywiadzie lekarskim oraz potwierdzeniu wielu charakterystycznych objawów występujących jednocześnie. Kluczowa jest również informacja o przyjmowanych przez pacjenta lekach. Wykluczyć trzeba także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy udar cieplny.

Podstawą leczenia jest odstawienie leków, które najprawdopodobniej wywołały zespół serotoninowy. U niektórych osób konieczne jest płukanie żołądka i pobyt na oddziale intensywnej terapii. Chorym w zależności od nasilenia objawów podaje się także leki hamujące aktywność serotoniny, obniżające ciśnienie tętnicze krwi i temperaturę ciała. Kluczowe jest również nawadnianie organizmu.