Dla wielu żałoba się nie kończy. Wyróżniono fazy radzenia sobie ze śmiercią

Żałoba wiąże się ze śmiercią bliskiej osoby i choć przyczyna u każdego jest taka sama, to jej przeżywanie jest kwestią indywidualną. Pojawia się smutek, rozpacz, a nawet gniew. Początkowo ból jest najmocniejszy, ale z czasem jest odczuwany coraz słabiej. Każdy przeżywa ją inaczej i reaguje na śmierć na swój sposób.

Niektórzy znacznie szybciej akceptują utratę i próbują dalej funkcjonować. Wówczas jest mowa o prawidłowo przebiegającej żałobie, podczas której mogą występować wahania odczuwanego cierpienia.

Ciężko dokładnie stwierdzić ile powinna trwać żałoba i z jakim nasileniem powinna występować. Ma na to wpływ wiele czynników takich, jak chociażby wiek, osobowość, rodzaj relacji ze zmarłym, przyczyna śmierci, czy też wzorce otrzymywane z otoczenia. Można znaleźć informacje, że żałoba może trwać od roku do nawet trzech lat oraz takie, które mówią, że powrót do normalnego funkcjonowania nie powinien zająć dłużej niż sześć miesięcy.

Zdarzają się jednak przypadki osób, którym pogodzenie się ze śmiercią przychodzi znacznie trudniej. Tzw. powikłana żałoba wiąże się z wydłużonym czasem odczuwania bólu, natrętnymi myślami, skupianiem się na stracie lub wręcz odwrotnie — unikaniem wspomnień związanych ze zmarłą osobą.

Wówczas to tęsknota za zmarłym jest główną myślą w ciągu dnia. Funkcjonowanie w sposób jak sprzed tragedii wydaje się czymś niewyobrażalnym. Występuje chęć odzyskania bliskiej osoby. Miesza się to z gniewem, szokiem, obwinianiem się, brakiem energii i utratą sensu życia. Podczas żałoby może wystąpić również epizod depresji, którego nie należy lekceważyć.

Zobacz także: Po czym poznać, że zbliża się śmierć? Objawy nadchodzącego końca

Żałobę można określić jako proces, podczas którego dochodzi do zaakceptowania śmierci i utraty. W odpowiedzi na odejście bliskiej osoby może pojawiać się oprócz wyżej wymienionych odczuć także lęk, frustracja, przygnębienie, wycofanie się z różnych sfer życia, płacz i niepokój.

Odejście bliskiej osoby można odczuwać nie tylko na poziomie emocjonalnym, ale także behawioralnym, czyli chociażby borykaniem się z zaburzeniami: snu, poznawczym z wiązanym z zaprzeczeniem i somatycznym, który objawia się np. uciskiem w klatce piersiowej. Poza tym wyróżnia się sferę duchową, która podczas żałoby może oznaczać kryzys wiary czy też złość na Boga.

Najczęściej można się spotkać z podziałem żałoby na pięć etapów stworzonym przez lekarkę Elisabeth Kübler-Ross. Model ten odnosi się do reakcji, które mogą występować wśród umierających pacjentów, a także ich bliskich osób:

• zaprzeczenie
• gniew
• targowanie
• depresja
• akceptacja

Istnieją również inne modele przechodzenia żałoby opracowane przez psychologów i psychiatrów. Przykładowo John Bowlby wyróżnił cztery etapy: odrętwienie i sprzeciw, tęsknotę i przeżywanie, rozpacz, reorientację. Z kolei C.M. Parkers uważał, że po utracie bliskiej osoby pojawiają się następujące reakcje:

• alarm związany z odczuciami wegetatywnymi
• odrętwienie będące mechanizmem obronnym
• tęsknota
• depresja
• powrót do życia i reorientacja

Zobacz także: Lekarze ustalili pierwszy symptom zbliżającej się śmierci. Oto co się czuje

Przyjętym zwyczajem jest noszenie czarnych ubrań podczas żałoby oraz powstrzymywanie się od udziału w imprezach i innych hucznych wydarzeniach. Jak już wyżej wspomniano, to ile trwa żałoba, czyli radzenie sobie ze stratą bliskiej osoby jest kwestią indywidualną. Wielu uznaje jednak, że po śmierci małżonka żałoba powinna trwać rok i sześć tygodni. Z kolei po odejściu rodziców sześć miesięcy i kolejne sześć miesięcy tzw. półżałoby. Po stracie rodzeństwa i dziadków również mówi się o półrocznej żałobie. W przypadku śmierci dalszych krewnym są to trzy miesiące.

Warto jednak mieć na uwadze, że żałoba jest wyrażana nie tylko poprzez strój. Wielu nosi ją w sercu i na swój sposób przeżywa stratę. Pogodzenie się ze śmiercią oznacza powrót do funkcjonowania, ale nie musi się wiązać z zapomnieniem. Chwile radości po przejściu żałoby nie powinny nieść za sobą wyrzutów sumienia. Wspominanie zmarłego może przynosić ulgę.

***