Katarzynki to męska wersja andrzejek. Kiedy wypadają i jak je obchodzić?
Katarzynki to ludowe święto, o którym dziś pamiętają nieliczni. Dawniej jednak uznawane było za męski odpowiednik Andrzejek. W ten dzień to panowie spotykali się w celu wywróżenia sobie przyszłej małżonki. Tradycja katarzynek w Polsce stopniowo zaczęła zamierać w XIX wieku. Nie zaszkodzi jednak przypomnieć o niej młodym pokoleniom, dlatego wyjaśniamy, kiedy są Katarzynki i zdradzamy, jak obchodzili je nasi przodkowie.
Andrzejki są dziś przede wszystkim okazją do zabawy w mieszanym towarzystwie, jednak dawniej były przeznaczone wyłącznie dla niezamężnych kobiet. Mężczyźni kilka dni wcześniej obchodzili natomiast katarzynki. Zapomniane święto było niezwykle popularne na wsiach aż do końca XIX wieku.
Spis treści:
Kiedy są katarzynki w Polsce? Wypadają tuż przed Andrzejkami
Katarzynki w Polsce obchodzimy wcześniej niż Andrzejki. Zapomniane święto wypada w nocy z 24 na 25 listopada (z czwartku na piątek), a więc w wigilię świętej Katarzyny Aleksandryjskiej. To właśnie wtedy panowie planujący ożenek, spotykali się, aby przy wspólnej zabawie wywróżyć sobie ukochaną.
Fakt, iż katarzynki są jesiennym świętem, na pewno nie jest przypadkowy. Dla naszych przodków był to dobry czas na zabawę w gronie przyjaciół i oderwanie od codziennych trosk.
Ponieważ prace w polu były już zakończone, a to oznaczało, że można było skupić się na innych przyjemnościach. Z poszukiwaniem małżonki na czele. Popularne było wówczas nawet powiedzenie: "kto się zaleca w adwenta, będzie miał żonę na święta".
Skąd się wzięły katarzynki? To stara tradycja, z którą wiąże się smutna historia
Jeśli chodzi o to, skąd się wzięły katarzynki, to większość osób uważa, że są one bezpośrednio związane z historią świętej Katarzyny Aleksandryjskiej, która niestety nie miała długiego i szczęśliwego życia.
Święta Katarzyna była oczytaną chrześcijanką, o której rękę starało się wielu kawalerów. Ona jednak miała bardzo wysokie wymagania. Jako iż żaden z mężczyzn nie zdołał im sprostać, postanowiła złożyć śluby czystości. Była kobietą o zdecydowanych poglądach, która nie była się otwarcie krytykować prześladowań chrześcijan. Niestety zginęła w bardzo młodym wieku.
Jako 18-latka została skazana na męczeńską śmierć po dyspucie religijnej, w której wiedzą pokonała pięćdziesięciu mędrców niechrześcijańskich. Święta Katarzyna jest patronką kolejarzy, filozofów, adwokatów i oczywiście cnotliwych kawalerów, którzy pragną się ożenić.
Jej kult najsilniejszy był w średniowieczu, jednak sam zwyczaj celebrowania katarzynek na polskich wsiach największą popularnością cieszył się w XVIII i XIX wieku. Niestety później zaczął ustępować popularności andrzejkom, które z czasem z zaczęły przeistaczać się we wspólną zabawę kobiet i mężczyzn.
Może cię zainteresować: Jackowski opowiedział o swoim proroczym śnie. Chodzi o Sylwestra
Jak się obchodzi Katarzynki? To męski wieczór pełen magii
Katarzynki i związane z nimi zabawy, zawsze stanowiły dla panów przede wszystkim okazję beztroskiego spędzenia czasu w męskim gronie. Mało kto traktował je wówczas śmiertelnie poważnie. Niektórzy jednak we wróżbach na katarzynki upatrywali szansy, aby los wskazał im odpowiednią kandydatkę na żonę.
Przed przystąpieniem do jakichkolwiek wróżb, mężczyźni prosili świętą Katarzynkę o pomoc w poszukiwaniu idealnej kobiety. W tym celu recytowali wspólnie krótki wierszyk
Hej! Kasiu, Katarzynko Gdzie szukać cię dziewczynko Wróżby o ciebie zapytam Czekaj – wkrótce zawitam Bawmy się więc w Katarzyny Szukajcie chłopaki dziewczyny Zapytać więc trzeba wróżby A nuż potrzebne już drużby.
- Gałązka wiśni
Jedną z tradycji katarzynek, było ścinanie gałązek, które następnie wstawiano do wody. Wierzono, że jeśli gałązka zakwitnie na Boże Narodzenie, przyszła małżonka niebawem pojawi się na horyzoncie, a ślub odbędzie się jeszcze w najbliższym karnawale.
- Tajemnicze naczynia
W katarzynki niekiedy wróżono także z naczyń. Losowano ukryte pod nimi przedmioty symbolizujące majątek (moneta), ożenek (pierścień), powodzenie w pracy (zboże), rok bez spektakularnych zmian (pusty kubek). Losowaniu towarzyszył krótki wierszyk: „Kasiu daj znać, co się będzie ze mną dziać.”
- Katarzynkowe sny
Jedna z najważniejszych wróżb na katarzynki, w której kluczową rolę odgrywały sny. Panowie wkładali pod poduszkę kurze pióro, licząc na to, że w nocy przyśni im się ptak. Wedle ludowych wierzeń oznaczać miało to poznanie przyszłej żony.
Jeśli we śnie kawalerowi ukazała się czarna kura lub wrona, to była to zapowiedź spotkania wdowy. Kura z kurczętami symbolizowała, że na drodze wkrótce stanie kobieta z dziećmi. Biała kura oznaczała młodą i atrakcyjną kobietę, a sowa niewiastę wyjątkowo mądrą i zaradną.
- Karteczki z imionami
Obchody katarzynek w Polsce uświetniała również wróżba, poprzez którą próbowano odgadnąć imię przyszłej małżonki. Pod poduszkę kładziono karteczki ze wszystkimi literami alfabetu i po przebudzeniu losowano cztery z nich. Pierwsza z wylosowanych liter symbolizować miała początek imienia przyszłej wybranki, kolejne również miały się w nim zawierać.
- Zabawa z igiełkami
Ciekawą wróżba na katarzynki, którą praktykowano, jest zabawa z igiełkami. Potrzebne do niej są igiełki i liście z drzew, a także naczynie z wodą. Igiełki symbolizowały konkretnego mężczyznę, a liście dziewczynę, która mu się podoba. Jeśli po wrzuceniu do wody liść i igła dopłyną do siebie, to jest to zielone światło dla ich związku.
Czytaj również:
Zobacz także:
