Już nie piją, ale nadal są nieznośni i trudno z nimi żyć. Kim są upojeni “na sucho”?

Ludzie uzależnieni często ulegają błędnemu przekonaniu, że w chwili zaprzestania picia alkoholu, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, ich życie stanie się lepsze. W rzeczywistości proces powrotu do zdrowia jest pełen przeszkód, a abstynencja sama w sobie nie gwarantuje trzeźwości. Gdy alkohol przestaje krążyć w krwiobiegu, większość osób przechodzi etap "suchego upojenia".

Charakterystyczną cechą osób uzależnionych od alkoholu jest specyficzny sposób myślenia, który określa się jako "alkoholowy". Alkoholowa mentalność nie zmienia się jednak w momencie odstawienia wysokoprocentowych napojów. Brak obecności alkoholu w organizmie nie wpływa na zmianę schematów myślowych osoby uzależnionej. Mimo braku oczywistych oznak upojenia, jak zaburzenia mowy i koordynacji, alkoholik długo jeszcze myśli, czuje i zachowuje się, jakby był pod wpływem alkoholu. Często jednak ani sam uzależniony, ani jego bliscy nie zdają sobie sprawy, że abstynencja nie jest równoznaczna z trzeźwością.

Rodzina tak bardzo cieszy się, że alkoholik nie pije, że jest w stanie wybaczać nawet duże przykrości, których doznaje ze strony uzależnionego, byle tylko nie wrócił do nałogu. Dziwne zachowania i stany emocjonalne nie są jednak stałymi cechami osobowości, a objawem syndromu “suchego alkoholika".  Większość pijących, chcąc zerwać z nałogiem musi zmierzyć się więc z prawdą, że droga do trzeźwości nie jest krótka i prosta.

"To jest długotrwały i bolesny proces. Trzeźwienie boli i dlatego tak wiele osób nie chce rezygnować z alkoholu — czują się paradoksalnie bezpieczni, bo nie znają innego życia. Trzeba być niesamowicie zdeterminowanym i uczciwym. Nie ma drogi na skróty" — mówił w wywiadzie dla PopKillerTVPlus popularny raper Peja, trzeźwiejący alkoholik.

Termin "pijany na sucho" został ukuty w środowisku ruchu Anonimowych Alkoholików i opisany w książce The Dry Drunk Syndrome R. J. Solberga. Członkowie AA zauważali, że sama abstynencja nie zmieniała znacząco komfortu ich życia. Mimo zerwania z nałogiem nie potrafili czerpać satysfakcji z życia i relacji z bliskimi.

Przede wszystkim odczuwali trudności w uwolnieniu się od przykrych wspomnień, fantazjowali na temat przyszłości, mieli silne poczucie bycia ofiarą i wyrażali ciągłe pretensje w stosunku do osób z bliskiego otoczenia. "Chore myślenie" — jak opisywali swój stan, całkowicie przejęło kontrolę i wpływało na nich zupełnie podobnie, jak wcześniej alkohol. Takie intensywne zaabsorbowanie sobą i brak troski o innych nazwano "piciem na sucho", a osoby doświadczające tego stanu — "suchymi alkoholikami".

Z kolei amerykańscy toksykolodzy Mark Worden i Gayle Rosallini, zainteresowali się syndromem "suchego upojenia" pod kątem biochemii organizmu zdrowiejącego alkoholika. Doszli oni do wniosku, że alkoholicy, którzy niedawno zerwali z nałogiem, często nadużywają tytoniu, napojów zawierających kofeinę oraz słodyczy.

Posiłki badanych przez nich osób składały się z dużej ilości rafinowanych węglowodanów, tłuszczów i soli. Zawartość zaś białka, owoców i warzyw w ich diecie była znikoma. Takie odżywianie prowadziło do niestabilności poziomu cukru we krwi u podatnych osób — aż 95 procent poddanych badaniu alkoholików cierpiało na niski poziom glukozy. Naukowcy zauważyli też dużą zbieżność pomiędzy symptomami typowymi dla hipoglikemii a objawami zgłaszanymi przez "suchych alkoholików".

Emocjonalny i fizyczny dyskomfort spowodowany niskim poziomem cukru prowadził do nadmiernego palenia, picia ogromnych ilości kawy i spożycia dużych ilości cukru. Gdy poziom cukru we krwi podnosił się, zmniejszał się odczuwany niepokój i fizyczne dolegliwości. Po krótkotrwałej uldze, glukoza znów gwałtownie spadała, wywołując przykre objawy i skłaniała do sięgnięcia po kolejnego papierosa i filiżankę kawy.

Pomimo jednoznacznych wyników swoich badań, Worden i Rosallini dalecy byli od wyciągania pochopnych wniosków na temat sposobów leczenia syndromu "suchego upojenia" za pomocą diety. Rzecz jasna zdrowy sposób odżywiania jest jednym z elementów skutecznego wychodzenia z nałogu, nie zastąpi on jednak niezbędnej w przypadku alkoholizmu psychoterapii i pracy nad sobą w grupie wsparcia.

Osoba określana mianem "suchego alkoholika", choć przestrzega abstynencji, prezentuje zachowania przypominające te z okresu aktywnego picia. Mimo niekonsumowania alkoholu, "pijane", czyli niezdrowe, myślenie wciąż jest obecne. Częstym objawem tego stanu są nagłe zmiany nastroju, brak umiejętności podejmowania decyzji, czy podtrzymywania dobrych relacji z otoczeniem. Nierzadko zdarza się, że niepijący alkoholicy wchodzą w rolę ofiary, obwiniając innych za swoje niepowodzenia i wpadki.

Niektórzy mogą szukać ukojenia w innych uzależnieniach jak hazard, narkotyki, seks czy zakupy. Inni przejawiają skłonność do impulsywnych zachowań zabarwionych agresją, zwykle połączonych z poczuciem pustki i głębokiego pesymizmu. Wszystkich “suchych alkoholików" łączy niechęć do zmiany i przyjęcia pomocy z zewnątrz. Zazwyczaj uważają, że poradzą sobie sami, bez terapii i grup wsparcia typu AA.

"W trakcie rozwoju choroby alkoholowej stawałam się wampirem emocjonalnym, i tak naprawdę alkoholizm uwidocznił i spotęgował moje wady" — mówi o swoim uzależnieniu na łamach "Arki" Ewa z Poznania. 

“Moje relacje z bliskimi, znajomymi osobami zmieniały się po przepracowaniu programu AA. Jestem za to wdzięczna wspólnocie AA i terapeutom, bo to oni mnie skierowali do wspólnoty AA i "przymusili", sama nigdy chyba bym tam nie dotarła, byłam przekonana, że mnie to nie dotyczy. Przyjęłam Program 12 kroków i nim żyję, i dzięki temu moje relacje z ludźmi zmieniają się. Jest w nich więcej szczerości, nie udaję. Nie ma już lęku, który mnie tak niszczył. Zmieniły się moje postawy wobec innych: nie wymądrzam się, nie ośmieszam i nie poniżam, nie stawiam nierealistycznych wymagań. Nie krytykuję wyborów córek (choć to nie było łatwe), rozmawiamy, one same przychodzą i pytają, co o tym sądzimy. Sprawdziliśmy, że wspieramy się i możemy na siebie liczyć w trudnych sprawach - bo takie nam się przytrafiły, i sprostaliśmy temu" — dodaje uczestniczka mityngów.

Doświadczenia takie jak Ewy i tysięcy innych osób, którym udało się pokonać alkoholizm dowodzi, że niepicie "na siłę" nie jest drogą do prawdziwej trzeźwości. Pełny powrót do zdrowia musi dokonać się również w aspekcie psychologicznym, a taki jest możliwy właściwie tylko podczas terapii.

To właśnie podczas sesji terapeutycznych osoby uzależnione mają szansę poznać i zrozumieć wszystkie mechanizmy choroby alkoholowej, a także w jaki sposób działają one w jego lub jej indywidualnym przypadku. Dopiero uzyskanie świadomości, w jaki sposób alkohol wpływa zarówno na ciało, jak i umysł człowieka pozwala na zrozumienie konieczności zmiany. To pierwszy krok do prawdziwej trzeźwości.