Po co dziecku baśń?

Bohater baśni czasami drży ze strachu, lecz nie cofa się z raz obranej drogi, a gdy wydaje się, ze właśnie przegrał, na pomoc przybywa dobra magia w postaci wróżki lub magicznej rzeczy, której właściwości nagle się uaktywniają. Dzięki tym sprzyjającym czarom bohater nigdy nie traci nadziei i osiąga sukces i cel, do którego zmierzał.

Dziecko w świecie zarówno dorosłych jak i rówieśników ciągle stacza walkę. Walczy o zrozumienie ("ty mnie nie rozumiesz"), możliwość zabawy ("jeszcze chwileczkę, nie chcę teraz iść spać"), własną godność ("sam jesteś głupi"), dziecięcy honor ("nie będę się z nim bawił, bo on mnie przezywa") i sprawiedliwość ("To nie sprawiedliwe! On zawsze ma więcej"), bądź staje w obronie pokrzywdzonych ludzi i zwierząt. Dziecko walczy też z ciemnymi mocami, czarną magią burzy, duchów, wyimaginowanych potworów lub monstrualnie złych ludzi.

Dziecko jak baśniowy bohater, aby istnieć w całej pełni życia, czuć go każdą swoją cząstką musi bać się, pokonywać lęki i mieć nadzieję, że zwycięży w jakiś niezbadany sposób, okryje się "sławą", osiągnie szczęście i dobrobyt. Dziecko bardzo często podejmuje działania bez przemyśleń, bez planu i przewidywania konsekwencji, z przeświadczeniem, że wszystko musi się udać, ot tak po prostu, jakby to było najbardziej oczywistą prawdą ludzkiego istnienia.

Dzieci często czują się niesprawiedliwie traktowane, przymuszane do niezrozumiałych i zupełnie zbędnych z ich punktu widzenia obowiązków. Czują się małe i słabe wobec, postawy i woli dorosłych, jedynie baśń i marzenia pozwalają im cieszyć się sobą, mocą decydowania o losie zarówno własnym, jak i całego świata. Marzena i fantazjowanie pozwalają zachować im godność, wiarę we własne możliwości, a także uczą pokonywania przeciwności losu i rozbudzają ambicje zdobywania świata.

Dzieci często wyobrażają sobie sytuacje emocjonalnie podobne do magicznego świata baśni. Przeżywają zapierające dech w piersiach przygody i stają się zwycięskimi bohaterami. My dorośli wiemy, że lęk należy dobrze poznać, by umieć go nazwać a, gdy stanie już przed naszymi oczami, umieć się z nim zmierzyć. Lecz, czy byłoby to możliwe bez wcześniejszych dziecięcych prób w świecie na niby, bez treningu, którym jest słuchanie baśni i bajek...?

Baśń to także świat pełen piękna i dobra. Mieszkają w nim śliczne królewny otoczone drogocennymi przedmiotami, ubrane we wspaniałe suknie i tańczące na wystawnych balach. Dzielni rycerze ubrani w błyszczącą zbroję i królowie rządzący krainami mlekiem i miodem płynącymi. Któż nie chciałby żyć w takim świecie i być jedną z tych wspaniałych postaci... Dobre wróżki przychodzą tam z pomocą w trudnych chwilach, zło zostaje pokonane, a dobro zawsze zwycięża. Marzenia o takim życiu i takich krainach, były kiedyś m.in. treningiem wyrabiający poczucie piękna i estetyki, dzięki którym ludzie dążyli do otaczania się eleganckimi przedmiotami.

Nowoczesne poczucie piękna często tę cukierkową kolorystykę uważa za kicz i szuka nowych środków wyrazu dla sztuki, również tej użytkowej, gdzie przepych często zastąpiony zostaje prostotą, Odzwierciedla się to także w dzisiejszych bajkach dla dzieci, których bohaterowie poruszają się w świecie współczesnych autorowi przedmiotów i we współczesnej scenerii. Akcja dzisiejszych bajek często toczy się w szkole, przedszkolu i pozbawiona zostaje tajemniczej magii.

Znamienne i niezmienne natomiast jest, zarówno w klasycznych baśniach, jak i współczesnych bajkach, zwycięstwo dobra nad złem i to, bez względu na to, jakimi przedmiotami są otoczone. Pomimo częstego sprzeciwu dorosłych dzieci uwielbiają kicz. Przepych i piękno, wyrażone ciepłymi, transparentnymi barwami, pełne połyskliwego blasku, ozdobnej formy i wszechobecnego nadmiaru.

Dlatego baśnie, choć przedstawiają nieistniejący dziś świat, i niedostępny dla większości jak zawsze, w dalszym ciągu są uwielbiane przez dzieci wszystkich pokoleń. Uczą postaw moralnych, estetycznych i przygotowują do walki o siebie samego w rzeczywistym świecie pełnym różnorodnych wyzwań, dziś tak bardzo nastawionym na sukces.

Kamila Waleszkiewicz