Raport SDG demaskuje sytuację Polek. O ile mniej zarabiają kobiety od mężczyzn?

Polacy dużo częściej niż ich rówieśnicy z innych krajów Unii Europejskiej po ustaniu obowiązku szkolnego decydują się na podjęcie dalszej nauki. Jedynie 6 proc. mężczyzn i 4 proc. kobiet w wieku 18 - 24 lata rezygnuje z dalszej edukacji. Autorzy badania zauważają, że odsetek kobiet rezygnujących z dalszego kształcenia nieznacznie wzrósł w ciągu ostatnich trzynastu lat, podczas gdy wśród mężczyzn coraz mniej osób przerywa naukę.

Zobacz również: Korepetycje warte nawet 200 złotych. Rodzice wzburzeni cenami lekcji dodatkowych dla dzieci

W Unii Europejskiej 54 proc. ogółu studiujących to kobiety. W Polsce wskaźnik jest jeszcze wyższy - studentki stanowią 60 proc. wśród słuchaczy uczelni wyższych. Podjęcie studiów to jedno, a ich zakończenie to drugie. Jak pokazują statystyki, Polki rzadziej niż Polacy rzucają studia. Kobiety stanowiły ⅔ wszystkich absolwentów wyższych uczelni. Częściej też podejmują studia podyplomowe.

Choć generalnie kobiety dominują wśród absolwentów, to najczęściej wybierają kierunki związane z kształceniem, zdrowiem i opieką społeczną, mniej jest ich wśród absolwentów kierunków technicznych, które jak zwracają uwagę autorzy badania, dają szansę na znalezienie lepiej płatnej pracy. 

Kobiety częściej niż mężczyźni podejmują studia doktoranckie (warto dodać, że od 2010 o 35 proc. spadła liczba obu płci podejmujących studia doktornackiei). Doktorantki stanowią 52 proc. uczestników studiów III stopnia. Tytuł doktora, czy może raczej doktorki, częściej uzyskują... nie ma w tym względzie zaskoczeń - kobiety. Około 53 proc. osób z tytułami naukowymi to kobiety ze stopniem doktora.

Choć więcej pań studiuje, więcej Polek kończy najpierw studia magisterskie, a później studia doktoranckie, to mniej kobiet niż mężczyzn pnie się po szczeblach kariery naukowej. Tytuł doktora habilitowanego ma 46 proc. kobiet. W porównaniu do 2010 roku, kiedy było ich tylko 37 proc., postęp jest wyraźnie widoczny. Jeszcze trudniej kobietom otrzymać tytuł profesorski. W 2022 roku jedynie 37 proc. nadań profesorskich trafiło w ręce kobiet.

Kobiety są aktywne zawodowo dużo krócej niż mężczyźni. Polki pracują średnio przez 32 lata (w 2010 roku było to 29 lat), natomiast mężczyźni 37 lat (w 2010 - 34 lata). Na tle europejskim Polacy są jednym z najkrócej pracujących narodów. Średnia UE dla kobiet to 34, a mężczyzn 39 lat.

Luka płacowa w Polsce istnieje, a po latach negatywnych tendencji, które jasno pokazywały, że kobiety zarabiają dużo mniej niż mężczyźni, w 2021 roku różnica ta się zmniejszyła. Obecnie jeśli na tym samym stanowisku, mając te same kwalifikacje, pracują kobieta i mężczyzna, to jej wypłata będzie niższa o 4,5 proc. niż jego. Luka płacowa w Polsce jest o wiele mniejsza niż w skali Europy, gdzie przekracza 12 proc., co nie zmienia faktu, że nierówności na tym tle nadal są w naszym kraju częste.

Szczególnie pozytywne tendencje w "zasypywaniu" luki płacowej widoczne są w gastronomii i hotelarstwie, gdzie kobiety zarabiały czterokrotnie mniej niż mężczyźni. Źle dzieje się natomiast w branżach: edukacyjnej, informacyjnej i komunikacyjnej, naukowej, technicznej, profesjonalnej i w usługach - we wszystkich tych obszarach dysproporcja pomiędzy zarobkami kobiet i mężczyzn rośnie.

Największą grupą spośród bezrobotnych są kobiety w wieku 15 - 29 lat. W dodatku w ciągu ostatniej dekady wskaźnik zatrudnienia w tej grupie rośnie najwolniej. O ile młode kobiety mają problem ze znalezieniem pracy, o tyle panie po 50 roku życia są aktywne zawodowo. Wskaźnik bezrobocia wśród osób w wieku 50 - 59 lat zmalał czterokrotnie w ciągu ostatniej dekady! W 2010 roku bezrobocie kobiet w tej grupie wiekowej wynosiło 8,1 proc. w 2022 - 1,9 proc. Wskaźnik zatrudnienia pań w tym wieku także znacząco wzrósł z 47 proc. do 75 proc.!

Duże bezrobocie wśród kobiet w wieku 15 - 29 lat może wynikać z jednej strony z edukacji na uczelniach wyższych, z drugiej zaś z macierzyństwa. Badania od lat pokazują, że matki małych dzieci do 6 roku życia są o wiele mniej aktywne niż ojcowie. Więcej na temat tego problemu znajdziesz w artykule: "Ani 500, ani 800 plus tu nie pomoże. Problemy matek w Polsce tkwią w innym miejscu"

Polka-dyrektorka i ekspertka

Profesorek na wyższych uczelniach jest zaledwie 37 proc., natomiast kobiety stanowią większość wysoko wykwalifikowanej kadry w firmach działających w obszarze nauki i technologii. Choć mniej kobiet kończy uczelnie techniczne, to Polki stanowią aż 68 proc. zatrudnionych w firmach high-tech. Tutaj jednak - podobnie jak w przypadku uczelni wyższych - pomimo ich wysokich kwalifikacji, kobietom rzadko proponowane są wysokie stanowiska w tej branży.

W organizacjach non-profit w Polsce działają przede wszystkim kobiety, stanowią one 76 proc. pracowników. Natomiast zarządzają nimi mężczyźni. Na najwyższych szczeblach i w zarządach NGO-sów kobiety stanowią zaledwie 37 proc.

Kobiety na stanowiskach zarządczych to zjawisko częste, średnio stanowią one 50 proc. kadry wysokiego szczebla, przy czym 60 proc. w przypadku sektora publicznego i 40 proc. w przypadku firm prywatnych. Choć Polki awansują na wysokie stanowiska, to jednak nadal na najwyższym szczeblu: dyrektorów generalnych czy dyrektorów placówek publicznych kobiety stanowią jedynie 30 proc. I tendencje te w ciągu ostatniej dekady nie pokazują wyraźnej zmiany. Natomiast o wiele więcej jest kobiet w radach nadzorczych i zarządach spółek giełdowych. O ile na początku dekady skład takich ciał kierowniczych stanowiła jedna kobieta na dziesięciu mężczyzn, o tyle dziś jest to jedna kobieta na czterech mężczyzn. Polska plasuje się w czołówce krajów UE pod względem liczby kobiet na stanowiskach kierowniczych. Nasz kraj w 2022 roku zajął drugie miejsce w tym chlubnym rankingu.

Polki coraz chętniej angażują się w sprawy lokalne, a zatem coraz częściej pełnią funkcje radnych, burmistrzyń, czy prezydentek miast. Autorzy raportu zauważają, że najwięcej kobiet na takich stanowiskach można znaleźć w województwach: zachodniopomorskim, lubuskim i opolskim. Najmniej kobiet we władzach samorządowych odnotowano w kujawsko-pomorskim. Jedna na 20 osób sprawujących tam funkcję burmistrza, prezydenta czy wójta to kobieta, dla porównania w zachodniopomorskim jest to co piąta osoba.

Nie tylko w miastach, ale również na wsiach kobiety biorą w swe ręce stery. Bezkonkurencyjne są pod tym względem mieszkanki Zachodniopomorskiego - aż 55 proc. kobiet przekonało swoją wieś, że to one powinny dbać o interesy swoich współobywateli.

Polskie seniorki są na końcu Rankingu Aktywnego Starzenia się, który określa potencjał osób starszych, ich wkład i wpływ na społeczeństwo i gospodarkę. Okazuje się, że mniej aktywni są tylko seniorzy w Chorwacji, Rumunii i Grecji.

Dzięki większej świadomości zdrowotnej i aktywności fizycznej seniorki żyją dłużej. Obecnie średnia długość życia Polek to 81 lat, a Polaków 73 lata (dane GUS z 2022 r.) W porównaniu do 2010 roku kobiety i mężczyźni w naszym kraju żyją dłużej, jednak nadal poniżej średniej europejskiej (kobiety - 85 lat, mężczyźni - 80 lat).

Kłopotem jest natomiast starzejące się społeczeństwo, które stanowi duże obciążenie dla systemu emerytalnego. W 2010 roku na 100 pracujących kobiet przypadało 38 emerytek, w 2022 roku na 100 pracujących kobiet przypada już 55 pań na emeryturze. W przypadku mężczyzn w 2010 na stu panów przypadało 15 emerytów, obecnie jest to 25 mężczyzn pobierających to świadczenie.

W grupie seniorów najbardziej widoczne stają się też różnice finansowe. Polki po 60 roku życia o wiele częściej niż mężczyźni zagrożone są ubóstwem. Na 100 kobiet ubóstwem zagrożonych jest 18 - 20, zaś na 100 mężczyzn z brakiem pieniędzy boryka się 15 - 17. Pod tym względem polscy seniorzy są w nieco lepszej sytuacji niż Europejczycy, gdzie zagrożenie ubóstwem wśród osób starszych jest wyższe niż w naszym kraju.

Zobacz również: Rekordowa waloryzacja, trzynastki oraz nowe emerytury stażowe. Kalendarz seniora na rok 2024

W młodości Polki uprawiają sport  i podejmują aktywność fizyczną rzadziej niż mężczyźni, zaś w późniejszym wieku to kobiety wiodą prym. W grupie wiekowej 30 - 39 lat regularną aktywność deklaruje 42 proc. kobiet i 47 proc. mężczyzn, ale już w grupie 50 - 59 lat częściej ćwiczą panie - 30 proc. niż panowie - 26 proc. Główna motywacja w młodszych grupach wiekowych to relaks, przyjemność czerpana z aktywności fizycznej oraz chęć utrzymania kondycji i szczupłej sylwetki, ale im kobiety starsze, tym tego typu powody schodzą na dalszy plan, a główną motywacją do uprawiania sportu stają się zdrowie i zalecenia lekarza.

Z raportu wynika, że kobiety bardziej dbają o zdrowie i częściej biorą udział w badaniach profilaktycznych, co zdaniem autorów opracowania przekłada się na statystyki zgonów. Kobiety rzadziej niż mężczyźni umierają na nowotwory złośliwe. Dziennie na raka umiera 140 - 150 mężczyzn i 120 kobiet. Kobiety mają też rzadziej problemy z układem oddechowym.

Panie natomiast mają większe problemy z cukrzycą i chorobami układ naczyniowo-sercowego. W wyniku nieprawidłowego działania układu krążenia w ciągu doby umiera około 240 - 270 kobiet i około 210 - 230 mężczyzn.

Kobiety także rzadziej sięgają po papierosy i piją mniej alkoholu. Przeciętna mieszkanka kraju nad Wisłą wypija rocznie 5 - 6 litrów czystego alkoholu, podczas gdy w przypadku mężczyzn jest to 18 litrów.

Autorzy raportu podczas omawiania kwestii zdrowotnych nie mogli pominąć pandemii koronawirusa, która według statystyk odebrała życie 58 tys. kobiet i 71 tys. mężczyzn.

SDG to skrót od angielskich słów "Sustainable Development Goals", czyli Cele Zrównoważonego Rozwoju. Jest to 17 celów, których realizacja ma zapewnić godne życie, pokój i postęp gospodarczy wszystkim mieszkańcom świata przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego oraz przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym. Bezprecedensowym był fakt, że wszystkie 193 kraje członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych zobowiązały się w 2015 roku dążyć do celów, których realizacja powinna nastąpić do 2030 roku. Piątym wyznaczonym przez ONZ celem jest równość płci. W ramach realizacji tego celu eksperci z Głównego Urzędu Statystycznego pod kierunkiem Renaty Bielak przygotowali Raport SDG 2023.

Zobacz również: O tym muszą wiedzieć osoby po 60-tce. Stosując te proste zasady, zachowasz zdrowie i energię