Woda: To dzięki niej nerki dobrze pracują
Połóż dłonie na biodrach, kciuki skieruj w stronę pleców. Następnie przesuwaj ręce powoli w górę, aż pod palcami wyczujesz żebra. To właśnie w tym miejscu (po obu stronach kręgosłupa, za żołądkiem) znajdują się nerki.
Te parzyste narządy, kształtem przypominające ziarno fasoli, a wielkością ludzką pięść to potężne filtry, które przez całą dobę oczyszczają krew. Szacuje się, że w ciągu 24h są w stanie przefiltrować ok. 1500 litrów płynów!
Żeby nic się nie zmarnowało
W krwioobiegu dorosłego człowieka znajduje się ok. 5 litrów krwi (całkowita ilość zależy m.in. od wzrostu, masy ciała czy wieku). Proces filtracji, za który odpowiadają nefrony, polega na "wyłapaniu" szkodliwych produktów przemiany materii i usunięciu ich z organizmu. Podczas pierwszej filtracji krwinki i białka oddzielane są od tzw. moczu pierwotnego (nazywanego czasami przesączem), który składa się z wody, soli mineralnych, glukozy, witaminy C, toksyn, kwasu moczowego, mocznika i bilirubiny.
W przesączu znajduje się wiele składników odżywczych, dlatego w nerce dochodzi do ponownej filtracji, dzięki której do krwi wraca niemal 100 proc. niezbędnych składników, czyli sole (fosforu, wapnia, potasu, sodu), glukoza i aminokwasy. Po tak dokładnym oczyszczeniu tzw. mocz ostateczny spływa do miedniczki nerkowej, a później moczowodem do pęcherza moczowego.
Mocz zdrowego człowieka składa się z wody, niewielkiej ilości soli mineralnych, kwasu moczowego, mocznika, bilirubiny oraz toksyn (np. metabolity leków). Nie powinno w nim być białek, krwinek białych, krwinek czerwonych, trombocytów i limfocytów.
Nie tylko oczyszczanie
Choć główną funkcją nerek jest oczyszczanie krwi, narządy te są odpowiedzialne za kilka innych, bardzo ważnych procesów: regulują ciśnienie krwi w organizmie (w razie spadku ciśnienia wydzielają do krwi więcej wody i soli mineralnych, zwiększając tym samym ciśnienie w całym krwioobiegu), produkują aktywne postaci witaminy D3 (a w ten sposób chronią kości przed odwapnieniem) i produkują erytropoetynę (hormon zwiększający produkcję czerwonych krwinek, a także, co potwierdzają badania naukowców z Uniwersytetu w Zurychu, poprawiający motywację do działania).
Napoje nie, woda - tak
Do prawidłowej filtracji niezbędna jest wystarczająca ilość płynów. Zdaniem lekarzy dorosły (i zdrowy!) człowiek powinien wypijać minimum 2 litry płynów dziennie. Trzeba jednak pamiętać, że są napoje, które zamiast nawadniać, odwadniają organizm. Należą do nich kawa (zawierająca kofeinę), herbata czarna (zawierająca teinę) i alkohole. Warto zrezygnować również z napojów zawierających konserwanty, duże ilości cukru, aspartam lub dodatki wzmacniające smak i zapach - żeby odfiltrować z krwi wszystkie szkodliwe substancje, które znajdują się w takich napojach, nerki zużyją o wiele więcej wody.
Żeby nerki pracowały prawidłowo, a więc szybko i skutecznie odfiltrowywały wszystkie toksyny, należy pić przede wszystkim wodę - niskozmineralizowaną bez gazu, wody źródlane, wodę z kranu (w większości polskich miast "kranówka" jest zdatna do picia, jednak zanim odkręcisz swój kran i sięgniesz po szklankę - dowiedz się, czy woda w twoim rejonie nadaje się do spożycia).
Dla urozmaicenia można sięgać po herbatę zieloną, herbatki owocowe i ziołowe (do ziół, które mają działanie lekko moczopędne i wspomagają pracę nerek należą m.in. czarny bez, fiołek trójbarwny, chaber bławatek, czarna porzeczka, dzika róża, stokrotka pospolita i skrzyp polny).
Dobrym pomysłem jest również samodzielne przygotowywanie soków warzywnych (szczególnie polecane są te zawierające seler, pietruszkę, pomidory i marchewkę, a więc warzywa, które wykazują delikatne działanie moczopędne) i owocowych (zawierających żurawinę, borówki, agrest). Osoby, które mają problemy z nerkami, powinny unikać soków z cytrusów, a szczególnie soku grejpfrutowego.
Z badań epidemiologicznych, którymi objęto ponad 120 000 osób*, wynika, że codzienne picie soku z grejpfrutów zwiększa ryzyko zachorowania na kamicę nerkową o 44 proc. u kobiet i o 37 proc. u mężczyzn.
Choć większość z nas odczuwa pragnienie, czasem mechanizm ten zawodzi. Dlatego warto codziennie kontrolować ilość wypijanych płynów. Skąd można dowiedzieć się, że w organizmie jest wystarczająco dużo wody? Najlepiej obserwować kolor i konsystencję moczu. Kolor jasny (od niemal przezroczystego do słomkowego) świadczy o tym, że organizm jest prawidłowo nawodniony. Kolor ciemny (w skrajnych przypadkach lekko pomarańczowy), zwłaszcza, jeśli jest go mało lub jest gęsty, świadczy o odwodnieniu (ta zasada nie dotyczy moczu porannego, który naturalnie jest bardziej ciemny, ponieważ jest bardzo skoncentrowany).
*“Kamica układu moczowego - prewencja i leczenie farmakologiczne", Marek Tałałaj, Marta Toboła, Ewa Marcinowska-Suchowierska, Borgis - Postępy Nauk Medycznych 5/2009, s. 387-394
