Symbolika potraw wigilijnych
Wigilia kojarzy nam się z zimą, rodziną, prezentami, ale przede wszystkim z 12 potrawami, które stały się symbolem tej wyjątkowej wieczerzy. Okazuje się, że tradycja ta nie jest tak wiekowa, jakby się mogło wydawać. Jeszcze za czasów szlachty wierzono, że na stole wigilijnym powinna znaleźć się nieparzysta liczba dań, która miała zapewnić domownikom dostatek i urodzaj przez cały kolejny rok. Co więcej, według ludowych wierzeń każdy składnik wigilijnych potraw niósł ze sobą inną symbolikę. Tak pozostało do dzisiaj. Co oznacza liczba 12 oraz każda z potraw wigilijnych? Sprawdźmy.
12 potraw
Tradycja spożywania 12 potraw podczas wieczerzy wigilijnej przyjęła się w Polsce całkiem niedawno. Kiedyś liczba dań wigilijnych była zupełnie inna, a co najważniejsze - nieparzysta. Wierzono, że miała ona zapewnić dostatek i urodzaj przez kolejny rok. Dlatego w Wigilię podawano 11, dziewięć lub siedem potraw. 11 dań gościło zazwyczaj na stołach magnackich, dziewięć u szlachty, a siedem u mieszczaństwa.
Liczba 12 nawiązuje do wiary chrześcijańskiej, a konkretnie do 12 apostołów. W niektórych regionach naszego kraju liczbę tę utożsamia się z 12 miesiącami.
Tradycja wigilijna od wieków nakazuje, by na stole znalazły się potrawy przygotowane z płodów ziemi: pola, lasu, sadu i wody. Dlatego do dań wigilijnych dodajemy zboża, grzyby, mak czy groch. W czasie wieczerzy nie może zabraknąć również ryb i owoców. Każda z potraw, a konkretnie jej składniki, niosą ze sobą inną symbolikę.
Ryby
Trudno wyobrazić sobie stół wigilijny bez ryb. To zdecydowanie jedno z podstawowych dań podczas tej wyjątkowej wieczerzy. A jakie znaczenie ze sobą niosą?
Według prastarych wierzeń ludowych ryby symbolizują płodność oraz narodziny. W wierze chrześcijańskiej są znakiem Jezusa Chrystusa, a konkretnie – odradzania się i chrztu. Ryba na stole wigilijnym ma również zapewnić harmonię i spokój w nowym roku liturgicznym.
Niewątpliwie na stołach wigilijnych króluje przyrządzany na wiele sposobów karp, który jest symbolem długowieczności. Tradycja głosi, że ten, kto zje karpia w Wigilię, będzie długo żył! Co ciekawsze, zasuszone rybie łuski noszone w portfelu mają zapewnić dostatek przez cały rok!
Barszcz czerwony
Barszcz czerwony, czyli inaczej zupa z buraków, to również w wielu domach podstawa kolacji wigilijnej. Podawany jest zazwyczaj z uszkami lub grochem. Według wierzeń ludowych jedzenie barszczu w Wigilię miało zapewnić piękno i młodość do końca życia.
Kompot z suszu
Kompot z suszu, czyli najważniejszy napój wigilijny, przygotowywany jest na bazie różnych suszonych owoców. Znajdziemy w nim jabłka, śliwki, rodzynki, a także w figi! Kompot z suszu symbolizuje pokój, miłość i zdrowie. Ludowe przesądy głoszą, że suszone śliwki miały odpędzać złe moce od domowników podczas wigilijnej wieczerzy. Natomiast figi i rodzynki to symbol oczyszczenia i obfitości.
Potrawy z makiem
Mak jest symbolem obfitości. Dawniej wierzono, że zjedzenie potraw z makiem w Wigilię zapewni dobrobyt domownikom przez cały rok. Natomiast brak maku na stole wigilijnym mógł ściągnąć na domostwo nieszczęście. Dla chrześcijan to symbol wiary i płodności.
Kapusta i grzyby
Pierogi lub uszka z kapustą i grzybami to pyszna potrawa wigilijna, szczególnie lubiana przez dzieci. A czego symbolem są składniki tych dań? Według prastarych wierzeń kapusta kiszona miała chronić od złego, a także zapewnić witalność i siłę na wiosnę. Z kolei grzyby miały zapewnić szczęście i dostatek domownikom.
Miód i orzechy
Miód i orzechy, czyli podstawowe składniki wigilijnej kutii, mają bardzo bogatą symbolikę. Miód od wieków uznawany jest w wierzeniach ludowych za substancję magiczną, w której tkwią nadprzyrodzone moce. Zjedzony podczas Wigilii miał chronić przed złem, a także zapewnić radość i dostatek. To również znak obfitości, szczęścia i miłości.
Orzechy to z kolei symbol tajemnicy, płodności i pieniędzy, choć każdy rodzaj niesie dodatkowe znaczenie. Orzechy włoskie symbolizują mądrość, laskowe płodność i cierpliwość, natomiast migdały to znak nowego życia i nadziei.
Groch
Według ludowych wierzeń groch w wigilijnych potrawach zwiastował płodność, urodzaj oraz pieniądze. Przesądy głoszą, ze ten, kto zje w Wigilię groch, przez cały kolejny rok nie będzie narzekał niedostatek! Potrawy z fasoli miały mieć również pozytywny wpływ na relacje międzyludzkie.
Podczas wieczerzy wigilijnej należy skosztować każdej potrawy, by w kolejnym roku niczego nam nie zabrakło!
