Osobowość skłonna do uzależnień. To cechuje „nałogowców”
Od czego zależy podatność na uzależnienia? Oczywiście duże znaczenie mają czynniki środowiskowe oraz genetyka. Jednak badacze uważają, że proces uzależnienia przebiega szybciej w przypadku osób, które odznaczają się pewnymi konkretnymi cechami. Ludziom o osobowości skłonnej do uzależnień znacznie trudniej jest również zerwać z nałogiem. Często jedną używkę zastępują bowiem inną i w ten sposób szukają ukojenia. Co cechuje „nałogowców”?
Pierwszym skojarzeniem, które przychodzi nam do głowy, gdy słyszymy o uzależnieniu, są używki. Owszem nadużywanie alkoholu, narkotyków, korzystanie z dopalaczy czy palenie papierosów wyjątkowo negatywnie wpływają na nasze zdrowie. Jednak uzależniają nie tylko substancje psychoaktywne. Coraz częściej mówi się o tym, że korzystanie z social mediów również powoduje nieodwracalne skutki. Uzależnić można się również od zakupów, masturbacji, sportu...
Nietrudno zauważyć, że niektóre osoby uzależniają się znacznie szybciej od innych. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że jeśli dwóch mężczyzn codziennie po pracy będzie razem udawać się do baru na drinka, jeden z nich popadnie w nałóg, podczas gdy drugi będzie umieć w porę zareagować i skończy ze złym nawykiem. Dlaczego?
Badacze uważają, że na podstawie poszczególnych cech można wyróżnić typ osobowości wyjątkowo podatnej na uzależnienia. Oznacza to, że osoby, odznaczające się pewnymi konkretnymi cechami są bardziej skłonne do zachowań nałogowych niż pozostali.
Każdy z nas ma inną podatność na stres czy ból. Różnimy się też poziomem tolerancji na zachowania i substancje uzależniające. Części z nas wystarczy kilka kontaktów z substancjami psychoaktywnymi, aby wejść na drogę uzależnienia. Inni pomimo przyjmowania dużych ilości alkoholu czy narkotyków przez długi czas zachowują nad nimi kontrolę
Impulsywność
Stanton Peele jest psychologiem, psychoterapeutą oraz autorem licznych książek. Szczególnie często porusza tematy alkoholizmu, uzależnień oraz leczenia uzależnień. Według niego osoby, które uzależniają się szybciej niż pozostałe, wskazują znacznie większą tendencję do poszukiwania przyjemności. Najczęściej są to ludzie śmiali i towarzyscy.
Peele w jednej ze swoich prac poświęconych uzależnieniu analizuje badania, które wskazują, że istnieje znacząca korelacja między impulsywnością, a zwiększoną tendencją do popadania w najrozmaitsze nałogi. Ekspert podkreśla, że osoby, które szybko i wyraziście reagują na bodźce nieustannie poszukują stymulatorów - także tych w postaci szkodliwych substancji.
Niezdolność do radzenia sobie ze stresem
Stres jest nieodłącznym elementem ludzkiego życia. Sytuacje powodujące napięcie napotykają nas zarówno w pracy, jak i codziennie w domu. Poszczególne osoby różnie reagują na stres. Liczne badania dowiodły, że ludzie szczególnie podatni na uzależnianie znacznie gorzej radzą sobie z trudnościami. Negatywne emocje bywają dla nich paraliżujące. Wówczas nałogi zaczynają traktować jako sposób na rozładowanie nagromadzonego, przewlekłego stresu.
Zobacz również: Fazy alkoholizmu. Po tym rozpoznasz nadchodzące uzależnienie
Zaburzone poczucie własnej wartości
Ludzie o osobowości skłonnej do uzależnień zazwyczaj nie potrafią realnie patrzeć na siebie i swoje umiejętności. To osoby szczególnie wrażliwe na krytykę. Brak pochwały najczęściej odbierają jako naganę. Podczas polemiki reagują defensywnie.
Osoby szybciej popadające w uzależnienia mają skłonności do naprzemiennego niedoceniana i przeceniania siebie. Często wykazują się biernością, winiąc świat za wszelkie niepowodzenia, które stają im na drodze do sukcesu. Brak im sprawczości. Często dostrzegają w sobie tę pasywność, a świadomość braku kontroli potęguje u nich niezadowolenie z siebie. Mają tendencję do spostrzegania innych jako bardziej skutecznych, zdeterminowanych.
Trudność z zaangażowaniem
Osoby, które szybciej oddają się w szpony nałogów najczęściej mają duże problemy z zaangażowaniem. Dotyczy to zarówno relacji międzyludzkich, jak i codziennych obowiązków.
Ludzie o osobowości skłonnej do uzależnień na początku związku lub projektu zawodowego odczuwają nadmierną ekscytację - zadaniu/partnerowi poświęcają się w pełni. W ich przypadku entuzjazm jednak szybko opada, zastępuje go rezygnacja, poczucie rozczarowania.
Osoby podatne na wszelkiego rodzaju uzależnienia często rezygnują w trakcie drogi do celu. Szybko się nudzą i zmieniają plany, uznając te nowe za bardziej atrakcyjne i skuteczne. Trudno jest im wykonywać jedno zadanie przez długi okres czasu. Nieustannie poszukują nowych doświadczeń. Liczą na szybkie efekty.
Badania uwzględniające koncepcję analizy transakcyjnej Erica Berne’a wykazały ponadto znaczą różnicę pomiędzy osobami uzależnionymi a zdrowymi w zakresie stanu ego, nazywanego przez Berne’a Dorosłym. Uzależnieni mają istotnie niższe wyniki w tej skali, co może świadczyć, że nie są tak skuteczni jak zdrowi w radzeniu sobie z wymaganiami życiowymi i odpowiedzialnością wynikającą z dorosłości
Zobacz równineż: Uzależnienie od alkoholu. Oto 5 oznak, które wskazują na problem
